De oorlog in Oekraïne leidde vorig jaar tot ongekende verschuivingen in goederenstromen. Het totaal aan in Rotterdam overgeslagen goederen was met 467,4 miljoen ton vrijwel gelijk (-0,3%) aan 2021 (468,7 miljoen ton), maar de achterliggende cijfers laten flinke veranderingen zien.
Zo nam de containeroverslag 5,5% af in aantallen TEU (-9,6% in tonnen), vooral omdat na de invasie in Oekraïne het containerverkeer van en naar Rusland vrijwel stilviel. De aanvoer van LNG, vooral uit de VS, nam 63,9% toe, als alternatief voor Russisch gas. Tegelijkertijd steeg de import van kolen met 17,9% omdat vooral de Duitse kolencentrales meer draaiuren maakten. In lijn met de sancties verminderden bedrijven de import van Russische olie, olieproducten en kolen, en slaagden ze erin deze van elders aan te voeren.
Allard Castelein, CEO Havenbedrijf Rotterdam: "2022 was in veel opzichten een buitengewoon jaar. De oorlog en de sancties leidden tot veranderingen in de mondiale energiestromen en hoge energieprijzen en daardoor tot een hoog inflatiecijfer en een afzwakkende economie. Het Rotterdamse bedrijfsleven en alle dienstverleners hebben snel en adequaat kunnen inspelen op de veranderingen. De oorlog heeft ook de risico’s laten zien van een grote afhankelijkheid van één of enkele landen voor cruciale sectoren."
"In die zin moet de oorlog een stimulans zijn om de weerbaarheid van Nederland en Europa op het gebied van energie en industrie te versterken. Dat betekent zorgen voor een versnelling van de productie van hernieuwbare energie en het behouden van strategische industrie. Maar zaken als het gebrek aan tempo in het stikstofdossier, de hoge energieprijzen in Europa en de snelheid en schaal waarmee de Amerikaanse overheid nu de verduurzaming van haar industrie aanjaagt, dreigen Nederland en Europa op achterstand te zetten. Hierin moeten we echt naar een hogere versnelling."
Containers en breakbulk
De overslag van containers nam in aantallen TEU af met 5,5% en in tonnen met 9,6%. Het verschil tussen deze twee werd veroorzaakt door een sterke stijging van de aanvoer van volle containers uit Azië in de eerste negen maanden van het jaar als gevolg van een grote vraag naar consumptiegoederen. Tegelijkertijd daalde de export en werden er dus veel meer lege containers terug verscheept. De containersector had in 2022 nog steeds te maken met disrupties in de logistieke keten door een hoge vraag naar transport gecombineerd met verstoringen als gevolg van met name lockdowns (Covid-19) en capaciteitsproblemen.
Overvolle terminals en distributiecentra in de haven en het achterland, en onzekerheid over levertijden waren het gevolg. Hierdoor is met name transhipmentlading verplaatst naar andere havens waar nog wel capaciteit beschikbaar was. Het ladingvolume naar het achterland nam in 2022 wel toe. De belangrijkste verklaring van de daling van de containeroverslag zijn echter de Oekraïne-oorlog en de daaropvolgende sancties tegen Rusland. Voor de oorlog was ruim 8% (in TEU) van het Rotterdamse containerverkeer gerelateerd aan Rusland. Rotterdam had een marktaandeel van 40% in dit vaargebied. Deze volumes zijn na maart vrijwel volledig weggevallen.
In het vierde kwartaal zorgden de hoge inflatie en verminderde consumptie gecombineerd met hoge voorraden voor een verdere vermindering van de containeroverslag. Gevolg van dit alles was dat de tarieven voor het containertransport daalden tot pré-Covid-niveau en schepen tegen het eind van het jaar steeds meer op tijd konden varen. Het roll-on roll-off verkeer (RoRo) is met 13,5% toegenomen. Dit cijfer is enigszins geflatteerd door het einde van de overgangsperiode van de Brexit per 1 januari 2021. Dat leidde destijds tot extra vervoer eind 2020 en een dip in het roro-transport begin 2021.
Het segment overig stukgoed groeide met 10,4%. Een belangrijke oorzaak hier is de toegenomen import van staal en non-ferro metalen. De fors gestegen energieprijzen maakten de Europese industriële productie relatief duur wat leidde tot een toename van de import van staal en non-ferro uit o.a. Azië, waar de vraag laag was door Covid-19. Daarnaast zorgden de hoge containertarieven er, net als bij ‘overig nat’, voor dat meer lading als stukgoed werd verscheept.
Financiën
Financieel heeft het Havenbedrijf een goed 2022 achter de rug. De opbrengsten stegen met 6,9% tot € 825,7 miljoen. De operationele lasten stegen ook, met 8,3% tot € 282,2 miljoen. Per saldo nam ook het bedrijfsresultaat voor rente, afschrijvingen en belasting (EBITDA) toe met 6,1% tot € 543,5 miljoen. Het netto resultaat is met € 247,2 miljoen gelijk gebleven (2021: €247,2 miljoen). In totaal investeerde het Havenbedrijf € 257,0 miljoen in de haven.
In 2021 was dat nog € 226,3 miljoen. Het dividendvoorstel voor de aandeelhouders (gemeente Rotterdam en Rijk) is met € 9,6 miljoen gestegen tot € 132,3 miljoen (2021: € 122,7 miljoen).
Vivienne de Leeuw, CFO Havenbedrijf Rotterdam: "Het Havenbedrijf is een investeringsmachine. Onze gezonde financiële positie is van wezenlijk belang om de komende tijd te kunnen blijven investeren in de traditionele hardware zoals kademuren en steigers, maar met name ook in infrastructuur voor de energietransitie. Daarnaast gaan we door met investeren in digitalisering en innovatie. Door een haven met infrastructuur van wereldklasse te blijven, zorgen we dat dit een aantrekkelijke locatie blijft voor bedrijven om te investeren in de transitie."
Voortgang digitalisering en innovatie
Het aansluiten van nieuwe marktpartijen heeft in 2022 geleid tot de optimalisatie van de planningstools Routescanner en Nextlogic. Routescanner faciliteert het maken van duurzame en efficiënte keuzes in containertransport via zee (deepsea, shortsea, RoRo), binnenvaart, spoor en truck. En biedt nu ook een CO2 calculator waarmee emissies kunnen worden vergeleken op verschillende routes. De pilotfase van Nextlogic is eind december afgesloten en deze integrale planningstool voor de containerbinnenvaartsector is daarmee overgegaan naar de live-operatie.
Digitalisering en andere vormen van innovatie spelen ook een steeds belangrijkere rol in het beheer van het havengebied. Zo worden steeds meer data verzameld en geanalyseerd om baggerwerkzaamheden te optimaliseren en zijn de nieuwste kades voorzien van sensoren die meten hoe groot de krachten zijn die op de infrastructuur worden uitgeoefend.
Vooruitblik
De huidige geopolitieke situatie zorgt voor veel onzekerheden en de inflatie is sterk gestegen. Voor zover dat nu te voorspellen is, lijken de economie van Nederland en Europa in 2023 te stagneren. De overslagvolumes zullen dan naar verwachting beperkt dalen. In de, voor de toekomst van de haven en het behalen van de nationale klimaatdoelstellingen, zo belangrijke energietransitie worden in 2023 weer de nodige stappen verwacht, waarbij het tempo mede bepaald zal worden door de voortvarendheid waarmee de overheid het stikstofvraagstuk weet op te lossen.
Bron: Port of Rotterdam