De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) neemt extra maatregelen ter bestrijding van het Tomato brown rugose fruit virus (ToBRFV). Er is op meerdere bedrijven sprake van 'een hogere virusdruk', meldt de waakhond op basis van inspecties.
Hierdoor neemt het risico op verspreiding naar omringende bedrijven sterk toe. De maatregelen richten zich op bedrijven met een hogere virusdruk en bedrijven die illegaal planten opzettelijk infecteren met ToBRFV, de zogeheten cross-protectie. De NVWA zegt aanwijzingen te hebben dat, ondanks een eerdere waarschuwing niet met het virus te rommelen, dat toch gebeurt.
Het doel van de aanvullende fytosanitaire maatregelen is het verlagen van de virusdruk waardoor de kans op verspreiding van ToBRFV afneemt. De NVWA gaat handhavend optreden tegen bedrijven die het virus houden, vermeerderen, verhandelen of opzettelijk planten infecteren met ToBRFV. De NVWA vermoedt namelijk dat de hogere virusdruk op bedrijven onder meer wordt veroorzaakt door het opzettelijk infecteren van planten met ToBRFV. Telers hopen hiermee de schade van andere varianten van ToBRFV te beperken. De NVWA heeft vorig jaar telers al gewaarschuwd geen cross-protectie toe te passen. Precies een jaar later volgt deze nieuwe waarschuwing.
Quarantaine status
Het virus, dat voor mensen ongevaarlijk is, heeft een Q-status in de Europese Unie. ToBRFV is een voor sommige planten schadelijk virus dat onder andere tomaat, paprika en Spaanse peper kan besmetten. Sinds november 2019 gelden er in de EU tijdelijke noodmaatregelen om verspreiding van het virus tegen te gaan. Het is verplicht om introductie en verspreiding van ToBRFV te voorkomen en het virus te elimineren. Het middel dat wordt gebruikt bij cross-protectie bevat een variant van ToBRFV. Het toepassen van een middel dat een quarantaine-organisme bevat, is niet toegestaan.
NVWA waarschuwt nogmaals: infecteer niet opzettelijk
Vorig jaar waarschuwde de NVWA al om geen cross-protectie toe te passen. De NVWA heeft echter aanwijzingen dat dit nog steeds gebeurt. Bij inspecties op meerdere besmette bedrijven heeft de NVWA namelijk de ToBRFV-variant uit het illegale cross-protectiemiddel gevonden. Het gebruik van het middel is niet alleen verboden, het brengt ook risico’s met zich mee voor de gebruiker en omliggende bedrijven, stelt de waakhond. Daarom roept de NVWA telers nogmaals met klem op planten niet opzettelijk te infecteren met ToBRFV. De NVWA heeft vermoedens welke bedrijven hun planten opzettelijk hebben geïnfecteerd en gaat handhavend optreden.
Gebruik cross-protectiemiddel niet zonder risico
Het middel bevat volgens de producent een milde variant van het virus. Deze claim wordt niet ondersteund door (wetenschappelijk) bewijs. Dit heeft de NVWA eerder al bij telers aangegeven. Het middel veroorzaakt, net zoals andere varianten van het virus, schade aan planten. Door het toepassen van cross-protectie neemt de virusdruk binnen een bedrijfslocatie toe. Dat wil zeggen dat er meer virus aanwezig is. Het wordt daarom moeilijker om het virus ter plaatse te elimineren. Daarnaast neemt het risico toe dat omliggende bedrijven, zoals kwekers van jonge planten en zaadproductiebedrijven, de dupe worden en ongewild besmet raken met ToBRFV.
Het cross-protectiemiddel is een niet-toegelaten gewasbeschermings-middel. Dat betekent dat het middel niet is beoordeeld en toegelaten door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Het Ctgb beoordeelt gewasbeschermingsmiddelen op effectiviteit en risico’s voor mens, dier en milieu. Bij dit middel is dat niet gebeurd, waardoor de effectiviteit en risico’s onbekend zijn.
Strafrechtelijk onderzoek
De NVWA heeft vorig jaar een strafrechtelijk onderzoek afgerond naar de vermoedelijke producent van het cross-protectiemiddel en enkele bedrijven die opzettelijk hun planten infecteerden. Het dossier is ingeleverd bij het Functioneel Parket. De NVWA heeft aanwijzingen dat de vermoedelijke producent van het middel niet is gestopt met de productie en verkoop ervan. De NVWA is een nieuw handhavingsonderzoek gestart.
Ook in Vlaanderen trad de overheid eind vorig jaar op na vermoedens over het illegaal infecteren van planten met het virus. Het leverde mediastorm op, omdat het nieuws landelijk werd opgepikt. Dit nieuwe NVWA-bericht is ook opgepakt door landelijke media.
Volgens de laatste officiële cijfers telt Nederland 41 ToBRFV-besmettingen. De cijfers zijn sinds juni 2022 niet meer geüpdatet. In Vlaanderen gaat ten minste om 15 besmettingen.
Bron: NVWA
