Naktuinbouw ondersteunt vrij handelsverkeer en markttoegang. Het is belangrijk dat we dit zo houden. Daarvoor is het ook van belang dat u goed op de hoogte bent van nieuwe fytosanitaire risico’s en regelgeving. Hier leest u de belangrijkste ontwikkelingen en risico’s op fytosanitair gebied.
N.B.: Dit zijn in de ogen van Naktuinbouw de belangrijkste ontwikkelingen waarover ze u willen informeren. Hier kunnen geen rechten aan worden ontleend. Waar mogelijk verwijzen ze naar externe bronnen of verantwoordelijken, zoals de NVWA.
1. EU-audit plantenpaspoort
Begin maart 2022 bezocht een EU-auditteam Nederland om te checken hoe de implementatie van het nieuwe plantenpaspoort is verlopen door de NVWA en de keuringsdiensten. Het rapport en de aanbevelingen verschenen in juni. In grote lijnen is het beeld positief, maar er zijn natuurlijk altijd verbeterpunten. Deze punten hebben vooral betrekking op de autorisatie van bedrijven bij het afgeven van het plantenpaspoort.
De Commissie stelt vast dat bedrijven die plantenpaspoorten maken en aanbrengen, feitelijk plantenpaspoorten afgeven en daarvoor geautoriseerd moeten worden. Dat betekent dat bedrijven ook zelf waarnemingen moeten doen en deze moeten registreren, zoals bij Naktuinbouw reeds is opgenomen in het reglement autorisatie plantenpaspoort. Dit betekent overigens niet dat de officiële keuring van de keurmeester achterwege kan blijven. De EU-regelgeving schrijft voor dat de bevoegde autoriteit, in dit geval de keuringsdienst, altijd tenminste 1 keer per jaar een officiële keuring moet uitvoeren, of vaker als dit vanwege risico of hoge omloopsnelheid van het gewas nodig is (Bij stekken bijvoorbeeld is de frequentie hoger).
Om beter invulling te geven aan deze werkwijze werkt Naktuinbouw de komende maanden aan het verbeteren van de ontsluiting van informatie voor bedrijven op de website, zodat bedrijven kunnen nagaan op welke organismen zij moeten letten in hun gewas. Daarnaast geeft de keurmeester tijdens administratieve audits extra aandacht aan de registratie van waarnemingen.
2. Opvallende onderscheppingen bij import
Meloidogyne enterolobii
Sinds april 2022 is Meloidogyne enterolobii een Q-organisme voor de EU. Naktuinbouw heeft sindsdien meerdere zendingen van Ficus microcarpa bij import moeten weigeren vanwege een besmetting met deze nematode. Keurmeesters letten extra op aanwezigheid van wortelknobbels en nemen monsters bij aantreffen van symptomen tijdens importinspecties. De meeste van deze partijen zijn / worden onder toezicht vernietigd.
Meer informatie hierover op: Importinspectie op wortelknobbelaaltje Meloidogyne enterolobii bij Ficus en Philodendron
Tomato fruit blotch virus
Nederland trof recent voor het eerst Tomato fruit blotch virus aan in acht partijen geïmporteerde tomaten vanaf de Canarische Eilanden. Dit naar aanleiding van symptomen op de vruchten. Het virus is recent beschreven en is tot nu toe alleen gevonden in Brazilië, Italië en Australie. Er is ook nog weinig bekend over de verspreiding en de mogelijke schade. Er zijn geen maatregelen opgelegd, maar de NVWA vind het wel belangrijk dat de sector is geïnformeerd over dit mogelijk nieuwe risico.
3. Herziening status TRSV, ToRSV en Thekopsera minima
De EU is voornemens om Tomato ringspot virus (ToRSV) en Tobacco ringspotvirus (TRSV) tot RNQP te benoemen voor een beperkt aantal gewassen. Beide hebben nu nog allebei de Q-status.
- Voor TRSV wordt gesproken over onder andere Vitis en Vaccinium.
- Voor ToRSV wordt gesproken over Prunus, Rubus, Malus en Vaccinium.
De verplichting tot uitroeien van uitbraken zou daarmee komen te vervallen. Daarvoor in de plaats komen mogelijk bijzondere RNQP-eisen voor genoemde gewassen. De discussie vindt plaats in een EU-werkgroep waar Naktuinbouw bij betrokken is.
Tevens wordt in deze werkgroep gesproken over de regulering van de schimmel Thekopsera minima als RNQP. Dit organisme is nu niet gereguleerd en er worden mogelijk bijzondere RNQP-eisen voor onder andere Rhododendron en Vaccinium geformuleerd.
4. RNQP-regelgeving fruitgewassen
Op dit moment zijn de RNQP’s (Regulated Non Quarantine Pests) opgenomen in zowel de Plantgezondheidsverordering (PHR) als in de verkeersrichtlijnen. De Commissie is voornemens om dit aan te passen om juridische redenen.
Er wordt voorgesteld om alle RNQP’s weg te halen uit de verkeersrichtlijnen. Dit roept met name bij de certificering van fruitgewassen vragen op, bijvoorbeeld omdat toetsverplichtingen voor de hoogste categorie teeltmateriaal zijn opgenomen in de verkeersrichtijnen, terwijl de PHR geen onderscheid maakt in certificeringsklassen.
Daar komt bij dat de RNQP’s van de fruitgewassen nooit zijn geëvalueerd, terwijl een aantal feitelijk niet voldoet aan de voorwaarden. Een van de voorwaarden is bijvoorbeeld dat het organisme hoofdzakelijk via planten wordt verspreid. Organismen die algemeen voorkomen en die zich op ‘eigen kracht’ kunnen verspreiden, zouden daarom geen RNQP kunnen zijn (zoals insecten die algemeen voorkomen, schimmels die via de wind worden verspreid, enzovoorts).
De komende maanden herziet de Commissie de lijst van RNQP’s voor fruitgewassen. Naktuinbouw is betrokken bij deze discussie.
5. Uitbraken van Q-organismen in Nederland
Euwallacea fornicatus
In 2021 werd bij twee bedrijven een uitbraak van Euwallacea fornicatus vastgesteld. Het kost heel veel moeite om deze uitbraken uit te roeien. Bij een bedrijf zijn de maatregelen nog steeds niet opgeheven. Bij importinspecties van tropische planten wordt deze soort of andere niet-Europese Scolitinea (die allemaal de quarantaine status hebben in de EU) met enige regelmaat onderschept, bijvoorbeeld in Polyscias, Ficus mirocarpa en Draceana.
De NVWA neemt maatregelen bij import en bij vondst op een bedrijf. Daarbij maken zij onderscheid tussen soorten die een groot risico vormen voor de EU en soorten die weinig risico vormen. De maatregelen voor de eerste groep zijn strenger en gericht op uitroeiing. De maatregelen voor de tweede groep zijn gericht op het beperken van de kans dat deze soorten in het handelsverkeer terechtkomen. De maatregelen staan op de website van de NVWA.
ToBRFV
Het blijft voor vruchtentelers lastig om van een ToBRFV-besmetting af te komen. Er worden nog steeds regelmatig zaadpartijen met een besmetting aangetroffen. Zolang het organisme de Q-status blijft houden, blijft de NVWA maatregelen opleggen op besmette partijen.
Begomovirus
In juli 2022 is er door Naktuinbouw een nieuw begomovirus gevonden in Lavatera: het Cotton leaf curl Gezira virus (CLCuGV). Het virus is symptoomloos in Lavatera, maar omdat alle begomovirussen in de EU een Q-status hebben, heeft de NVWA maatregelen genomen om de besmette planten op te ruimen. Het virus vormt mogelijk een risico voor andere gewassen. Omdat het vermoeden bestaat dat dit virus door import is binnengekomen, wil de NVWA nader onderzoek doen om de peststatus in Nederland vast te stellen.
6. Interessante meldingen uit andere landen
Niet-Europese schorskevers (Q)
Italië heeft een uitbraak (2020) van Euwallaceae fornicatus sensu lato (schorskever) uitgeroeid. Survey in de regio (Trentino - Alto Adige) gaat wel door.
Italië heeft daarnaast twee nieuwe vondsten gedaan van schorskevers uit dezelfde groep: Cnestus mutilatus en Anisandrus maiche. De kevers werden gevonden in speciale vallen in de regio Veneto, niet op planten. De soorten komen van oorsprong uit Azië.
Ook Zwitserland meldt de eerste vondst van Anisandrus maiche in vallen in het Zuid-Oosten (dicht tegen grens met Italië). Ook hier geen schade of symptomen bij planten.
Anoplophora chinensis (Q)
Kroatië heeft de uitbraak van Anoplophora chinensis sinds 2007 niet onder controle. Vorig jaar werden vondsten gerapporteerd in Acer. Recent waren er weer vondsten in platanen in openbaar groen.
ToBRFV (Q)
Het Verenigd Koninkrijk heeft na eerdere melding van uitroeiing in december 2021 opnieuw ToBRFV gevonden in tomaat in mei 2022 (vruchten productie, zelfde locatie als in 2020). Estland claimt uitroeiing.
Ripersiella hibisci (Q)
Italië meldt nieuwe vondsten van Ripersiella hibisci buiten het oorspronkelijk besmette gebied. Vanuit Sicilië heeft Italië nu een uitbraak gemeld in Toscane. Het is zeer waarschijnlijk dat de uitbraak veroorzaakt is door vervoer van planten vanaf Sicilië naar Toscane.
Popillia japonica (Q)
Nieuwe vondsten van Popillia japonica gemeld in Italië in feromoonvallen buiten oorspronkelijk besmette gebied. Vanuit Lombardije nu opgedoken in Emilia Romagna, Aosta vallei en zelfs op Sardinië bij een vliegveld. Geeft aan hoe goed deze soort mee kan liften en elders terecht kan komen.
Aleurocanthus spiniferus (zwarte wittevlieg) (Q)
Eerder rapporteerde Nederland deze soort in planten uit Italië. Zowel Tsjechië als België hebben nu ook vondsten gemeld die ook gerelateerd konden worden aan handel met Italië. In beide landen werden besmettingen gevonden in Citrofortunelllla microcarpa. Italië heeft de situatie niet onder controle. Er zijn uitbraken gemeld in diverse regio’s op verschillende waardplanten. Naast de bekende citrussoorten nu ook op bijvoorbeeld Crataegus, Photinia, Cotoneaster en Cercis. Italië kan het niet meer overal uitroeien. Focus is op het vrij houden van kwekerijen.
Meloidogyne chitwoodi (Q)
Voor de eerste keer gevonden in Roemenië, tevens nieuwe vondsten in Duitsland.
Xylella fastidiosa (Q)
Italië heeft beperkt succes met uitroeien van Xylella fastidiosa. De relatief kleine uitbraak in Lazio is uitgeroeid, maar verder is er geen sprake van verbetering. In Spanje gaat het beter. In Madrid kan de bufferzone worden verkleind en in Andalusië is de uitbraak uitgeroeid.
Bron: Naktuinbouw