Tholen – De druk op telers is groot momenteel. In alle haast passen zij de laatste tijd hun teeltstrategieën soms zelfs drastisch aan om zo toch door te kunnen telen én flink op energie te besparen. Over wat de effecten van die veranderingen op de plant zijn, bijvoorbeeld bij een overstap van HPS- naar LED-belichting, is nog veel onduidelijk. De inzet van sensoren kan telers snel meer duidelijkheid geven.
“Telers willen liever vandaag nog weten wat de gevolgen van hun keuzes zijn dan morgen”, ziet Erwin Gräfe, Commercieel Manager bij Sendot. “Door beter inzicht in wat hun keuzes met de plant doen, krijgen ze meer vertrouwen in wat ze doen.” Nu is het niet zo dat telers opeens aanpassingen in hun teelt zijn gaan doorvoeren. Altijd al vinden er aanpassingen plaats en doen nieuwe technieken hun intrede in de kas. “Maar ik denk wel dat er nu echt sprake is van een versnelling”, zegt Bert van Tol, directeur van de Delft Research Group, waarvan ook Sendot deel uitmaakt. “Het vooruitschuiven van beslissingen kan niet meer.”
Foto's rechts: Erwin Gräfe (boven), Bert van Tol (onder)
Inzicht in reactie plant
De directeur wijst erop dat in de vruchtgroente telers deze winter veel minder gaan belichten. Ook in de sierteelt is dat het geval. Bert spreekt van ‘een merkwaardige tijd’. “Zelfs CO2 is tegenwoordig duur. Oude, vertrouwde teeltstrategieën zijn opeens niet meer toepasbaar en telers besparen waar ze kunnen.” Met de sensoren van Sendot kunnen telers de respons van de plant meten op de aanpassingen die ze in de teelt doen. Bert: “Bovendien krijgen ze met de data inzicht in wat er nodig is aan bijvoorbeeld instraling en CO2 om een bepaalde productie te halen, of andersom, welke productie ze nog kunnen halen bij een bepaalde instraling en CO2.”
Erwin, die dagelijks bij telers over de vloer komt, heeft tal van voorbeelden. Zo was hij recent bij een teler die al dertig jaar met HPS belicht, maar die nu naar LED overstapt. “Eigenlijk weet hij nog niet hoe hij het ontbreken van bepaalde voordelen van HPS-belichting voor het klimaat in de kas kan compenseren.” Een andere teler, een tomatenteler, heeft besloten 75% minder te gaan belichten. “Dat betekent dat de plant anders gaat reageren deze winter, maar hoe anders, dat moet je meten.” Bert vult aan: “Welk CO2-niveau moet je handhaven als je minder gaat belichten? Dat soort vragen gaan dan spelen, zeker omdat CO2 ook duur is, dus telers willen niet onnodig veel CO2 inbrengen in hun teelt.”
Actieve sensor Sendot in de tomatenteelt
Dataverwerking
Bij al die aanpassingen wil de teler snel zien of hij op de goede weg is en hoe het met de plant gaat. Erwin: “Aan het eind van het jaar samen met collega’s je teelt vergelijken en daar lessen uit trekken en voor volgend seizoen een middenweg uit kiezen, kan ook. Maar wat als dan blijkt dat je eigenlijk een heel seizoen suboptimaal bezig bent geweest?” Door bij een verandering in de teelt direct te gaan meten, bouwt een teler ook direct data op. In de praktijk ziet men bij Sendot dat telers, soms nog veel meer dan met het aanbieden van sensoren, geholpen zijn met dataverwerking. Bert: “Toen we drieënhalf jaar geleden begonnen met de verkoop van sensoren, hoorde je hier na verkoop intern weleens de vraag gesteld worden hoe het daarna ging bij de teler met zijn sensoren. Hoorde je niets, dan was het goed.” Lachend: “Soms bleken ze dan nog op de kast te liggen.”
Sendot is veel meer in gaan zetten op het overzichtelijk presenteren van de data die de sensoren genereren. “Wij weten hoe planten met onder meer instraling omgaan. Daar zit onze expertise. Die expertise maken we tegenwoordig ook op een goede manier zichtbaar. Belangrijk is vooral dat we de vertaalslag maken voor de teler, zodat de teler nadat hij gezien heeft wat iets met een plant doet, de teler ook weet hoe daarop te reageren.”
Nog belangrijker dan data vergaren is data presenteren, ontdekte Sendot gaandeweg
Bij het maken van die vertaalslag is het vergelijken van data uit de kas met een gemiddelde groeicurve handig. Erwin: “Op het moment dat we de meetwaarde uit de kas naast een groeicurve leggen, ziet de teler of de plant onder of boven het gemiddelde zit. Dat opent ogen. Wel blijft het belangrijk dat vervolgens de juiste conclusies uit de data getrokken worden. Daarom leveren wij een traject van zes maanden bij sensoren aan, waarbij we de teler ook helpen met de juiste procesintegratie. Onze data komt bij elkaar in het klimaatprogramma van de teler. Die heeft niet overal een losse inlog voor nodig.”
Actieve sensoren
Bij Sendot benadrukken ze steevast dat de sensoren die men telers aanbiedt, ‘actieve sensoren’ zijn. Daarmee bedoelen ze dat het niet zo is dat eenmaal in de kas geplaatst, de teler er geen omkijken meer naar heeft. Zo moeten fotosynthesesensoren regelmatig even verplaatst worden, dat wil zeggen de bladclip of het stokje waarop de sensor zit moet ‘meegroeien’ met de plant. Erwin: “Als telers de toegevoegde waarde zijn die sensoren hebben, dan is het voor hun ook helder soms kleine aanpassingen te doen. Als je weet wat je met inzichten uit sensoren beter kunt doen of, heel actueel nu, kunt besparen, dan is af ten toe een sensor verplaatsen geen probleem.” Erwin geeft een voorbeeld: “Als met inzicht uit sensordata de lampen een uur eerder uit kunnen, dan vinden telers het nu eerder ‘de moeite waard’ dan vroeger.”
Steeds meer telers zetten de knop om en werken met sensoren en een dashboard vol data, zien Erwin en Bert. “Met eigen ogen in de kas kijken als teler blijft echter wel belangrijk”, zegt Erwin. “Waar wij vooral voor zijn is het stukje emotie uit de sturing van een teelt halen.” Hij haalt standaardpatronen bij telers aan. “Bijvoorbeeld het krijt in een bepaalde week in het najaar van het dek af halen. Een teler die ik bezocht zag vervolgens dat er toch nog wel veel fel zonlicht de kas in kwam en besloot op basis van sensordata toch meer te schermen, omdat hij zag dat de planten stress ervoeren.” Kennis van het PAR-maximum van een gewas is belangrijk, zeker in een gewijzigde teeltsituatie. “Vroeger was dat boekenwijsheid, tegenwoordig maken sensoren het praktisch inzichtelijk.”
Actieve sensor van Sendot in de orchideeën
Net als veel telers hebben Erwin en Bert ook nog genoeg vragen. “Welke temperatuur moet je aanhouden om de plant in gang te houden in een winterteelt waarin je niet belicht”, vraagt Bert zich af. “De komende winter gaan telers daar met behulp van sensoren weer nieuwe inzichten over opdoen.” Net als over zaken als 75% minder belichting in tomaat, vult Erwin aan: “Het kan best dat uit data deze winter blijkt dat dat helemaal niet gaat. Dan kun je dat maar beter snel weten en daarop handelen.”
Voor meer informatie: 
Sendot
info@sendot.nl
www.sendot.nl