Crisisupdate: Poetin schaakt en Nederland 'sukkelt af op crisis'

De gasprijs blijft er qua pieken en dalen de afgelopen dagen rustig onder, maar ondertussen speelt er van alles op het geopolitieke front. In deze nieuwe crisisupdate proberen we alle ontwikkelingen weer op een rijtje te zetten. Dat betekent deze keer een plan van de Europese Commissie, geluiden uit Rusland en een blik op West-Afrika als potentiële nieuwe aardgasleverancier.

De gasprijs voor 'winter 2022' tot en met 19 juli op de Title Transfer Facility, het Nederlandse gashandelsplatform dat ook Europees van belang is. Klik hier voor de actuele prijzen. 

Morgen zou, zoals oorspronkelijk gemeld, een eind moeten komen aan het tiendaagse onderhoud aan gaspijpleiding Nord Stream 1. Met nadruk op 'zoals oorspronkelijk gemeld', want eigenlijk nog voordat de gaskraan echt dicht ging voor het onderhoud, was er al twijfel over de aangekondigde duur van de gasleveringsstop.

Naar nu blijkt terecht, want het heeft er alle schijn van dat Europa langer van Russisch gas verstoken blijft. Sterker nog, Nord Stream 1 gaat waarschijnlijk niet meer open. Tenminste, dat is de verwachting van begrotingscommissaris Hahn van de Europese Commissie, schrijft BNR.

Reden voor de Nieuwsuur om een item te maken rond de vraag: Wat als Rusland geen gas meer levert? Nieuwsuur laat in een ander item Kamerleden aan het woord. Zij zijn kritisch op het 'gebrek aan urgentiebesef' in Nederland. Nederland zou op 'een crisis afsukkelen'. Er is bijvoorbeeld nog geen verdeelplan voor als het gas op is. De Kamerleden wijzen erop dat mensen er goed van moeten worden doordrongen dat het menens is. Nederland heeft het volgens hen namelijk niet zo goed op orde als in Den Haag wordt voorgedaan. Verder moet men zich ook realiseren dat als bijvoorbeeld Duitsland zwaar getroffen wordt, dat ook Nederland raakt. 

Energiemarktspecialist Remco de Boer wijst op Twitter op de politieke kant achter het onderhoud van Nord Stream 1. Poetin zou Nord Stream 1 dicht kunnen houden om daarmee Nord Stream 2, een andere pijpleiding naar Duitsland die er al wel ligt, maar die vergunning technisch niet in gebruik kan worden genomen volgens de Duitsers, toch in gebruik te krijgen.  

In het Achtuurjournaal van de NOS van dinsdagavond wijst Jilles van den Beukel, energiedeskundige bij het The Hague Centre for Strategic Studies, er in een item vanaf minuut 12 op dat Poetin een schaakspel speelt waarin de deskundige nog veel zetten verwacht. We zitten op 25 zetten van de 50, legt hij uit. Daarbij wijst hij erop dat op de lange termijn Rusland er baat bij heeft om wel gas te blijven leveren om geld te kunnen blijven verdienen. Op de korte termijn is het zo dat de lagere geleverde volumes aan Europa Rusland door hele hoge gasprijzen zelfs meer opleveren dan voorheen. 

Volgens Pieter Waterdrinker heeft Rusland in de oorlog met Oekraïne de langste adem. Dat komt volgens de oud-correspondent omdat de Russen van oorsprong hebben geleerd om te incasseren. “Als je het hebt over de Napoleontische inval, de Russische revolutie, 70 jaar communisme; aan het einde kunnen Russen altijd nog terugkeren naar hun oude fameuze groentetuintje om op aardappelen en wortelen te leven. Dat is de realiteit.” Klik hier voor het interview bij WNL

Energiehandelsplatform Powerhouse komt weer met een analyse over de week, deze keer week 29. Men wijst erop dat herstel van de Noorse gasleveringen én het bericht dat Nederland genoeg gas kan leveren aan Duitsland in de winter zorgde voor een daling van de gasprijs rond het weekend. Dat het Russische staatsgasbedrijf Gazprom inmiddels op overmacht wijst voor wat betreft de gaslevering aan Europa heeft juist weer voor een stijging van de korte termijnprijzen gezorgd, stipt men aan. De gasprijzen zijn nog steeds hoog en de elektriciteitsprijzen volgen de gasprijs. Lees hier de hele analyse, met ook aandacht voor de olie-, steenkool- en CO2-prijs. 

Geruchten waren er al, maar inmiddels is duidelijk dat de Europese Commissie EU-landen wil vragen om van augustus tot en met maart 10-15 procent minder gas te verbruiken. Aanstaande dinsdag ligt het voorstel hiertoe op tafel, zegt Europa-correspondent Stefan de Vries bij BNR. "In eerste instantie is die inspanning vrijwillig, maar als de commissie komende herfst ziet dat het misgaat, kan het streefcijfer een verplichting worden."

In het BNR-bericht staat ook dat na Duitsland ook Frankrijk ingrijpt bij een energiebedrijf. Dinsdag werd bekend dat Électricité de France volledig wordt genationaliseerd, al hamert de Franse overheid erop dat dit geen nationalisatie is, zegt de Europa-correspondent. "Ze willen de markt niet bang maken." Persbureau Reuters schrijft er ook over. 

Europa wil onafhankelijk van Rusland worden en zoekt naar aardgasalternatieven. Daarbij komt ook West-Afrika in beeld. In het Achtuurjournaal van de NOS was er een reportage over de opkomende aardgasindustrie in Ghana te zien en ook de Volkskrant schrijft erover. Voor opschaling van de productie zijn investeringen nodig. De vraag is of, nu stemmen opgaan vooral niet meer in fossiele energie te investeren, die sentimenten nu overboord gaan in tijden van crisis.

Omroep Zeeland schrijft over kunstmestproducent Yara dat vreest voor tekorten als de gastoevoer wordt afgeknepen. Topman Tore Holsether van het Noorse bedrijf, dat een vestiging heeft in Sluiskil, wijst op het risico bij presentatie van de kwartaalcijfers van het bedrijf. Door stijging van de gasprijzen zag Yara zich al genoodzaakt de productie terug te schroeven. 

Tot slot een bericht vanuit Glastuinbouw Nederland. De belangenbehartiger staat stil bij een recent verschenen publicatie van De Nederlandsche Bank. De centrale bank ziet niets in generieke steun die de staatssteun verder verhoogt, bedrijven kunnen de verliezen zelf voldoende opvangen, meent de bank, zelfs in de extreemste scenario’s.

Indien het kabinet toch energiekosten wil compenseren, pleit DNB voor gerichte liquiditeitssteun in de vorm van garantstelling voor leningen. Glastuinbouw Nederland steunt de lijn van DNB voor garantstellingen voor energie-intensieve sectoren, zoals de glastuinbouw, in de strijd om lijfsbehoud. Glastuinbouw Nederland wijst daarnaast op de noodzaak voor tijdelijk extra ondersteuning voor bestaande duurzame warmteprojecten. Lees hier het hele bericht.