Tholen - Kazachstan lijkt een van de landen te worden waar veel ogen uit de Nederlandse tuinbouw op zijn gericht. Dat bleek uit het groeiende aantal deelnemers op de beurs vorige week in Kazachstan. Maar is die interesse terecht? En zo ja, hoe verklaar je dat dan?
Marc Broeren van Dalsem was vorige week één van de standhouders in Kazachstan en loopt als verkoopverantwoordelijke voor Centraal-Azië bij Dalsem daar al een heel tijdje mee. Hij laat zijn licht schijnen over deze vraag.
Eerst even een lesje aardrijkskunde. Een groot gedeelte van de landgrenzen van Kazachstan ligt tegen Rusland aan. Dat verklaart meteen al iets van de warme banden tussen deze twee landen. En er worden zaken met elkaar gedaan. Zo wordt 50%-60% van de glasgroenten geëxporteerd naar Rusland. Kazachse autoriteiten waarschuwen hun bevolking wel om geen zaken te doen met Russische bedrijven die op de sanctielijst staan. "Loop geen risico. De tijden zijn veranderd."
Voortbordurend op de huidige situatie zou je je voor kunnen stellen, dat als de grens tussen Europa en Rusland dichtgaat, er nog meer ruimte komt voor export vanuit Kazachstan naar Rusland, geeft Marc aan. "Kazachstan zou zo maar de Russische preferred supplier kunnen worden voor hun groenten en fruit."
Opstanden en arbeidsvoorwaarden
Rusland hielp het land begin 2022 om de onlusten neer te slaan, zegt Marc. "In het westen van Kazachstan begon de opstand. Dat was op heel kleine schaal. Maar het was ook van een olievlek. In Almaty werd de sfeer uiteindelijk ronduit grillig. Rusland werd benaderd om te helpen en de Russen stonden snel klaar om het de kop in te drukken."
Eén van de redenen van deze opstand was het grote verschil tussen arm en rijk. Naast de goed verdienende mensen in de olie-industrie krijgt een werknemer in de kas maar een schamel loon: 350 dollar per maand. Tokajev, de nieuwe president, heeft na de opstand meer macht naar zich toe kunnen trekken en zal aandacht gaan besteden aan de onderste laag van de bevolking. Naar verwachting gaan hier de mensen die in de glastuinbouw werken van profiteren. "Dit zal twee effecten sorteren; een gedeelte van het arbeidstekort kan zo worden opgelost én arbeiders ontvangen een passender loon."
In Kazachstan is ongeveer twee keer zo veel mankracht in de kas aanwezig dan we hier in Nederland gewend zijn. Marc: "Over arbeid gesproken: er kunnen daar efficiencyslagen worden gemaakt. Dat zal een kwestie van tijd zijn."
Kazachstan is zelf rijk aan veel grondstoffen. Het gas komt uit Turkmenistan, Oezbekistan en Rusland. De gasprijzen voor Kazachen lopen nog niet zo op als in bijvoorbeeld West-Europa. Er is daar geen reden om niet te telen door de oplopende energieprijzen. Rusland probeert overigens wel een vinger tussen de 'gasdeur' te krijgen in Kazachstan, weet Marc.
De prijzen van bouwmaterialen spelen telers hier ook parten, merkt kassenbouwer Dalsem. "De terugverdientijd is zo'n beetje verdubbeld. En dat zien investeerders ook. Maar goed, ondanks dat blijft het voor een investeerder een rendabele investering," aldus Marc. Overigens heeft Dalsem in dit land inmiddels al 60-70 ha glas gebouwd. En dat allemaal hightech. "Ook hier zien we, net als in andere delen van de wereld waar Nederlanders hun kasprojecten bouwen, dat Nederlandse kennis en management gewenst is."
Aantal gewassen breidt uit
De belangrijkste gewassen die geteeld worden zijn toch wel tomaat en komkommer. Maar de Kazachen hebben een neus voor het zoeken, vinden en opstarten van niches. "Het zijn lang niet allemaal meer trostomaten die geteeld worden. We zien nu ook andere tomatenrassen in de kas geteeld worden. En ook andere, nieuwe gewassen, zoals aardbeien en sla. De sierteelt kom je er niet zo veel tegen. Het is er wel, maar veelal worden bloemen op kleinere schaal geteeld en zijn bestemd voor hun diverse eigen winkels elders in de stad. De focus van de glastuinbouw is toch echt gericht op de voedselvoorziening."
En tot slot ziet Marc Broeren de exportstromen niet alleen maar richting Rusland gaan. "Kazachstan krijgt meer voet aan de grond in het Midden-Oosten. Uiteindelijk is die afstand ook niet zo groot. Ik verwacht dat deze stroom toe zal nemen."
Marc Broeren was samen met zijn Kazachse collega's aanwezig tijdens de beurs die georganiseerd werd door ATK. V.l.n.r.: Anastasia Kostyukova, Bakhtiyar Rakhmatov, Julia Rasulla, Marc Broeren en Evghenii Papurov
Voor meer informatie:
Marc Broeren
Dalsem Complete Greenhouse Projects
Woudseweg 9
2635 CG Den Hoorn
Tel.: +31 (0)15 269 5800
www.dalsem.com
IFT/Dalsem
Office 308, “Navoi” Business Center
98, Zhandosovstr. Almaty
Kazachstan
Tel.: +7 (727) 302 60 10
info@iftpd.com