Mogelijk komt op korte termijn de milieubelasting van een komkommer, tomaat of paprika op de kassabon bij de consument, maar komt er ook een hogere prijs op te staan voor datzelfde product uit de Nederlandse kas?
Dat is de vraag die momenteel extra actueel is, nu de energieprijzen de pan uit rijzen. Een hogere afzetprijs kasgroenten is volgens analisten van ABN AMRO in ieder geval een voorwaarde voor een toekomstbestendige sector, zo stellen zij in een vandaag verschenen rapport. Doorberekenen van hogere kosten, niet alleen voor energie, lukt echter slechts mondjesmaat.
Telers in de problemen
De bankiers wijzen erop dat mogelijk 1 op de 10 telers op korte termijn in de problemen komt vanwege de hoge energieprijzen. Tot nu toe weten de meeste telers goed hun hoofd boven water te houden. Dat de meeste bedrijven overeind blijven, komt volgens de bankanalisten doordat zij hun energiecontracten eerder hebben vastgezet, voldoende buffers hebben opgebouwd of hebben geïnvesteerd in duurzame oplossingen.
Zodra de winter achter de rug is, zullen de energie- en elektriciteitsprijzen waarschijnlijk dalen, maar normalisering zal naar verwachting pas na 2023 plaatsvinden. Gebeurt dit niet, dan zullen meer bedrijven in de problemen komen. Volgens cijfers van Wageningen University & Research is een gemiddeld glasgroentebedrijf circa 550.000 euro aan energiekosten kwijt, waarvan 70% aan gas. 24% van de totale kosten gaat naar de energierekening.
Grote onderlinge inkomensverschillen
Of bedrijven daadwerkelijk in de problemen komen, hangt uiteraard van meerdere factoren af. De analisten van de bank wijzen erop dat 'glasgroentetelers vaak zeer professionele ondernemers zijn' die met o.a. schaalvergroting en energiemanagement zorgen voor een jaar-op-jaar hoog inkomen. Wel verbloemt dit hoge gemiddelde dat er ook bedrijven met lage inkomens zijn, stipt men aan, wijzend op cijfers van Wageningen Economic Research. Het inkomen van zo'n 1/5 van de telers kwam in 2020 niet boven de 29.000 euro (per onbetaalde arbeidsjaareenheid) uit. Dat is flink lager dan de gemiddeld circa 250.000 euro.
Hogere afzetprijzen
Genoeg over kosten. Die stijgen, dat is duidelijk. Maar wat doen de opbrengsten, de afzetprijzen? Voor tomaat liggen die momenteel hoger, volgens de bank zo'n 15% boven het langjarig gemiddelde. Ook voor 2022 verwachten de analisten hier een hogere prijs. Tegelijkertijd worden, vanwege de bijzondere omstandigheden, ook lagere producties verwacht. Bijvoorbeeld omdat zij minder CO2 toedienen. De prijzen voor glasgroenten zullen in 2022 niet dalen, denk de bank.
Maar dat betekent nog niet automatisch dat daarmee het 'probleem' is opgelost. De kosten stijgen immers ook. Telers met goede samenwerkingsverbanden lukt het volgens de bank deels om de prijzen door te rekenen. Die samenwerking is ook voor de afnemers cruciaal. Supermarkten zijn zich ervan bewust dat het belangrijk is om voldoende groente in het assortiment te hebben.
Streepje voor
Het is voor de supermarkten belangrijk om onder meer tomaten, komkommers en paprika's in de schap te hebben liggen. De mate waarin Nederlandse ondernemers garantie kunnen leveren op smaak, hoeveelheid en kwaliteit is hoog. Vaak hoger dan ondernemers uit andere landen, omdat telers in Spanje afhankelijker zijn van het weer. Dit zorgt ervoor dat Nederlandse telers zowel in Nederland als in verschillende uitvoerlanden een streepje voor hebben op hun buitenlandse collega’s.
Milieubelasting op de bon
Toch lukt het Nederlandse glastuinders niet om alle kosten door te berekenen en een deel zal hun buffers aan moeten spreken, verwacht de bank. Het verkrijgen van een hogere prijs is niet altijd makkelijk. De concurrentie is hoog en het is lastig om onderscheidend te zijn in het schap. Een tomaat uit een Nederlandse kas is niet te onderscheiden
van een tomaat uit bijvoorbeeld Marokko.
Volgens de bank zit een deel van de oplossing voor wat betreft jezelf onderscheiden in keurmerken, zoals On the way PlanetProof. Een toenemend aantal telers voert dit keurmerk, maar is dat daarmee dan nog wel onderscheidend, kun je je afvragen? Een andere optie is het doen van een Levens Cyclus Analyse-berekening en die gegevens op de kassabon zetten. Bij de bank weten ze dat telerscoöperatie Harvest House er met al haar leden mee bezig is.
'Sector kan investeringen niet alleen dragen'
De glastuinbouw moet volgens ABN AMRO stappen zetten richting een nog duurzamere en transparantere productie en het imago als werkgever verbeteren, zodat een stabiele voorziening aan arbeid kan ontstaan. “Ook zien we dat glastuinders de robotisering van hun oogst en teelthandelingen steeds vaker als optie overwegen”, vertelt Jan de Ruyter, Sector Banker Agrarisch van ABN AMRO. “Bedrijven kunnen daarnaast inspelen op nieuwe consumentenbehoeften door te focussen op kwalitatieve productkenmerken, zoals smaak en nutriënten. Zo zal de groeiende behoefte aan plantaardige voeding veel glastuinders in de komende jaren helpen de verkoop te stimuleren. De kosten voor deze investeringen kunnen niet volledig doorberekend worden, omdat de sector zeer concurrerend moet zijn op prijs.
Toch kan het niet anders dan dat de prijzen volgend jaar stijgen. Btw-verlaging op groente, zoals woensdag in het regeerakkoord is aangekondigd, zal er hopelijk voor zorgen dat deze prijsstijgingen niet te hoog zijn voor de consument. Desondanks kan de sector deze investeringen niet alleen dragen. Het is daarom belangrijk dat de overheid meedenkt en glastuinders ondersteunt.”
Voor meer informatie:
Jan de Ruyter
www.abnamro.nl