Volgens het jongste rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), dat gisteren is vrijgegeven, nemen wetenschappers in elke regio en in het hele klimaatsysteem veranderingen waar in het klimaat van de aarde. Veel van de waargenomen veranderingen in het klimaat zijn ongekend in duizenden, zo niet honderdduizenden jaren, en sommige van de reeds in gang gezette veranderingen - zoals de voortdurende stijging van de zeespiegel - zijn over een periode van honderden tot duizenden jaren onomkeerbaar.
Een sterke en aanhoudende vermindering van de uitstoot van kooldioxide (CO2) en andere broeikasgassen zou de klimaatverandering echter beperken. Hoewel de voordelen voor de luchtkwaliteit snel merkbaar zouden zijn, zou het 20-30 jaar kunnen duren voordat de temperatuur wereldwijd stabiliseert, aldus het rapport van werkgroep I van het IPCC, Climate Change 2021: the Physical Science Basis, dat vrijdag door 195 regeringen die lid zijn van het IPCC is goedgekeurd tijdens een virtuele goedkeuringssessie die twee weken duurde en op 26 juli van start ging.
Het rapport van werkgroep I is het eerste deel van het zesde evaluatierapport, ofwel 'Sixth Assessment Report' (AR6) van het IPCC, dat in 2022 zal worden voltooid.
"Dit rapport is het resultaat van buitengewone inspanningen onder uitzonderlijke omstandigheden", aldus Hoesung Lee, voorzitter van het IPCC. "De innovaties in dit rapport en de vooruitgang in de klimaatwetenschap die erin tot uiting komt, vormen een onschatbare input voor de klimaatonderhandelingen en de besluitvorming."
Snellere opwarming
Het rapport bevat nieuwe ramingen van de kans dat het mondiale opwarmingsniveau van 1,5°C in de komende decennia wordt overschreden, en concludeert dat, tenzij de uitstoot van broeikasgassen onmiddellijk, snel en op grote schaal wordt verminderd, een beperking van de opwarming tot bijna 1,5°C of zelfs 2°C buiten bereik ligt.
Het rapport toont aan dat de uitstoot van broeikasgassen door menselijke activiteiten verantwoordelijk is voor ongeveer 1,1°C opwarming sinds 1850-1900, en concludeert dat de gemiddelde temperatuur de komende 20 jaar naar verwachting 1,5°C opwarming of meer zal bedragen. Deze beoordeling is gebaseerd op verbeterde waarnemingsgegevensreeksen om de historische opwarming te beoordelen, alsook op vooruitgang in het wetenschappelijk inzicht in de reactie van het klimaatsysteem op door de mens veroorzaakte broeikasgasemissies.
"Dit rapport is een reality check", aldus Valérie Masson-Delmotte, medevoorzitter van werkgroep I van het IPCC. "We hebben nu een veel duidelijker beeld van het klimaat in het verleden, het heden en de toekomst, wat essentieel is om te begrijpen waar we naartoe gaan, wat we kunnen doen en hoe we ons kunnen voorbereiden."
Elke regio wordt geconfronteerd met toenemende veranderingen
Veel kenmerken van klimaatverandering zijn rechtstreeks afhankelijk van de mate van opwarming van de aarde, maar wat de mensen ervaren verschilt vaak sterk van het mondiale gemiddelde. Zo is de opwarming boven land groter dan het wereldgemiddelde, en in het noordpoolgebied is zij meer dan twee keer zo groot.
"Klimaatverandering heeft nu al gevolgen voor elke regio op aarde, op meerdere manieren. De veranderingen die we ervaren, zullen toenemen naarmate de opwarming toeneemt", aldus Panmao Zhai, medevoorzitter van werkgroep I van het IPCC.
Volgens het rapport zullen de klimaatveranderingen in de komende decennia in alle regio's toenemen. Bij 1,5°C opwarming van de aarde zal er sprake zijn van toenemende hittegolven, langere warme seizoenen en kortere koude seizoenen. Bij 2°C opwarming van de aarde zouden hitte-extremen vaker de kritische tolerantiedrempels voor landbouw en gezondheid bereiken, zo blijkt uit het rapport.
Maar het gaat niet alleen om temperatuur. Klimaatverandering brengt in verschillende regio's een veelheid van veranderingen met zich mee - die allemaal zullen toenemen naarmate de aarde verder opwarmt. Het gaat onder meer om veranderingen van natheid en droogte, van winden, sneeuw en ijs, van kustgebieden en van oceanen. Bijvoorbeeld:
- De klimaatverandering intensiveert de watercyclus. Dit leidt tot intensievere regenval en daarmee gepaard gaande overstromingen, maar ook tot grotere droogte in veel regio's.
- De klimaatverandering beïnvloedt de neerslagpatronen. Op hoge breedten zal de neerslag waarschijnlijk toenemen, terwijl hij in grote delen van de subtropen naar verwachting zal afnemen. Er worden veranderingen in de moessonneerslag verwacht, die per regio zullen verschillen.
- In de kustgebieden zal de zeespiegel gedurende de hele 21e eeuw blijven stijgen, wat zal bijdragen tot frequentere en ernstigere overstromingen in laaggelegen gebieden en kusterosie. Extreme gebeurtenissen met betrekking tot de zeespiegel die voorheen eens in de 100 jaar voorkwamen, zouden tegen het einde van deze eeuw elk jaar kunnen plaatsvinden.
- Verdere opwarming zal permafrost doen ontdooien en het verlies van seizoensgebonden sneeuwbedekking, het smelten van gletsjers en ijskappen, en het verlies van Arctisch zee-ijs in de zomer versterken.
- Veranderingen in de oceaan, waaronder opwarming, frequentere hittegolven op zee, verzuring van de oceaan en verlaging van het zuurstofgehalte, zijn duidelijk in verband gebracht met menselijke invloed. Deze veranderingen hebben gevolgen voor zowel de ecosystemen van de oceanen als de mensen die ervan afhankelijk zijn, en zij zullen ten minste de rest van deze eeuw doorgaan.
- Voor steden kunnen sommige aspecten van klimaatverandering worden versterkt, zoals hitte (aangezien stedelijke gebieden gewoonlijk warmer zijn dan hun omgeving), overstromingen als gevolg van hevige neerslag en zeespiegelstijging in kuststeden.
Voor het eerst wordt in het 'Sixth Assessment Report' een meer gedetailleerde regionale beoordeling van de klimaatverandering gegeven, waarbij de nadruk ligt op nuttige informatie voor risicobeoordeling, aanpassing en andere besluitvorming, en op een nieuw kader dat de fysieke veranderingen in het klimaat - hitte, koude, regen, droogte, sneeuw, wind, kustoverstromingen en meer - helpt vertalen naar wat zij betekenen voor de samenleving en ecosystemen.
Deze regionale informatie kan in detail worden bekeken in de nieuw ontwikkelde interactieve atlas, alsook in de regionale informatiebladen, de technische samenvatting en het onderliggende rapport.
Menselijke invloed op het klimaat in het verleden en de toekomst
"Het is al tientallen jaren duidelijk dat het klimaat op aarde verandert, en de rol van de menselijke invloed op het klimaatsysteem staat buiten kijf", aldus Masson-Delmotte. Toch weerspiegelt het nieuwe rapport ook belangrijke vooruitgang in de wetenschap van de attributie - het begrijpen van de rol van klimaatverandering in het intensiveren van specifieke weer- en klimaatgebeurtenissen zoals extreme hittegolven en hevige regenval.
Uit het rapport blijkt ook dat menselijk handelen nog steeds het toekomstige verloop van het klimaat kan bepalen. Het bewijs is duidelijk dat kooldioxide (CO2) de belangrijkste drijvende kracht is achter de klimaatverandering, ook al hebben andere broeikasgassen en luchtverontreinigende stoffen eveneens een invloed op het klimaat.
"Stabilisering van het klimaat vereist een sterke, snelle en aanhoudende vermindering van de uitstoot van broeikasgassen en het bereiken van een CO2-uitstoot van nul. Het beperken van andere broeikasgassen en luchtverontreinigende stoffen, met name methaan, kan voordelen opleveren voor zowel de gezondheid als het klimaat", aldus Zhai.
Voor meer informatie: www.ipcc.ch