Tholen – De afgelopen weken duikt het Cucurbit Aphid-Borne Yellow virus (CABYV) bij steeds meer Nederlandse komkommertelers op. Daarvan maken Ewoud van der Ven en Rens Smith melding. De adviseurs glasgroenten bij Delphy zijn verrast door hoe snel het van oorsprong mediterrane plantvirus zich sinds juni verspreidt. Boosdoener zijn luizen. Die zijn met het huidige middelenpakket echter niet eenvoudig te bestrijden.
Foto's van CABYV, recent gemaakt in een Nederlandse kas
Symptomen
De symptomen van het virus zijn vooral het opvallend snel geel worden van planten over het hele blad. Bij telers uit alle windstreken in Nederland komt dat momenteel al voor. Nadat bij een teler uit testen bleek dat het om CABYV ging, is het balletje gaan rollen. Ewoud spreekt van een wisselend beeld. “Soms gaat het om enkele gele planten, maar ik heb ook al telers gezien bij wie tien procent van de planten besmet is. Die planten leveren flink in op productie. Uit berichten uit Duitsland kan dat zelfs tot vijftig procent productieverlies leiden.”
Het virusbeeld lijkt volgens de adviseurs op dat van het Beet Pseudo-Yellow Virus (BPYV), ook wel het pseudo-slavergelingsvirus genoemd. Alleen lijkt het erop dat bij CABYV de vergeling van het gewas nog sneller gaat. Ook hebben Ewoud en Rens de indruk dat ook het productieverlies ten opzichte van BPYV groter is. Rens: “Verder vind ik dat het blad stugger wordt en meer bolt.” Ewoud herkent dat en vult aan. “Ook zou het blad brosser worden begrijp ik uit Duitse verhalen.”
Verspreiding
Diverse soorten luizen verspreiden het virus, zoveel werd ook in Duitsland al bekend. Rens: “Hierdoor kan de verspreiding van het virus heel snel gaan. Zeker als het om invlieg gaat.” Alle komkommerachtige gewassen zijn gevoelig voor CABYV. Rens las ook verhalen over serieuze aantasting in de open teelt van meloenen in Spanje enkele jaren terug. Ook gewassen zoals pompoen zijn kwetsbaar. Ewoud: “En daarmee kunnen zulke gewassen, die ook in moestuinen veel voorkomen, ook als een reservoir voor het virus fungeren.”
Foto's van CABYV, recent gemaakt in een Nederlandse kas
Bestrijding
Waar het virus relatief eenvoudig te ontdekken is, is bestrijding een stuk lastiger. “Het beste is nul-tolerantie van luis in de kas”, weet Ewoud. Afgazen van kassen kan daarbij een uitkomst zijn. “Maar dat is niet zomaar even gedaan en veel telers hebben nu nog geen afgegaasde kas.”
Goed monitoren op luis met o.a. vangplaten is voorlopig het beste advies wat de adviseurs telers kunnen geven. En bij vondst van luis is het zaak zo snel mogelijk een bestrijding uit te voeren. Ewoud: “Dat is alleen met het wegvallen van onder meer Plenum als luisbestrijdingsmiddel voor telers moeilijk geworden. Bovendien zie je dat bij middelen waarbij een luis bij het prikken in blad in contact komt met de insecticide het eigenlijk alsnog te laat is. Het virus kan dan al overgedragen zijn.” Om diezelfde reden is biologische bestrijden van luis volgens Ewoud niet ideaal. “De luis is dan al in de kas en dat wil je eigenlijk überhaupt niet als teler.”
Teeltwissel
Telers die snel geel verkleurde planten tegenkomen hoeven volgens de adviseurs het gewas niet direct te ruimen. De planten kunnen gewoon blijven staan. Ewoud: “Het virus verspreidt zich niet met gewashandelingen.” “En ook niet via water”, vult Rens aan. Telers die een besmet gewas hebben tijdens de teeltwisseling doen er volgens de adviseurs goed aan te zorgen dat het gewas dan luisvrij is. Rens: “Zeker als telers het gewas wisselen terwijl een deel van de teelt nog doorloopt bestaat anders het risico met het uittrekken van het gewas dat luis zich snel overal verspreidt. En juist dat wil je als teler niet.”
De incubatietijd van het virus schatten de adviseurs op zo’n 10 tot 14 dagen. Wie goed wisselt kan in een luisvrije kas schoon van start. Toch zag Rens ook al een teler bij wie na het weghalen van zieke planten en het terugplaatsen van nieuwe het virus na twee weken opnieuw voor geelverkleurende planten zorgde.
Resistentie
Sowieso zien de adviseurs de laatste jaren met grote regelmaat door luis overgedragen virussen opduiken in komkommer. Zo hadden telers enkele jaren terug veel te maken met het komkommermozaïekvirus (CMV). Rens: “Dat zie je gelukkig tegenwoordig nog maar sporadisch bij telers. Wel komen onder meer het courgettegeelmozaïekvirus (ZYMV) en aanverwante virusvormen vaker voor.”
Net als bij veel plantenvirussen zien de adviseurs ook hier een belangrijke rol voor veredelaars weggelegd. Ewoud: “In de Duitse literatuur wordt al melding gemaakt van bekende resistenties. Die zitten nu echter nog niet in de bestaande rassen. Dus voorlopig is luis buiten de kas houden en anders goed, snel en effectief bestrijden het beste.”
Voor meer informatie:
Ewoud van der Ven en Rens Smith
Delphy
e.vanderven@delphy.nl
r.smith@delphy.nl
Ewoud: +31 6 20 39 82 73
Rens: +31 (0)6 26 51 86 49
www.delphy.nl