Tholen - Gé Happe zette zijn eerste stapjes al tussen de groenten en fruit en nog altijd banjert hij daarin rond. “Ik vind het prachtig om mensen te helpen aan lekkere gezonde producten,” vertelt een van de vier groenten en fruit-inkopers bij Albert Heijn. Gé is er al 39 jaar werkzaam en drukte er een flinke stempel op de AGF-in- en verkoopstrategie. Daarin is de natuur duidelijk de baas, samen met service providers “pakken ze de piek” en innoveren ze om de klant kwalitatieve, betaalbare en gezonde producten te bieden waaraan behoefte is, zo vertelde hij in Primeur. Hieronder het verhaal dat eerder in nummer 6 van dit vakblad verscheen.
“Ik kom uit een familie van groenteboeren. Mijn ouders hadden een groente- en fruitzaak, de opa en oma van vaders kant hadden een groentewinkel in Zaandam en de ouders van mijn moeder hadden een groentegroothandel in Beverwijk. Ik heb altijd in de groentewinkel rondgebanjerd en vond het prachtig om klanten te helpen aan lekkere gezonde producten.”
Dat hij zelf niet aan een eigen groentewinkel begon had te maken met de tijdsgeest. “Het was begin jaren ’80 dat ik afstudeerde. Nederland was in een economische recessie. Op dat moment waren er nog ruim 10.000 kleine groente- en fruitwinkels. Albert Heijn ging die jaren op de kleintjes letten en die nam groenten en fruit in een trafficrol. Ik voelde zo aan dat dat wel effect zou kunnen hebben op het voortbestaan van veel groente- en fruitspeciaalzaken en daarom werd dat het onderwerp van mijn afstudeerscriptie.
Spel
Na een gesprek met Pier Haagsma, destijds in- en verkoopmanager AGF van Albert Heijn, werd de conclusie voor Gé helder. “Hij legde uit dat groenten en fruit een zeer belangrijke rol speelt bij Albert Heijn om klanten naar de winkels te trekken om vooral lekkere, gezonde producten te kopen tegen betaalbare prijzen. Hij gaf ook aan dat ik maar eens moest nadenken of ik met mijn achtergrond niet voor Albert Heijn wilde gaan werken als daar een plekje vrijkwam.
De conclusie van mijn rapport was dat je als groentewinkel alleen kon overleven door enorm te specialiseren en je toe te leggen op gesneden en/of toebereide groenten en fruit en maaltijden. Ik heb nog steeds grote bewondering en respect voor de rol die de AGF-speciaalzaak momenteel inneemt. Het zijn vaak prachtige winkels, een genot voor het oog. Hetzelfde op de markt, hoe de handel daar gepresenteerd wordt, is echt heel mooi. Ik kijk ook graag naar het spel tussen marktkoopman en de klanten en snap wel dat dat gezellig winkelen is.”
Eigen importprogramma's
In 1982 kwam er bij Albert Heijn een plekje vrij in het AGF in- en verkoopteam waar Gé assistent inkoper werd, het vak leerde van routiniers en uiteindelijk category manager verse groenten en panklaar werd. “Dat werk heb ik heel lang gedaan. Het was in de tijd dat we zelf importeerden. Onze managers spraken vloeiend alle talen en we werkten rechtstreeks samen met de grote exporteurs uit allerlei landen waaruit we zelf groenten en fruit importeerden. Ons inkoopkantoor functioneerde eigenlijk als een onderneming binnen de onderneming Albert Heijn. Dat was prachtig werk.
Mede omdat Albert Heijn toen al zoveel winkels had, waren we in staat om eigen importprogramma’s te doen. In die tijd kwam de samenwerking met Bakker Barendrecht Holland tot volle wasdom en via de Holland Crop Telersorganisatie gingen wij Nederlandse telers aan ons binden om groenten en fruit voor AH te gaan telen onder het motto: “We telen wat wij verkopen en wij verkopen wat we telen”.
De basis van dit gesloten systeem ontstond begin jaren '80 en het is nog altijd het principe achter de huidige inkoopstrategie van Albert Heijn. Het overgrote merendeel dat bij Albert Heijn op de schappen ligt komt inmiddels uit teeltprogramma’s die exclusief voor Albert Heijn zijn opgezet, dat doen we met een groep vaste telers, met de langste doen we dat al ruim 60 jaar.”
Zijstap
Gé heeft niet altijd voor de AGF gewerkt. “In 1997 heb ik een zijstap gemaakt en ben 4 jaar verantwoordelijk geweest voor de bakkerijafdeling van Albert Heijn. In die tijd heb ik zeer veel geleerd van het winkelproces. Met groenten en fruit hadden we een sterke focus op de inkoop, op de broodafdeling lag de focus veel meer op de winkelvloer. Samen met het broodteam hebben wij de transformatie mogen maken naar veel meer bake-off. We gingen warme croissants afbakken en verkopen in papieren zakjes met een venster die we presenteerden in beukenhouten rekjes. Dat spel naar de klant deed mij weer denken aan mijn jeugd en de winkel van mijn ouders. Interactie met de klant is een heel mooi fenomeen waar je een enorme inspiratie van krijgt. Van wat de klant wil, maar ook hoe je daar als formule op in kunt spelen.”
Enorme verschuiving
Na vier jaar ging Gé met deze kennis terug naar de AGF-afdeling. “Albert Heijn koos ervoor om de aandacht tussen inkoop en winkelmerchandising meer met elkaar in balans te brengen. We besloten om de samenwerking met Bakker Barendrecht, Vogelaar Vredehof en Vezet verder te intensiveren door de operationele inkoop naar hen te delegeren. Dat gaf een enorme verschuiving van verantwoordelijkheden en deze partners waren daarvoor inmiddels goed geëquipeerd. Het zijn buitengewoon professionele organisaties met uitstekende inkopers die zowel uit Nederland, Europa als uit het zuidelijk halfrond importprogramma’s maken, altijd in overleg en met instemming van Albert Heijn. Ze doen veel en goed werk om de dagelijkse goederenstroom in balans te brengen met de vraag van onze klanten. In groenten en fruit is de natuur de baas. Als de piek in aanvoer komt, dan moet je de piek pakken. Het is dus iedere dag heel scherp opletten en dat doen we samen met onze service providers.”
Tot 2008 bleef Gé eindverantwoordelijk voor AGF. “Ik werd 50 en besloot te gaan werken voor Ahold Europese inkoop. Tot 2015 heb ik leiding gegeven aan een klein team waar we de inkoopprogramma's van het zuidelijk halfrond maakten. In die jaren heb ik veel gereisd in Afrika, Zuid- en Midden-Amerika op zoek naar groenten- en fruitleveranciers die wij in een rechtstreekse relatie hebben gebracht met Albert Heijn.”
Duurzaam
Waar Pier Haagsma begin jaren ‘80 de basis voor legde, daar gelooft Albert Heijn nog altijd sterk in. “Iedere dag intensiveren we onze relaties, nu onder leiding van onze huidige Unit Manager Erik van Nieuwenhuijzen, met een sterke focus op kwaliteit en duurzaamheid in ons “Beter voor”-programma. Op deze manier brengen we kwaliteit, beschikbaarheid, voedselveiligheid en duurzaamheid op het hoogste niveau. Drie factoren zijn daarin bovenliggend: kwaliteit, innovatie en betaalbare prijzen.
En onder kwaliteit verstaan wij natuurlijk ook duurzaamheid. We vinden dat dat het beste bereikt wordt in langetermijnsamenwerkingsrelaties. In eerste instantie begonnen in Nederland en in Europa, inmiddels hebben we over de hele wereld partnerships, ook in landen waar de democratie minder georganiseerd is. Daarom hebben we in 2007 de AH Foundation opgericht. Dit hoort typisch bij het Albert Heijn inkoopmodel. Verantwoordelijkheid nemen en commitment geven in een langetermijnrelatie en je uiteindelijk ook verantwoordelijk voelen voor de levensomstandigheden van de werknemers en hun omgeving. Projecten binnen de AH Foundation komen tot stand in nauwe samenwerking met de “Representing Bodies” (RB), vertegenwoordigers van de medewerkers van onze leveranciers die ons vertellen waar voor hen de grootste prioriteiten liggen. Gedurende een project blijven zij de hoofdrol spelen. Zo proberen we zeker te stellen dat projecten ook op langere termijn succesvol blijven. Momenteel zijn alle 38 leveranciers in 14 landen in Afrika en Zuid-Amerika aangesloten op AH Foundation projecten.
Vaste telers
Binnen het inkoopproces zijn klant en teler even belangrijk, legt Gé uit. “Of de keten bij de klant of teler begint, is ons om het even, ze tellen beiden even zwaar. In de groenten- en fruitketen bouwen wij samen met meer dan 200 vaste telers in Nederland verder aan duurzame teelt in het Beter voor-programma. De langdurige samenwerking staat centraal, naast afnamegarantie, eerlijke prijzen en compensatie voor duurzaamheidsinitiatieven waardoor telers met vertrouwen kunnen investeren in een duurzame bedrijfsvoering met zorg voor een beter klimaat, biodiversiteit en de allerbeste kwaliteit en smaak.
Wij werken met professionele telers die al op hun teeltlocaties en in hun pakstations denken en werken in de ogen van de klant van Albert Heijn. Ze pakken dus niet voor een importeur, veiling of anonieme markt. Al onze leveranciers weten als ze aan het telen, oogsten of verpakken zijn, dat het voor de Albert Heijn-klant is. In de afgelopen 40 jaar hebben we ons leveranciersbestand zorgvuldig opgebouwd. Dat bestand is stabiel en heel loyaal. In de relatie ligt de focus op kwaliteit, innovatie en efficiency. Daardoor maak je de producten betaalbaar, zeker als je meeneemt dat we de nadruk leggen op de verkopen in het seizoen. Want als het seizoen er is, zijn de producten er in overvloed, is de kwaliteit het beste en de prijzen relatief laag. De langetermijnsamenwerking van Albert Heijn met de telers zorgt ervoor dat niet alleen aardbeien, maar ook bramen, tros- en rivolo-tomaten inmiddels het hele jaar uit Nederland verkrijgbaar zijn.”
Natuur
Het spel met de klant is natuurgedreven. “De seizoenen van aardbeien, asperges perziken, nectarines, hardfruit, citrus, het Nederlandse seizoen van kas- en vollegrondsgroenten, niets is zo mooi als onze klanten te leveren wat de natuur te bieden heeft. Als de natuur zegt: “De Spaanse oogst van perziken en nectarines is er weer of de Nederlandse oogst van appelen en peren, dan bieden we die aan en dan zien we dat de klant dat weet te waarderen. Nederland is en blijft voor ons veruit het belangrijkste herkomstland. We kopen graag in Nederland en we kopen bij vóórkeur in Nederland. Nederlandse vruchtgroenten als tomaten, komkommer, paprika zijn belangrijk voor ons en voor onze klanten. In het seizoen verkopen we daar echt heel veel meer dan daarbuiten. Dat geldt overigens ook voor bloemkool, broccoli, sperziebonen en andere Nederlandse vollegrondsgroenten. Die oogst zorgt altijd weer voor een verkooppiek. Als dat voorbij is dan verkopen we met veel plezier de Spaanse groenten, maar het Nederlandse product geeft toch iets extra's en daar geven we graag meer ruimte voor in het schap.”
Innovatie
Het spel tussen natuur en klant wordt door innovatie uitgebreid. Gé geeft een aantal voorbeelden van succesvolle vernieuwingen die opgepakt zijn door Albert Heijn. ‟In de jaren ‘80 hebben we mogen helpen om de Nederlandse Elstar groot te maken. In die tijd verkochten we met name Granny Smith en Franse Golden Delicious. We zaten echt te wachten op een smaakvolle Nederlandse appel en samen met onze hardfruitpartner Vogelaar hebben we enorm veel aandacht besteed aan de verkoop van de Elstar. Uiteindelijk hebben we veel prachtige promoties gedaan om die appel van Nederlandse bodem onder de aandacht te brengen. Toen al, in de jaren 80, konden we met onze ruim 500 winkels zo'n product onder de aandacht brengen en groot maken en zijn we ieder jaar minder import Golden Delicious en Granny Smith gaan verkopen. Dat is prachtig en dat gaan we nu ook weer doen met onze fantastische nieuwe Sprank appel die exclusief voor Albert Heijn door Nederlandse telers geteeld wordt!”
‟Wat ook een prachtige innovatie is geweest zijn blauwe bessen en frambozen. Die verkochten we in mijn jeugd slechts een paar weken per jaar. Er waren geen koelingen en na een dag waren ze gewoon niet meer goed. Wij zagen 20 jaar geleden goede verkoopkansen voor deze twee smakelijke, gezonde fruitproducten. Geïnspireerd door ons enthousiasme is onze Spaanse fruitleverancier FreshRoyal eigen teelt op gaan zetten, eerst in Spanje, en iets later in Marokko. Wij installeerden in onze winkels gekoelde verkooptafels zodat de koelketen vanaf het land tot aan de klant gewaarborgd is. Het is een baanbrekende innovatie geweest in nauwe samenwerking met onze leveranciers. Het bracht een revolutie in ons fruitassortiment teweeg waar onze klanten ieder dag van genieten: smaakvol, gezond en betaalbare fruit!”
Fruitexoot
‟Rond 2005 kwamen we op de gedachte om mango en avocado eetrijp aan onze winkels af te gaan leveren. Tot die tijd verkochten we deze producten nog zo hard als een steen. Je wist nooit wanneer het fruit nu rijp zou zijn. Met avocado hebben we toen drie dingen veranderd: we gingen over van groene avocado's naar de Hass variëteit, ten tweede verkochten we avocado niet meer als fruitexoot maar als groente en presenteerden wij ze bij de tomaten en sla, ten derde verkochten we ze niet per gewicht maar per stuk.
Deze drie elementen hebben een enorme boost gegeven aan de verkoop en nog steeds groeit de verkoop van avocado's ieder jaar flink. Gezien de vele herkomstlanden en teeltgebieden bleek het niet eenvoudig om avocado's te rijpen met een uniform en voorspelbaar resultaat. Het was een lange weg, maar ook een mooie weg om iedere keer weer te verbeteren. Alle jaren zien we de verkoop van avocado stijgen en ook dit jaar is er weer sprake van gezonde groei. Wij zijn blij dat er ondertussen ook veel en goede aanbieders op de Nederlandse markt zijn van eetrijpe avocado's. Zo krijgen wij uiteindelijk het product eetrijpe avocado goed bereikbaar voor al onze klanten, en als je het hebt over een gezond stuk groente of fruit, dan is de avocado dat wel!”
‟Er zijn ook veel ontwikkelingen te zien achter de glazen deuren. 15 jaar geleden bedachten we de verse maaltijdsalades, wat een geweldige groei teweegbracht. Een van de laatste ontwikkelingen daar is de pureersoep, waarmee je een buitengewoon gezonde maaltijd en portie groenten te pakken hebt en dan kan ik ook nog wel even doorgaan over onze succesvolle verspakketten…”
Drijfveer
Een bijdrage leveren aan een gezond eetpatroon is een belangrijke drijfveer in Gé’s werk. Innovaties helpen daarbij. Het is bekend dat Nederlanders nog te weinig groenten en fruit eten. ‟Het mag geen straf zijn om meer hiervan te eten. Fruit is sowieso heerlijk. Met groenten proberen we nu gezond snacken te bevorderen door bijvoorbeeld onze snoeptomaten breder te presenteren en te promoten. Door tussendoor een snoeptomaatje of -komkommertje te eten hoef je niet die halve bloemkool bij het diner te nemen. Onlangs zijn we daarbij overigens afgestapt van de iconische emmer en de snoepgroenten voortaan in plastic bakje met topseal te verkopen waarmee we 50 % plastic verpakkingsmateriaal reduceren en een stukje verantwoordelijkheid nemen voor de verspilling die er plaatsvindt in verpakkingen.”
Sinds 2015 zit Gé meer in een ondersteunende rol bij Albert Heijn Nederland en helpt mee bij de inkoop van het assortiment met name afkomstig van het zuidelijk halfrond. De inkoper van fruit ondersteunt hij met de inkoop van bananen, mango, ananas en exoten en voor de inkoper groenten doet hij een stukje van de groentetafel: tomaten, peulvruchten en avocado.
Gé besluit trots: “Uiteindelijk ben ik weer in een echte inkooprol beland, net zoals ik 39 geleden bij Albert Heijn begon. Als supermarktwereld hebben we de verantwoordelijkheid bij te dragen aan lekker en gezond eten tegen betaalbare prijzen. Dat vinden wij ons vak en daar worden wij iedere dag blij van. We nemen dat erg serieus en doen onze uiterste best om een mooi assortiment gezonde groenten- en fruitproducten breed onder de aandacht van de klant te brengen, tegen betaalbare prijzen. Dat doen we door het inspelen op de seizoenen, pak de piek, de natuur bepaalt in grote mate wat er op tafel komt te staan. We kunnen dat mogelijk maken door de intensieve samenwerking met onze partners en telers die tot aan het consumptiemoment van de klant toe zorgen voor goede kwaliteit en producten die zo duurzaam mogelijk zijn geteeld. Het is een complex geheel van een flink aantal factoren, en dat maakt het een heel mooi vak.”
Dit artikel verscheen eerder in editie 6, 35e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.