Tholen - Na een carrière van 40 jaar in de aardappelhandel en later in de fruitimport trok Mark Verweij op 30 april de deur bij VerDi Import achter zich dicht. De markante man uit de sector blikt hieronder terug en vooruit en geeft op op verzoek graag ook nog wat tips. "De NAO en GroentenFruit Huis moeten zo snel mogelijk gaan fuseren!"
De wieg van Mark stond in Den Haag waar zijn opa Marinus - afkomstig uit de Betuwe - in Den Haag omstreeks 1930 zijn handel ging venten. Later werd het groothandel, met in eerste instantie eieren, daar kwamen al snel aardappelen bij. Het bedrijf moest wijken voor de evacuatie van de Haagse kuststrook in de Tweede Wereldoorlog en verhuisde naar de Marktweg net naast de groothandelsmarkt.
Zijn vader Gerard zette het aardappelbedrijf voort en ook Mark kreeg de liefde voor de aardappelen al vroeg mee. "Als ventje van vier ging ik al mee in de Mercedes van mijn vader bij de boeren langs om aardappelen te kopen. Een andere loopbaan is nooit echt aan de orde geweest."
"Mijn opa heeft altijd het nut ingezien van belangenorganisaties en de publieke sector. Dat heeft zeker in de Tweede Wereldoorlog voordelen opgeleverd waar de gehele (kerkelijke) gemeenschap van mee kon profiteren. Met die gewoonte zijn we grootgebracht. Ook mijn vader is bijvoorbeeld jarenlang actief geweest als vice-voorzitter van de NAO, toen nog VBNA geheten. Die resultaten lieten zich na de oorlogsjaren ook zien met overheidsleveranties. Zo hebben we lange tijd het leger, maar ook het gevangeniswezen van aardappelen kunnen voorzien. Ik heb mooie herinneringen aan de Haagse tijd. Het was hard werken, maar er was ook een grote mate van saamhorigheid."
"Mijn vader heeft de zaak behoorlijk uitgebreid en had een goede naam in de aardappelhandel. Wel zorgden in de jaren '80 enkele ontwikkelingen voor grote uitdagingen. Zo ging de institutionele markt steeds meer over op rijst, verplichtte het leger de militairen niet meer om in de kazerne te overnachten en werd de dienstplicht afgeschaft. Verder liet de aardappelconsumptie vanaf die tijd een structureel dalende lijn zien."
Verweij Aardappelen Barendrecht
In die jaren diende ik me aan in de zaak en stond een verhuizing van de Haagse markt naar het Forepark in Leidschendam op de planning. Die verhuizing zag ik, ook met het oog op de opkomende retail, niet meer zo zitten. Daarom ben ik in 1984 met Verweij Aardappelen Barendrecht gestart. Ik was zelf nog maar 21, dus dat was heel wat. Jan van den Heuvel heeft destijds een belangrijke rol gehad in de opstart door best wat werk naar me toe te schuiven. Zo konden zij met aardappelen van Carmel Agrexco en vanuit Malta hun retailklanten bedienen. Jan heeft altijd de unieke gave gehad om anderen goed en zelf nog beter te laten verdienen. Dat kan niet iedereen."
"In 1992, de rente lag in die tijd rond de 11/12%, hebben we ons eigen pand gebouwd. De financiering van de machines was een stap te ver, daarom hebben we koelcellen gebouwd in plaats van machines. In dat pand zit VerDi Import nog steeds. Voor de aardappelzaak hebben we toen in 1996 nieuw gebouwd, nadat er wat meer eigen vermogen was opgebouwd."
Een harde levensles leerde Mark toen het pand op 6 juni 1998 na een enorme hagelbui weer instortte. "Enkele weken eerder waren we de eerste aardappelleverancier met een dubbele ISO-certificering en behaalden we het milieucertificaat ISO 14000. Maar daar was nauwelijks belangstelling voor van de pers. Toen het pand instortte, wisten de media ons wel te vinden."
Verweij Aardappelen Barendrecht werd verkocht aan Nedato, maar Mark was te lang eigen baas geweest om daar als werknemer te aarden. Opnieuw zorgde Jan van den Heuvel voor een oplossing. Het Barendrechtse bedrijf Vebruco was als Spanje-importeur actief op het handelscentrum, waar het fungeerde als satellietbedrijf van Hagé. Toen de grote exporteurs VDD, Boers en Disselkoen samengevoegd werden met de Greenery fuseerde Disselkoen Import met Vebruco en was VerDi geboren. Verdi werd verkocht aan Safe en Mark kocht een jaar later de helft van Safe.
De samenwerking met de Zuid-Afrikanen was echter geen onverdeeld succes. "Allereerst was de fruitimport al een hele andere wereld dan de overzichtelijke aardappelsector. Ook viel de opstart erg tegen. Bij VerDi gingen de mensen weg en zodoende kocht ik eigenlijk niets. Die periode is echt heel zwaar geweest. Ik weet nog goed hoe Gert Lukassen op zaterdagmorgen met een bulderstem kwam binnenzetten of ik meloenen had. Ik verkocht ze voor 3 euro, maar ze bleken de volgende week naar iets van 7 euro te gaan," blikt Mark lachend terug.
Kees Kooijman
Eind 2005 was het diepste punt en was de toekomst erg somber. De ommekeer volgt als Kees Kooijman zich bij VerDi voegt. "We hoorden via via dat Kees voor zichzelf wilde beginnen. Na twee gesprekken waren we er snel uit en die combinatie bleek een gouden greep. Kees nam de broers Jan en Henk Rozema mee en Gert Jan van den Heuvel ontwikkelde zich goed in een andere omgeving. Mede dankzij enkele goedbetalende klanten waren we de financiële problemen al heel snel boven water. Ik ben dan ook dankbaar aan God dat hij Kees en mij samen op één weg heeft geplaatst.
Hoewel we enorm verschillen, vullen we elkaar tegelijkertijd perfect aan. Met een aandelenverhouding van 50/50 moesten we er sowieso altijd samen uitkomen. Kees is commercieel een kei en ik zorgde voor de infrastructuur, de organisatie en de olie tussen de radartjes. Daarin kun je veel betekenen, alleen is het resultaat niet zo concreet te meten als de wekelijkse in- en verkoop. Wel heb ik altijd met veel plezier de langetermijnrelaties met bijvoorbeeld onze Spaanse leveranciers onderhouden."
In de loop der jaren weet VerDi een gewaardeerde plaats in de AGF-wereld te verwerven. "Het overgrote deel van de handel is vandaag de dag geprogrammeerd, maar ondanks alle programma's is het nog altijd God die de wasdom geeft. We hebben te maken met overschotten, tekorten, grote en kleine maten, vroege en late seizoenen. In die periferie kun je als je slim en flexibel acteert en de nodige risico's mijdt nog altijd een goede boterham verdienen. Ons type bedrijven is niet hip en je krijgt in Corona-tijden geen cent subsidie, maar met een maximale spreiding aan producten, klanten en leveranciers kun je heel ver komen. Dat bewijst VerDi, maar daar zijn ook andere voorbeelden van."
Hoogte- en dieptepunten zijn er in de jaren ook. Zo resulteert een politie-optreden na een vondst verdovende middelen tussen de ananas in 2008 zelfs tot een jeugdboek als politieagent en kinderboekenauteur Ben de Raaf zijn eigen verhaal maakt rond het waargebeurde voorval.
Ook zorgt de Russische boycot voor een drastisch einde van de opgerichte exporttak van VerDi. "Wat we in vier jaar hadden verdiend, waren we in één keer exact weer kwijt. Tegelijkertijd gaf dit aan het oude team wel een enorme motivatie en dat heeft het bedrijf echt weer een boost gegeven."
AGF verdwijnt uit samenleving
Na veertig jaar in de AGF-handel heeft Mark de sector danig zien veranderen. "Met Geert Mak kun je bijna zeggen 'Hoe God verdween uit de AGF-sector'. Mijn vader besprak na de veiling in zijn stofjas nog de preek van afgelopen zondag na. Veiling Zuid-Holland Zuid was een ontmoetingsplek waar je mensen tegenkwam. Verder zie je dat de aandacht voor elkaar aan het verdwijnen is. Krijg mensen uit de handel nog maar eens gemotiveerd om tijd, energie en geld te investeren in de publieke zaak. Maar ook de AGF verdwijnt uit de samenleving.
Vroeger werkte de Haagse jeugd in de kassen in het Westland en had je hier in Ridderkerk tal van kleine sla- en peterselietelers en reden er tal van trekkers over de weg. Die kassen zijn grotendeels verplaatst naar gigantische tuinbouwcomplexen waar 's ochtends vroeg een busje Polen arriveert. Ik zeg het wat gechargeerd, maar het humane aspect is wel een beetje aan het verdwijnen en Corona heeft dat nog verder in een stroomversnelling gebracht."
Mark zal voorlopig nog aanblijven als voorzitter van het Comité Import Export Derde Landen (CIEDL) van GroentenFruit Huis. Gevraagd naar wat tips aan de sector, antwoordt Mark: "Ik vind het ongelofelijk dat de NAO en GroentenFruit Huis nog niet zijn gefuseerd. Dat moet in mijn ogen zo snel mogelijk gaan gebeuren. Ook het scannen van de containers in de Rotterdamse haven zou volgens mij anders moeten. Je hebt maar met één weg te maken vanaf de tweede Maasvlakte dat een schiereiland is. Het kan toch niet te moeilijk zijn om daar een hele scanstraat te bouwen en 100% scanning te realiseren. Volgens mij voorkomen we daarmee een hoop problemen in onze handel!" Het lijkt mij dat het KCB toch veel meer gebruik zou kunnen maken van de kennis in de bedrijven en meer de richting op van horizontaal toezicht opgaat.”
De afgelopen jaren nam Mark al een voorschot op zijn pensioen door achtereenvolgens één en anderhalve dag minder te gaan werken. De vrijgekomen tijd werd naast wat mantelzorg ingezet voor een studie tot psychosociaal therapeut. "Wij zijn in de AGF-wereld geneigd te denken dat ons pantseren dé manier is om te overleven, maar daar denk ik nu echt wel genuanceerder over. De studie heeft mij enorm geholpen en ik wil er ook andere mensen mee van dienst te zijn. Ik denk dat mijn veertig jaar in de AGF-handel, waarvan 38 jaar in leidinggevende functies, me daar zeker bij kunnen helpen. Mijn familie heeft eerder twee tuinderijen gekocht en één schuur daarvan ga ik inrichten als praktijk, kantoor en gastenverblijf voor Bureau Mark. Ik heb zin in deze nieuwe fase. Bij VerDi zit mijn tijd erop en zal ik de mensen niet voor de voeten lopen. Ik hoop op zaterdagochtend nog te blijven komen en ook als de eerste importaardappels arriveren ben ik van de partij!"
Dit artikel verscheen eerder in editie 5, 35e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Mark Verweij
mark@bureaumark.nl