Tholen - “Er wordt veel meer buiten het OM afgedaan de laatste jaren,” zeggen advocaten Frank van Ardenne en Samantha Bilgi over de toename in activiteiten van toezichthouders, zoals bijvoorbeeld de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) of de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ISZW, voorheen de arbeidsinspectie). Beide advocaten zijn werkzaam bij Van Ardenne & Crince le Roy Advocaten in Rotterdam.
Frank ziet dat toezichthouders invloedrijker worden en dat het Openbaar Ministerie terrein verliest in de AGF-branche. Dat is een belangrijke vaststelling, want er zijn verschillen tussen bestuurs- en strafrecht, de rechtsgebieden waarin hun kantoor gespecialiseerd is. Wat door het OM wordt behandeld, valt onder het strafrecht. Het houden van toezicht is een bestuursrechtelijke taak. Maar als een toezichthouder een overtreding vaststelt kan hiertegen ofwel bestuursrechtelijk ofwel strafrechtelijk worden opgetreden.
"De toezichthouder zet dan als het ware een ander petje op. Alleen zie je dat niet gebeuren," geeft Frank aan. "Toezicht is theoretisch bestuursrechtelijk, maar op het moment dat er de verdenking is van een strafbaar feit, verschiet het onderzoek van kleur," zegt Samantha. "Daarom is het van belang voor bedrijven om, ook in het stadium waar nog niet bekend is of er bestuursrechtelijk of strafrechtelijk wordt gehandhaafd, een advocaat te raadplegen."
Frank van Ardenne en Samantha Bilgi
Juiste bijstand
Een advocaat ziet wanneer het bestuursrecht omslaat in strafrecht en zorgt dat de cliënt kan rekenen op de juiste bijstand. Want er zijn wel in het oog springende verschillen tussen bestuurs- en strafrecht. Zo legt Samantha uit dat een cliënt onder het strafrecht zich onder meer altijd kan beroepen op het zwijgrecht en het recht heeft om tijdens de verhoren te worden bijgestaan door een advocaat.
Overigens maakt de toezichthouder een keuze hoe een overtreding wordt afgehandeld en dat is regelmatig bestuursrechtelijk via een bestuurlijke boete. Aspecten als de ernst of herhaling van een overtreding of verdenking kunnen aanleiding zijn voor een strafrechtelijke afhandeling.
Vaak wordt gedacht dat de straf bij een bestuursrechtelijke afhandeling lager is. Maar Samantha en Frank waarschuwen dat ook de gevolgen van het opleggen van een bestuurlijke boete verstrekkend kunnen zijn. "In sommige branches kunnen de bestuurlijke boetes zo hoog worden dat het zeker niet zo is, dat je er dan als bedrijf beter vanaf komt. Daarnaast kan een bestuurlijke boete doorwerken in Bibob-wetgeving. Dat kan een rol spelen bij het toekennen van bijvoorbeeld milieuvergunningen. Het is dan ook niet zo dat een bestuurlijke boete in de toekomst geen problemen kan opleveren."
Voorkomen
Daar staat tegenover dat als een strafrechtelijk traject uitmondt in een rechtszaak, dit voor bedrijven vaak veel ingrijpender is en tot een strafblad kan leiden. "Eén van de mogelijkheden die het OM heeft, is om een zaak op een openbare strafzitting te brengen en dat is voor een onderneming altijd ingrijpend en kan op het vlak van reputatie heel bedreigend zijn. Daarom is het heel belangrijk om als bedrijf te voorkomen in strafrechtelijke problemen te komen," zegt Frank.
Vaak wordt in een strafrechtelijk traject geprobeerd om een openbare strafzitting te voorkomen door de zaak af te handelen als een buitengerechtelijke afdoening. "Dat is een schikking met het OM. Voor het bedrijf komt dat erop neer dat er een som geld wordt betaald en er geen openbare zitting komt," geeft Samantha aan.
Want het behouden van een goede naam is op alle vlakken een belangrijk aspect. "Als er maar iets speelt, worden banken huiverig, omdat ze tegenwoordig zelf onder een vergrootglas liggen. Banken verbreken dan heel snel relaties en dat is een serieus probleem, want zonder bank begin je niets."
Goede relatie
Beide advocaten verwachten overigens dat toezichthouders steeds belangrijker zullen worden voor ondernemingen en benadrukken dat dit niet altijd alleen maar negatief is. "Het is voor ondernemers ook heel belangrijk om een goede relatie te onderhouden met de toezichthouders. Het hoeft niet alleen een bedreiging te zijn, maar kan ook antwoord geven op de vraag: doe ik het als bedrijf wel goed? Wij besteden heel veel aandacht aan een goede verstandhouding met de toezichthouder, omdat je er ook wijzer van kunt worden en zaken zo kunt afhandelen dat de productveiligheid gewaarborgd is, net als de veiligheid van de mensen die bij een onderneming werken."
Drugsinvoer
Buiten de perikelen met toezichthouders merken de advocaten dat ondernemingen in de AGF-branche, en dan met name fruitimporteurs, steeds vaker worden geconfronteerd met drugsinvoer. Uiteraard zonder medeweten van deze bedrijven. Frank geeft aan dat het hierbij heel belangrijk is de zaken goed op orde te hebben, zodat je bijvoorbeeld weet wie je klanten zijn. In een dergelijk geval zal het OM kritische vragen stellen en bij onduidelijkheden kan het OM een bedrijf verdenken van medeplichtigheid, omdat een bedrijf, zonder zich ervan bewust te zijn, drugsinvoer heeft mogelijk gemaakt. "Dus ook al heb je zelf niets met drugs te maken en is de drugsinvoer jouw bedrijf overkomen, moet je goed kunnen aantonen dat je er ook daadwerkelijk alles aan hebt gedaan om dit soort zaken te voorkomen," waarschuwt Frank.
Dit artikel verscheen eerder in editie 4, 35e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Van Ardenne & Crincele Roy
s.bilgi@vanardenne-crinceleroy.nl
f.vanardenne@vanardenne-crinceleroy.nl