Tholen - De regels rond voedselveiligheid worden jaar na jaar strenger. Ook in 2021 staan er weer een aantal nieuwe revisies en wijzigingen op de agenda die hun invloed gaan hebben op de huidige voedselveiligheidscertificaten voor de AGF-handel. Twee experts van Kleemans adviesbureau geven, in het 25-jarig jubileumjaar van het bedrijf, toelichting op wat de sector te wachten staat.
Voedselveiligheidscertificaten en normeringen bestaan al langer en moeten o.a. voorkomen dat bepaalde ziekteverwekkers, zoals EHEC, Listeria of Salmonella of te hoge gehalten van residuen van gewasbeschermingsmiddelen, problemen geven ergens in de keten met alle gevolgen van dien. Lange tijd ging dat via nationale wetgeving gebaseerd op richtlijnen van de WHO (de zogeheten Codex Alimentarius). Later werden er certificeringsmogelijkheden ontwikkeld door certificerende instanties waarmee voedselproducerende bedrijven hun inspanningen aantoonbaar konden maken. Dit zorgde in de loop der jaren voor een wirwar aan certificaten.
Bartel Debbaut en Martijn Pulles
Orde in de chaos
Om orde te scheppen in de chaos werd 21 jaar geleden de Global Food Safety Initiative (GFSI) opgericht. “De nieuwe GFSI-richtlijnen vormden de meetlat waaraan de aanwezige voedselveiligheidscertificaten op de markt zich konden meten,” licht Martijn Pulles toe, operationeel directeur bij organisatieadviesbureau Kleemans uit Bavel. “Denk aan de BRC, belangrijk voor de Britse markt, de IFS voor de Duitse markt en FSSC 22000. De richtlijnen die zijn vastgesteld bij de GFSI zijn echter niet in steen gebeiteld en veranderen door invloed van externe factoren. Zo heeft recent het Coronavirus aanleiding gegeven om opnieuw de regels rond de uitvoering van de voedselveiligheidsaudits te herzien en dus kan de sector zich opmaken voor een aantal nieuwe regels omtrent de wijze van auditing via online-toepassingen. Maar ook recente schandalen in de wereld rondom voedselfraude en Listeria-uitbarstingen hebben hun impact gehad op de richtlijnen van het GFSI.”
Meer betrokken partijen
“In de nieuwe BRC Storage and Distribution-norm (versie 4) staan bijvoorbeeld twee hoofdstukken met betrekking tot groenten en fruit op de agenda om in regelgeving te veranderen,” vertelt Bartel Debbaut. Sinds 2015 is hij de belangenbehartiger voor het Nederlandse bedrijf in België waar het in hetzelfde jaar een aparte afdeling opende voor Belgische klanten, een groeimarkt voor het bedrijf. “Het gaat hierbij om cross-docking en E-commerce. Hedendaagse ontwikkelingen die verder worden verankerd in de wetgeving. Daarbij is eigenlijk een algemene trend te onderscheiden dat meer en meer partijen in de keten worden betrokken bij de certificering. Dat zagen we ook bij de aanpassing van wat de BRC-variant voor voedselproductiebedrijven ziet als een ‘primaire verpakking’. Die is veel uitgebreider geworden, meer partijen raken zo betrokken bij de voedselveiligheid en dat maakt de zaken er niet makkelijker op. Naast de nieuwe versie van de BRC S&D (versie 4) zijn een nieuwe vorm van FSSC 22000 (versie 5.1) en een nieuwe versie van IFS Food in aankomst. Deze zullen in de loop van 2021 gaan gelden.”
Europese supermarkten
Naast de externe factoren die een rol spelen, zoals voedsel- en fraudeschandalen en het coronavirus, is er nog een andere belangrijke ontwikkeling te onderscheiden als het gaat om de verstrenging van veel regels rond voedselveiligheid en dat zijn de verdergaande eisen van supermarkten. “Dat is echter geen eenduidig verhaal, want er zijn meerdere factoren die hierin een rol spelen,” vertelt Bartel. “Als eerste de groei van de supermarkten in de afgelopen decennia. Door een verdere globalisering is er vanuit de consument meer behoefte aan jaarrond groenten en fruit die op zijn beurt daardoor ook beschikbaar is geworden. Zijn sperziebonen niet in het seizoen in Europa, dan worden ze ingevlogen vanuit Kenia, etc. De certificeringen en de normen van voedselveiligheid breiden zich daarmee verder uit over de wereld. Neem bijvoorbeeld de FSSC22000, dat is wereldwijd een bekende normering en wordt ook veel gebruikt in Azië en Amerika.”
“Daarmee verbonden is echter ook de aantrekkingskracht van de Europese supermarkten. Telers, exporteurs, handelaren, ze importeren allemaal graag richting Europa, omdat de markt hier aantrekkelijk is ondanks de vaak strenge eisen. Die supermarkteisen stijgen vaak uit boven de wetgeving van de staat zelf. Die strikte eisen zijn er niet voor niets, want de supermarkten willen hier te allen tijde een terugroepactie of grote recall voorkomen. Je ziet immers dat op het moment dat het misgaat dat grote gevolgen heeft, denk aan de EHEC-bacterie, de Listeria-uitbraak in diepvriesgroenten of buiten de AGF-sector de Salmonella in zalmfilet en het paardenvleesschandaal.”
Audits
Volgens Martijn staat er naast deze ontwikkelingen nog een belangrijk punt op de agenda van 2021. “Dat zijn de audits van de verschillende certificaten. Een aantal grote voedselveiligheidsnormen zoals BRC en FSSC22000 verplichten de certificaathouder tot 1 onaangekondigde audit per 3 jaar en dat heeft mogelijk een grote impact op bedrijven. Eens in de drie jaar, of vaker, komen ze dan langs zonder zich vooraf te melden en dan moet je de zaken binnen het bedrijf wel op orde hebben.”
Martijn geeft daarbij aan dat met de hedendaagse technologie er wel veel meer mogelijk is voor bedrijven om zich goed voor te bereiden op meer frequente en verplichte audits. “Bij veel bedrijven, zoals sorteerders en verpakkers, zullen auditoren nog ter plaatse moeten komen, maar je hebt ook veel brokers op de markt die zelf geen fysieke voorraad hebben staan. Die volstaan met de juiste papieren en documenten.”
Maar als de auditor op een dag op de stoep staat moet je niet hebben dat je achter in de archiefkasten moet duiken op zoek naar dat ene A4tje dat op dat moment gevraagd wordt. “Als organisatieadviesbureau helpen we onze klanten daarmee,” vertelt Martijn. “Zo weet je precies als bedrijf wat er allemaal nodig is om te voldoen aan de certificering. Bovendien staat onze technologie ook niet stil en hebben we een online-tool ontwikkeld waarmee de auditoren en medewerkers op elke gewenste plaats en tijd de relevante stukken kunnen inzien. Wij kunnen als adviesbureau ook helpen met het organiseren van alle relevante documentatie, omdat we precies weten wat nodig is bij audits. Dat remote werken is natuurlijk een uitkomst met het coronavirus en misschien wel een blijvertje als alles weer normaal is. Het doel van de adviseurs van Kleemans is dat we onze klanten ‘Bewust Beter willen laten Ondernemen’. Een certificering moet je helpen, niet tegenwerken.”
Dit artikel verscheen eerder in editie 2, 35e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Kleemans
Bartel.Debbaut@kleemans.be
Martijn.Pulles@kleemans.nl