Tholen - Afgelopen jaar deden supermarkten, voedingsspeciaalzaken en maaltijdbezorgers goede zaken. De omzet schoot omhoog door de sluiting van de horeca en ontmoediging van op reis te gaan. Het bood ook ruimte aan vele nieuwe (korte keten) initiatieven, toch zullen supermarkten de markt in vers blijven domineren en zelfs uitbreiden. “Ze zullen verder opschuiven naar horeca door verse kant-en-klare gemaksoplossingen te bieden,” zegt Jan-Willem Grievink, directeur van FSIN.
Andere marktpartijen krijgen wel even adempauze, pas tweede helft 2021 of begin 2022 zullen supermarkten nieuwe stappen ondernemen, verwacht hij. “Ontwikkelingen staan momenteel stil, supermarkten hebben de handen vol aan het bijbenen van de groei. Het zijn immers productiviteitsmachines. Verstoring van zo’n proces is heel ingewikkeld voor ze, dus vernieuwing heeft nu geen prioriteit.”
Overnemen horecatfuncties
Toekomstige innovaties zullen gericht zijn op het overnemen van de horecafunctie. Door de sluiting van de horeca en de toename in het thuiswerken lieten consumenten niet alleen in het weekend, maar in het afgelopen jaar ook doordeweeks vaker maaltijden thuisbezorgen. Vooral een grote groep jonge mensen, de millennials en de Generatie Z, ziet in maaltijdbezorging een goed alternatief voor zelf koken en de kant-en-klaarmaaltijden van de supermarkt. “Niemand zal bij een supermarkt uit eten gaan, maar vanwege het gemaksmotief zullen supermarkten hier zeker een rol gaan spelen. Gewone boodschappen gaan meer online, in de winkel komt meer beleving en gemak. Supermarkten nemen al het niet-ambachtelijke over en ontwikkelen zich verder als efficiencymachine in alles wat met voedings- en genotsmiddelen te maken heeft.”
Weerstand
De marktpositie van de supermarkt zal zich komende jaren naar verwachting dus verder uitbreiden en verstevigen. Iets wat ook weerstand opwekt. Korte keteninitiatieven, die inspelen op lokaal en herkomst en producenten een gezicht geven, kregen afgelopen jaar een extra impuls, veelal in de vorm van maaltijdboxen die in 2020 aan populariteit hebben gewonnen. Een voorbeeld is maaltijdboxenbedrijf Boerschappen, dat binnen een netwerk van 125 lokale producenten en boeren boxen maakt die de klant kan ophalen of laten bezorgen. Het bedrijf uit Brabant zag de omzet in 2020 met 350% groeien.
“Het zijn beslist geen kansrijke tegenspelers,” zegt Jan-Willem. “Het is logisch dat men erover nadenkt en door corona heeft dit extra aandacht gekregen. Korte keten initiatieven zijn er echter altijd al geweest, maar worden niet groot. Vergeleken met de omzet van supermarkten blijft het achter-de-komma-werk. Veel initiatieven zijn geboren uit idealisme, allemaal emoties die haaks staan op rationaliteit en lekker. Het hele westerse consumentengedrag is in de eerste plaats gericht op lekker en in de tweede plaats op voordelig. Daarna komen gevoelens als ethiek, nostalgie en storytelling, maar die voeren niet de boventoon. Boerschappen gaat pas echt succesvol worden als het lekkerder is of voordeliger, anders blijft het gewoon in de marge, zoals al die andere initiatieven die de afgelopen 40 tot 50 jaar zijn ontstaan. Dat is ook heel goed, maar je kunt er niet echt van leven.”
Ketenintegratie
Ketenintegratie zal wel doorzetten via de supermarkten. Supermarkten zullen proberen rechtstreeks toegang te krijgen tot de bron, dat kan een teler zijn in Nederland, maar ook in Spanje. “Daar heeft een supermarkt vier redenen voor. Leveringszekerheid wordt steeds belangrijker en op die manier ben je niet afhankelijk van schakels waar je niets over te zeggen hebt. Het tweede is dat ze zo meer controle over de veiligheid krijgen. Juist omdat supermarkten zo groot zijn, is er een groot afbreukrisico wanneer er iets mis is. Een derde belangrijke reden zijn kosten. Wanneer je een schakel ertussenuit kunt halen, scheelt dat meteen 3 tot 4 procent en soms wel meer. De vierde reden is onderscheid. Je kunt exclusief toegang krijgen tot een product of ras dat een ander niet heeft, of een land van oorsprong waar een ander niet bij kan,” licht Jan Willem verder toe.
De supermarkt blijft een oppermachtig succesvol verkoopsysteem. “Door alle concurrentie en overvloed zijn we als Nederland ook nog eens de goedkoopste. Nederland is een land van overdaad en AGF doet daar ook aan mee. Als je zoveel komkommertelers hebt dat ze elkaar bijna om de oren moeten slaan om ze kwijt te kunnen, blijven prijzen onder druk staan. Het wordt de supermarkten eigenlijk allemaal in de schoot geworpen.”
Volgens Jan-Willem Grievink zullen spelers die technologie en data in handen hebben wel geduchte tegenstanders worden van het fenomeen supermarkt. “Digitale platforms en de kassaloze supermarkt schudden de markt op. De verbinding met robots en kookprogramma’s, de koppeling tussen eten en gezondheid, daar komen disrupties vandaan, niet zozeer in verkoopsystemen,” besluit Jan-Willem.
Dit artikel verscheen eerder in editie 2, 35e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Jan-Willem Grievink
JanWillem@fsin.nl