Tholen – Eind februari was Ies Bos voor even terug in Nederland. Hij, oud-teler en tegenwoordig actief in het opzetten van paprikateeltprojecten in het buitenland, had er net zeven weken opzitten op locatie in het Verenigd Koninkrijk. Daar is een hightech kas voor de paprikateelt gebouwd, in feite ‘een Nederlandse tuin 150 kilometer hier vandaan’, en die kas staat op het punt om in productie te gaan. “We zijn laat gestart en de planten gaan nu explosief groeien.”
Ies was na zeven weken non-stop in het VK eind februari voor even terug in Bleiswijk
Naar het VK
Het is voor Ies niet het eerste project waarbij hij actief betrokken is. Na jarenlang zelf tomaten- en later paprikateler te zijn met eigen kassen is hij de afgelopen jaren min of meer bij toeval in de projectbegeleiding gerold. Het begon voor Ies in Nieuw-Zeeland, waar teler Southern Paprika Limited zijn hulp vroeg om de grote hoeveelheid licht die er was om te zetten in kilo’s paprika’s. Een jaar later, in 2015, volgde in Kirchweidach Gemüsebau Steiner. En toen na een seizoen die teler met succes een paprikateelt in een project met aardwarmte had opgezet, volgde met Reichenspurner Hof in Tussling in Zuid -Duitsland alweer het volgende project. “2018 was hier mijn eerste jaar. Toen in 2019 ToBRFV de kop op stak, werd de kas bezoeken niet meer mogelijk.”
Toch zat Ies, die tussendoor ook bij een collega in de kas in Bleiswijk bijsprong, niet lang ‘zonder tuin’. Eind 2019 werd hij gevraagd te helpen bij het opzetten van een project in het Verenigd Koninkrijk. Het oorspronkelijke plan daar, paprika’s telen, ging echter niet door omdat besloten werd komkommers en tomaten te telen, maar op een tweede project was het wel raak.
Afvalwaterwarmte
En wat voor project. Het project dat Ies nu helpt met het opstarten van een paprikateelt is voor Abbey View Produce en kreeg via kassenbouwer Bom Group nationaal en internationaal al de nodige aandacht. Niet gek, omdat zowel de combinatie van grootte en gebruikte technieken in het Verenigd Koninkrijk uniek zijn. Zo springt het gebruik van de warmte van een nabijgelegen afvalwaterproject in het oog. “Met behulp van de meest moderne technieken wordt het water hier van 24 naar 52 graden Celsius verhoogd”, vertelt Ies. “Dat is in 85% van de gevallen voldoende om de kas te verwarmen. Een duurzame stap dus, waarbij als het echt koud wordt de ketel of WKK nog kan bijspringen.”
Het gaat eigenlijk om twee locaties, allebei in eigendom van Carbon Farming Limited, de opdrachtgever. In een kas in Norwich gaan Nederlandse telers telen, op locatie in Bury St. Edmunds helpt Ies de Britse teler om op 12,7 hectare met succes paprika’s te gaan telen. Abbey View Produce, een Brits handelshuis, gaat de producten vermarkten. Met de nieuwe kas zet het Verenigd Koninkrijk een stap om minder van import afhankelijk te zijn.
Maar voor het zover is, moet natuurlijk eerst geplant worden. Dat moment werd gevierd, op 28 januari door Ies met alle medewerkers op het project en alle bij de bouw betrokken partijen. “Het was een heugelijk moment”, blikt Ies terug. Hij ging voor het eerst naar de VK in november, was nét op tijd terug voor Kerst (“ik zat op de laatste boot terug”) en zat vervolgens tot eind februari zeven weken fulltime ‘vast’ op locatie. Overigens min of meer een bewuste keuze. “Het is momenteel best wel veel gedoe met testen en reizen. Je moet elke keer opnieuw testen.”
Planten in de kas!
Nederlandse kennis
Dat hij in een belangrijke fase van de opstart uiteindelijk in plaats van tien dagen achtereen en dan vier dagen terug, fulltime ter plekke was, had zo zijn voordelen. “Ik kon nu zelf veel apparatuur in gebruik stellen, terwijl daarvoor normaal mensen uit Nederland zouden moeten komen. Met een flink stuk basiskennis en wat digitale hulp van op afstand ging dat prima. Ook ben ik veel bezig geweest met de operators van de afvalwatercentrale om hen te leren wat de wensen van de teler zijn. Die wil namelijk niet constant 52 graden warm water in de kas, maar kunnen sturen. Het klimaat moet immers goed zijn en dat luistert nauw.”
Zoals bij alle projecten, kregen Ies en het team te maken met ‘uitdagingen’ zoals dat heet. “In het begin was het complete, innovatieve verwarmingssysteem nog niet aangesloten op de Priva. De kranen en kleppen moesten we dus handmatig omzetten. We hebben toen eerst regen en daarna flinke vorst gehad, dus dat was best even spannend. Zeker toen de planten, ter waarde van een miljoen euro, de kas in gingen. Gelukkig heb ik in eerdere projecten wel geleerd mijn rust te bewaren. Ook bij Steiner hadden we hobbels te overwinnen en hebben we weleens een week zonder aardwarmte gezeten. Ook dat kwam altijd goed, ook omdat de kas, zo weet ik, altijd wel rond de vier à vijf graden Celsius blijft hangen.”
Goed voor iedereen
Zoals bekend wil het Verenigd Koninkrijk met meer teelt op eigen bodem minder afhankelijk zijn van import. Het is een bekende ontwikkeling, die niet negatief hoeft te zijn voor Nederlandse telers, volgens Ies. “In Duitsland zag ik dat zodra de projecten waarbij ik rondliep gingen draaien, de supermarkten die niet door die telers werden beleverd de invulling van het schap gingen aanpassen aan de nieuwe standaard. Ik verwacht dat dat ook hier in het VK gaat gebeuren zodra wij in productie zijn. Met een goede teelt in het buitenland creëer je juist meer markt voor paprika is mijn idee. Dat is voor iedereen goed. En als er dan soms tekorten zijn, dan zie je dat ze toch nog in Nederland en België uitkomen om bij te kopen."
Gekozen is om in de locatie in Bury st Emunds, drie kleuren te telen: 5,4 hectare rood, 2,5 hectare geel en 4,7 hectare oranje. “En eventueel oogsten we ook groen afhankelijk van hoe de teelt erop staat. Voor de stoplichten handig, al zullen ze ook bij gaan kopen als dat nodig is. Wel zie je dat steeds vaker het stoplicht met oranje in plaats van groen wordt gemaakt.”
De keuze voor drie kleuren heeft ook voordelen voor de arbeid. “Ik werk hier met vooral Roemenen, net als eerder in Duitsland. Ik spreek dus al een woordje Roemeens”, lacht Ies. “Door de drie kleuren vlakken de pieken in arbeid iets af. We zijn hier later gestart, maar uiteindelijk is de knoop doorgehakt op 5 december te zaaien. Belangrijk om de voorjaarsprijzen niet te missen, zeker toen de zaaidatum al een aantal keer was opgeschoven. We gaan straks explosief starten. Daar probeer ik iedereen alvast op voor te bereiden en ik wijs ze erop dat we elke week goed rond moeten zijn om de groei van de planten voor te blijven.”
“Ze maken hier in één keer de stap van telen in kassen uit de jaren ’80 naar de modernste hightech.”
Kindje
Datzelfde, de zaak voor blijven, geldt ook voor de plaagbestrijding. “Net als in Duitsland heb je hier in het Verenigd Koninkrijk nog minder correctiemiddelen. Het doel is het hele jaar biologisch te draaien. Omdat we hier in landelijk gebied zitten met o.a. veel aardappelteelt, kun je wachten op luis. Daarom zetten we nu alvast dik in, preventief, zodat we in een maand of vier de biologische programma’s kunnen gaan opbouwen.”
Hoelang Ies bij dit project betrokken blijft, is nog niet duidelijk. Net als dat het weer de vraag is hoelang Ies, na begin maart weer naar het VK te zijn vertrokken, deze keer op locatie blijft. “Elke keer dat je terugkomt, is toch weer spannend hoe het gaat. Gelukkig hebben ze hier al een goede head grower. Mensen leren telen blijft bijzonder. Ondertussen wordt zo’n project langzaam echt je kindje. Dat is telkens weer mooi, al wil ik het als ik thuis ben ook weer los kunnen laten.”
Voor meer informatie:
Ies Bos
iabos@hotmail.nl
Abbey View Produce
www.abbeyviewproduce.co.uk/news-updates