Tholen - Ruim 12 jaar geleden nam Noël Keersebilck afscheid van REO Veiling waar hij ruim 20 jaar operationeel betrokken was en als eredirecteur nog altijd mag meedenken. Terugkijkend is hij kritisch op het vormen van telersorganisaties en professionaliseringsslag in de AGF-sector. Noël: “Wanneer handel en productie in elkaar vloeien en beiden een winstbejag hebben, is er één verliezer en één winnaar. Dat is jammer”.
De klok als scheidslijn tussen productie en handel is in België nog altijd meer aanwezig dan in Nederland. Waar Nederland in de jaren ’90 aanstuurde op één grote commerciële afzetorganisatie, werd dat in België weerstaan. Noël: “Eén van de drijvende krachten was de roep om een korte keten. In België kon de keten nauwelijks korter zijn, supermarkten kopen veelal direct op de veilingen. Daarnaast was het coöperatieve gevoel en daardoor het eigen vermogen van veilingen in België beter. Voor mijn gevoel stond het water veel veilingen in Nederland aan de lippen, ze werden min of meer tot een fusie gedwongen. Het is niet verwonderlijk dat Veiling ZON, waar opbouw van een behoorlijk eigen vermogen toegelaten werd, buitenspel bleef.”
De tekst gaat verder onder de foto.
'Vergiftigd geschenk'
Dat gelijktijdig met de vorming van een grote gefuseerde producentenorganisaties in 1996 veel GMO-geld vrijkwam, was volgens Noël eigenlijk een “vergiftigd geschenk”. “Daardoor kwamen ook heel veel centen vrij voor telersorganisaties en konden de kleinere producentenorganisaties zich door subsidies in de marge van The Greenery handhaven.”
De weg naar schaalvergroting werd ingezet maar ook daarop is Noël kritisch. “Wanneer de ene groter wordt dan de ander, ontstaat er een ongelijk spel. Bedrijven gaan er in mee en proberen er het beste van te maken. Maar wanneer de grotere schaal mislukt, is dat meteen ook een grote mislukking. Als ik naar The Greenery kijk, dan kan ik niet zeggen dat ze in de voorbije 25 jaar een succes voor de producenten zijn geweest. Naar mijn mening hebben de aandeelhouders van het grootwarenhuis in de hele ontwikkeling meer geprofiteerd dan de telers.”
Buiten de klok om verkopen
Verkopen buiten de klok om gebeurt inmiddels ook meer op Belgische veilingen. Een ontwikkeling die Noël betreurt. “Dat ik er niet in geslaagd ben de Belgische veilingen op een lijn te krijgen qua verkoopstrategie, is nog altijd een ontgoocheling. Samenwerkende veilingen is een ontwikkeling die er had moeten en nog steeds moet komen. Helaas zie ik het dat op korte termijn niet gebeuren. Maar als Albert Heijn kan gaan functioneren met Delhaize, krijgen veilingen een veel grotere partner tegenover zich, een partner die bovendien toegang heeft tot de veel grotere Nederlandse AGF-markt.”
Noël zet ook een kritische kanttekening bij de professionaliseringslag. “Eigenlijk is het een industrialiseringsslag geweest waarbij de handelingen tot een strikt minimum beperkt worden. Zolang geteelde producten aan GlobalGAP voldoen, denken we dat we het goed doen omdat we het gestandaardiseerd en volgens de regels doen. Het maakt ook steeds verdere schaalvergroting noodzakelijk en dringt daarmee familiale bedrijven naar de achtergrond. Dit haalt ‘het hart’ uit het product. Ik zie de huidige “local for local” trends als reactie op deze beweging.”
Deze ontwikkelingen zorgen ook voor verdere verzakelijking van de bestuurlijke laag. “Vroeger was de productie een netwerk met verbindingen tussen telers en leden van landbouworganisaties die deel uitmaakten van het bestuur. Nu worden telers die op basis van hun prestaties op hun bedrijf als bestuurder verkozen waardoor het collectieve gedachtengoed dreigt te verdwijnen.”
'Intense discussies'
Ondanks de kritische observaties zijn er ook voldoende ontwikkelingen waar Noël met trots op terugkijkt. In de eerste plaats zijn dat de voortdurende inspanningen om REO Veiling te moderniseren en te maken tot een toonaangevende veiling op de nationale en internationale versmarkt. In het kielzog waren er ontwikkelingen die nog altijd voor de hele sector van belang zijn: de introductie van GMO in België, het opzetten van een Europees kistenpoolsysteem, de oprichting van het huidige Primoris, het opzetten van LAVA én de standaardisatie van productnormen. Noël: “Deze laatste houden al 20 tot 25 jaar stand ondanks de verandering van de variëteiten. Dat is een belangrijk gegeven voor de markt.”
Noël volgt de sector op afstand en denkt als ere-directeur mee. Regelmatig zijn er “intense discussies” met zoon Dominiek, de huidige commercieel directeur van REO Veiling. “Naar mijn mening heeft de klok nu te veel een restfunctie, wat ook een nadelig effect heeft op de prijsvorming van contracten. Op een natuurproduct zijn nu eenmaal altijd wel gebreken te vinden, zeker als de prijs oploopt.”
Ook op andere (bestuurlijke) terreinen blijft Noël Keersebilck actief, voor de kerkgemeenschap, 55+ beweging, volwassenonderwijs en een tweetal ontwikkelingsprojecten in Afrika. “Ik wil zeker niet afglijden naar de luie stoel”, besluit Noël.
Dit artikel verscheen eerder in editie 10, 34e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Noël Keersebilck
Noel.keersebilck@telenet.be