Tholen – Dat verrood de ‘x-factor’ is, daarover zijn telers, onderzoekers en belichtingsleveranciers het inmiddels wel eens. Maar wanneer telers die x-factor precies moeten inzetten, dat is een ander verhaal.
Bij het Proefstation voor de Groenteteelt in Sint-Katelijne-Waver doen ze er momenteel in een hogedraadteelt komkommer onderzoek naar, met zowel full led als hybride belichting in diverse spectra. Een ding is wel zeker: het lichtrecept voor tomaat volstaat niet voor een optimale productie van de frisgroene vruchten.
Links: hybride belichting met SON-T-LED, rechts: komkommergewas in bloei
Hybride
Ook de afgelopen jaren werd er al volop onderzoek gedaan naar nieuwe vormen van belichting in komkommer. Daarbij werd door productietelers lange tijd SON-T het meest gebruikt, maar inmiddels passen telers steeds vaker hybride belichting toe, een combinatie van LED en SON-T.
Dat is nu nog de logische tussenstap op weg naar full LED, omdat enerzijds de investering iets minder groot is en anderzijds onderzoek nog moet uitwijzen hoe full LED optimaal ingezet kan worden, weten Jonas De Win en Patrick Casteleyn. De eerste is teamleider vruchtgroenten bij het proefstation en begeleid de komkommerproef, terwijl de ander als hoofd verkoop bij MechaTronix is, dat de nieuwste CoolStack MAX leverde aan het proefstation.
Foto rechts: Full LED met elke kleur apart stuurbaar
Geleerd van gebrek aan verrood
Deze modulaire LED-groeilampen maken het mogelijk om continu te ‘spelen’ met de spectra en dat laatste is precies wat de teeltonderzoekers willen kunnen. Zij zijn namelijk in deze nieuwe belichte winterteelt, waarbij als derde belichtingsoptie ook een SON-T referentieteelt draait, op zoek naar de optimale inzet van verrood.
“Uit eerdere onderzoeken kwam naar boven dat verrood erg belangrijk is”, vertelt Jonas. “In de winterteelt die wij in 2018-2019 draaiden vergeleken we SON-T en full LED met als spectrum 95% rood en 5% blauw en hadden we veel abortie, naar later bleek omdat het tomatenlichtrecept in LED niet optimaal was voor in komkommer. De uitgroei was niet goed en ook de lichtefficiëntie, dat wil zeggen hoe de plant het licht omzette in groei, was verre van optimaal.”
Vermoedens bevestigd
Het jaar daarop, in 2019-2020, werd meer ingezet op verrood en werden eigenlijk twee hypothesen getest. Enerzijds over het gestaag richting de ochtend toevoegen van meer blauw licht om dan de verdamping op gang te brengen en anderzijds over het al wetenschappelijk beschreven stimuleren van het assimilatentransport naar de vruchten met verrood. “Dat ging al beter. De vermoedens over verrood werden bevestigd. Stralingswarmte van SON-T misten we in de teelt niet en bovendien wisten we mooie producties te behalen. Wel valt er nog het nodige te optimaliseren, ook in het kasklimaat, zoals de relatieve luchtvochtigheid en de warmte in de kop.”
Energie
Anders dan in Nederland, waar Het Nieuwe Telen steeds belangrijker is geworden en telers focussen op energiebesparing in hun teelt, kijken telers in België allereerst naar het optimaliseren van hun teelt, waarna vervolgens energiebesparing om de hoek komt kijken, zien beide heren. Jonas: “Bij ons staat bijvoorbeeld de wkk nog minder ter discussie en gebruiken telers ook nog meer buiswarmte.” Toch kiezen ook Belgische telers steeds vaker (deels) ook voor LED. Patrick: “Daarmee kunnen ze de lichtsom verhogen, zonder extra energie-input, en daarmee ook de productie.”
Wissel
Klassiek hangen er in de kas 4x SON-T 1000 Watt lampen in een 8 meter tralie. “Daarmee halen telers 180 µmol/m2.s in een winterteelt. Door 2 van die SON-T’s om te wisselen voor 2 CoolStack MAX 1000 Watt groeilampen gaan telers naar 260 µmol/m2.s in hybride, dus met LED en SON-T. Stel dat telers in de toekomst in komkommer verantwoord naar full LED kunnen overstappen, dan volstaan 3 1000 Watt LED-lampen die 260 µmol/m2.s realiseren”, rekent Patrick voor. “Dat levert een besparing in energiekosten van 25% op”, vult Jonas aan, “en bijna dubbel zoveel licht. In de toekomst zal die efficiëntie zelfs nog verder toenemen en zal ook de investering in LED-lampen dalen.”
Direct toepasbaar
Omdat de onderzoeken mede door de telers betaald worden, kiest het proefstation er bewust voor juist ook direct toepasbare teeltmethoden te testen en niet enkel in te zetten op full LED, omdat het voor telers nu nog een brug te ver is om direct daarop over te stappen. Op 14 oktober werden, onder dus zowel SON-T, hybride als full LED, de komkommerplanten geplant voor een hogedraadteelt die tot eind april/begin mei moet doorlopen. “We kiezen voor twee teelten, omdat we inzetten op een vlakkere productie, door slechts twee teeltwissels te doen. Die teeltwissels zijn weldoordacht zodat periodes met betere prijsvorming kunnen meegenomen worden in de teelt. Door in te zetten op verhoogde stengeldensiteit in het voorjaar, kunnen we juist ook het toenemende natuurlijk licht meepakken voor bijkomende producties.”
Niet te weinig, niet te veel
Dat laatste heeft dan weer te maken met de x-factor, verrood. “Als er overdag genoeg instraling is, krijgt het gewas al het nodige verrood licht. Aan ons is het nu de uitdaging om gedurende de winterteelt te zoeken naar de optimale belichtingsduur mét verrood en de juiste momenten om verrood toe te passen. Te veel verrood kan namelijk ook, waardoor er remming kan optreden en planten te generatief worden en zich vergalopperen.
Dat willen we dan weer voorkomen, zodat telers ervan kunnen leren en in hun productieteelt niet dezelfde fouten begaan. Het is immers ons doel hen te helpen aan een optimale teelt, waarbij ik verwacht met hybride belichting goed voor 260 micromol richting die 370 40’ers per vierkante meter per jaar te kunnen komen. In full LED aan 200 micromol is ons streven nu al 320 komkommers per vierkante meter per jaar. Dat zijn mooie stappen die gezet worden.”
Voor meer informatie:
Proefstation voor de Groenteteelt
www.proefstation.be
Jonas De Win
jonas.de.win@proefstation.be
MechaTronix
www.horti-growlight.com
Patrick Casteleyn
pcasteleyn@mechatronix-asia.com