Tholen - De uitdagingen van telen in Kazachstan? “Het begint met het klimaat,” vertelt Godfried Dol. “In de winter kan het -45° C zijn en in de zomer +38° C.” Godfried, van Glasshouse Consultancy, vertelt over zijn nieuwe project in Kazachstan bij QAZ Tomat, waarvan laatst een filmpje op LinkedIn de ronde deed.
Kasklimaat
Godfried heeft jarenlang in het buitenland gezeten in hele warme landen maar ook in hele koude. Daardoor heeft hij zijn eigen filosofie ontwikkeld, die vrijwel parallel loopt met het Nieuwe Telen. “Men is in Nederland gauw geneigd om de ventilatietemperatuur te gebruiken. Ofwel: als de temperatuur is ingesteld op 25°, gaan de ramen ook open bij 25°. Er wordt niet altijd naar vocht gekeken.”
In Kazachstan gaat dat niet, daar moet wel naar vocht worden gekeken, want als de ramen teveel open staan, gaat er veel te veel vocht verloren. Elke plant heeft een verkoelende werking in de kas, en als het raam opengaat, verlies je de koelende werking. “Het is te vergelijken met een airco,” legt Godfried uit. “Als je de airco in een kamer aanzet, moet je ook niet de ramen en deuren openzetten, want dan doet hij niks. In een kas is dat ook zo. Die luchtuitwisseling heb je wel nodig om van het overtollige vocht af te komen, maar je kunt er wel mee spelen. Het is belangrijk om de zogenaamde 'Sweet Spot' te vinden waar de beste balans tussen temperatuur, vocht, CO2 en instraling bereikt wordt."
Fotosynthese werkt het best tegen de 30°. Bij het handhaven van de hoge temperatuur kunnen ramen meer dicht blijven en is er meer CO2, waardoor er nog meer fotosynthese is. Wel is 30° de limiet voor bijen, daarboven kunnen ze hun werk niet meer goed doen. “Er zijn nu eenmaal limieten, waar je niet overheen mag gaan.” In de winter gaan de ramen helemaal dicht. Dan zijn er weer andere uitdagingen, zoals het ijs van het dak af smelten en de kas warm houden.
Arbeid
In tuinbouw is arbeid de belangrijkste kostenpost. Arbeid in Kazachstan is erg goedkoop, goedkoper dan in Rusland, maar de mentaliteit van de arbeiders is wel anders dan elders ter wereld. “Eigenlijk kun je het zo zien, als men niet gedreven wordt, doet men niks. Vanuit supervisors wordt al gauw begonnen met schreeuwen, dat zit in de cultuur en wordt ook geaccepteerd. Je moet vaak controleren of het werk wel goed wordt gedaan.”
Hiervoor zat hij in Japan, waar weer een hele andere mentaliteit heerst. “Ik moet mezelf eraan herinneren dat ik niet de mentaliteit van alle Japanners, of alle Kazachen kan veranderen. Ik moet juist de systemen aanpassen zodat ze bij de mentaliteit van de inwoners passen. Dat is de uitdaging."
Krachtcentrale
De kas in Kazachstan is aangesloten op een krachtcentrale van 4000 Megawatt. “In de jaren ’70, toen Kazachstan nog bij Rusland hoorde, was die centrale er vooral om stroom te leveren aan Rusland. Dat gebeurt nog steeds, alleen is het nu export.”
QAZ Tomat krijgt goedkope stroom van deze centrale. “Daardoor kunnen we ook lampen in de kas hangen om in de winter door te telen.” Er is gekozen voor natriumlampen, omdat die veel warmte afgeven en dus helpen bij de warmtevoorziening in de winter.
38 jaar
Godfried teelt al 38 jaar tomaten over heel de wereld. “Sinds mijn kinderen de deur uit zijn, vind ik het leuk om bedrijven in het buitenland door het eerste opstartjaar heen te helpen.”
Vaak is de eigenaar een investeringsmaatschappij, die hebben iemand nodig met verstand van telen, omdat ze dat zelf minder of niet hebben. Vooral in het eerste jaar hebben ze Godfried dan hard nodig om systemen op te zetten. “Het idee is dat ik hier een jaar ben, mijn succes wordt pas bewezen als ik weg ben."
“Ik probeer me te mengen in het ontwerp van de kassen,” besluit Godfried. “In Nederland weten we het best hoe we een kas moeten bouwen, dus worden ze overal ter wereld zo gebouwd. Maar eigenlijk zijn er overal andere vereisten. Doordat ik al overal ter wereld heb geteeld, heb ik veel ervaring met verschillende klimaten.”
Investeerders weten vaak niet wat er precies nodig is en dan kan Godfried ook adviseren wat er in het ene klimaat wel van belang is, en in het andere klimaat juist niet. “Dit kan achteraf grote problemen veroorzaken in de teelt, dus het is beter om het vooraf te weten.”
Voor meer informatie:
Glasshouse Consultancy
Godfried Dol
+971 565156839
[email protected]
www.glasshouse-consultancy.com