Tholen – In Delfland zijn eind dit jaar, als alles volgens planning blijft gaan, 35 glastuinbouwdeelnemers goed voor 200 hectare kas aangesloten op Rainlevelr. Hortics was begin juni de nieuwste aansluiter. Daarmee heeft het concept, waarbij water wordt afgelaten om meer bergingscapaciteit vrij te maken ter voorkoming van wateroverlast, stevig voet aan de grond gekregen.
Met de interesse die er inmiddels ook in o.a. België is gewekt, is nu de vraag: wanneer krijgt de uitrol buiten Delfland écht vorm? En: wat zijn de uitdagingen? Saskia Jouwersma, projectleider Rainlevelr binnen Delfland, legt uit.
De pijn van de plensbui
“Het basisconcept is overal toe te passen, mits er geen resten van gewasbeschermingsmiddelen in het bassinwater zitten. De techniek erachter, die is eigenlijk vrij simpel. Met een stukje leiding en een regelklep in een bassin of silo is de tuinder er al. Bovendien maakt de snelle ontwikkeling op het gebied van ICT het mogelijk om alles zo te regelen dat de tuinder er zelf geen werk aan heeft. Wel heb je per regio te maken met verschillende omstandigheden die bepalen wanneer je water gaat aflaten én hoe lang van tevoren de tuinder dat moet gaan doen om ruimte te maken voor plensbuien die met de klimaatverandering steeds vaker voorkomen.”
Die plensbuien waren een belangrijke reden om, inmiddels alweer goed negen jaar geleden in 2012, te starten met een pilot in Delfland bij Lans in Maasdijk, waarna in de tweede fase van de pilot vijf andere tuinders aansloten. “Bij ons in de regio hebben we de pijn als eerste gevoeld in een relatief oud tuinbouwcluster met veel nauwe slootjes. Daar waar er meer ruimte is, bijvoorbeeld in de Wieringermeer, zal men de pijn minder snel gaan voelen, maar de neerslagpatronen veranderen en dus is de interesse bij steeds meer collega-waterschappen gewekt.”
Oplevering van de Rainlevelr-voorzieningen bij Hortics op 3 juni 2020. Op de foto links op de rug Hugo Vreugdenhil en rechts Arjan Bassie van Hortics.
Pilot in België
In februari ging Saskia namens Delfland en haar projectteam, met daarin ook Hugo Vreugdenhil en Joost van den Berg als de verbinders met de tuinder, nog op bezoek in Breda bij Waterschap Brabantse Delta. “Zij hebben interesse en met hen steeds meer waterschappen. Al in onze beginperiode hebben we onze buurwaterschappen Schieland en Rijnland geïnformeerd. Glastuinbouw Nederland promoot Rainlevelr ook actief en via het Europese samenwerkingsproject Fertinnova is er contact ontstaan met het Proefstation voor de Groenteteelt in Sint-Katelijne-Waver. Daar gaan ze een pilot draaien.”
Zonder waterschap
Toch is Saskia stellig en is het volgens haar niet nodig om als tuinder te wachten op het waterschap alvorens de ‘slechts minimale investering’ te doen om een nieuw bassin of silo Rainlevelr-proof te maken. “Het is een gemiste kans om dat bij nieuwbouw of renovatie niet te doen. Ook een tuinder alleen of in een tuinderscollectief kan het oppakken. Zij kunnen daarna dan het waterschap of een andere overheidsinstantie benaderen, waarbij het terugkrijgen van de kosten zoals in Delfland misschien ook wel tot de mogelijkheden behoort. Klimaatverandering raakt elke regio.”
Kleine stap voor Zuidwest-Brabant
Sowieso worden tuinders er op gewezen dat het een Geen Spijt Actie is om in elk geval bij het vernieuwen of nieuw bouwen van een bassin of silo een leiding te leggen en een handafsluiter te installeren zodat later altijd de voor Rainlevelr benodigde regelklep eenvoudig kan worden geïnstalleerd. Daarna kan aflaten voorafgaand aan plensbuien beginnen, toch? “Ja, maar de tuinder moet wel altijd rekening houden met het lozings- en waterbergingsbeleid dat per waterschap verschilt. Zo weet ik dat in Brabantse Delta (21 gemeenten in het Zuidwesten van de provincie) elk glastuinbouwbedrijf 60 millimeter water moet kunnen opvangen om dat water via een pijpje te kunnen laten afvloeien. Wat het watersysteem ter plekke aan kan verschilt per gebied.”
Het effect van hoogteverschil
Ook in het buitenland hoeft de stap niet groot te zijn. Hoogteverschil is hier wel een extra aandachtspunt, maar dat is het ook al in bijvoorbeeld Limburg of de regio Antwerpen. “Het gaat er dan vooral weer om wanneer de tuinder de klep opendoet en ook weer hoe lang de tuinder dat van tevoren doet. In een hellend gebied is het effect van bovenstrooms water opvangen en - gecontroleerd voorafgaand aan hevige regen - aflaten nog groter. Water stroomt immers naar beneden en steeds harder met alle problemen van dien.”
Droogte en wateroverlast hangen samen
In stedelijk gebied worden vergelijkbare concepten steeds vaker toegepast. “Via het Sponge2020 Project, waarin Nederland, België en het Verenigd Koninkrijk samenwerken om de sponswerking van dicht bevolkte gebieden te versterken, wordt veel kennis uitgewisseld. Ook in de glastuinbouw wordt het aanleggen van grotere gietwatervoorraden steeds belangrijker bijvoorbeeld door infiltratie in de ondergrond.”
Eind dit jaar is zoals gezegd het doel 200 hectare glastuinbouw in Delfland aangesloten te hebben. Tegen die tijd komt er ook een einde aan de Sponge-subsidie die Rainlevelr in 2016 bij de start van de grootschalige uitrol kreeg. Een ‘mooi duwtje in de rug’, zoals Saskia dat noemt, maar ook zonder subsidie gaat Rainlevelr door. “Iedere tuinder die binnen Delfland mee doet en aan de voorwaarden voldoet, kan de kosten vergoed krijgen. En mocht nu met de droogte de gedachte zijn: ‘maar dat water aflaten, dat is toch zonde en nu een zorg voor later’, dan wil ik nog wel even benadrukken dat wateroverlast en droogte twee kanten van dezelfde medaille zijn. Het hangt met elkaar samen en van het goed controleren van voorraden èn plensbuien heeft iedereen profijt.”
Voor meer informatie over Rainlevelr: 
Rainlevelr
www.rainlevelr.com
Saskia Jouwersma (projectleider)
gietwaterbassins@hhdelfland.nl
06-46 42 49 28
Hugo Vreugdenhil (accountmanager)
hvreugdenhil@hhdelfland.nl
06-11 71 78 91
Joost van den Berg (accountmanager)
jvandenberg@hhdelfland.nl
06 11 87 4867