Met het naderen van de deadline van 1 juni voor het indienen van een concept Regionale Energiestrategie (RES) is het tijd voor een update over de stand van zaken. Peter Bell, beleidsmedewerker Warmtetransitie bij de gemeente Pijnacker-Nootdorp, geeft die op de site van Greenport West-Holland. Conclusie voorlopig: rest- en aardwarmte heeft de regio genoeg, maar op het vlak van elektriciteit en invullen van de pieklast moeten nog flinke stappen worden gezet.
In totaal worden in heel Nederland straks 30 RES concepten ingediend door evenveel regio's. Binnen Greenport West-Holland zijn het er drie: regio Rotterdam-Den Haag, regio Midden-Holland en regio Oostvoorne. Vanuit het Energieakkoord is vanuit door de glastuinbouwgemeenten input geleverd.
In de RES moet tenminste vastgelegd zijn welke bijdrage de regio levert aan de landelijke doelstelling van tenminste 35 TWh duurzame elektriciteitsopwek op land (wind én zon) in 2030 en hoe de regionale structuur voor warmte eruit ziet. Daarnaast moet de huidige energievraag en de potentie van duurzame energiebronnen in beeld worden gebracht.
Afhankelijk van de specifieke kenmerken van de regio wordt meer of minder wind en zon op land nagestreefd en de regionale warmtestructuur ingevuld. De definitieve RES wordt in maart 2021 – na inspraaktraject – vastgesteld door de gemeenteraden.
Peter Bell, beleidsmedewerker Warmtetransitie bij de gemeente Pijnacker-Nootdorp, geeft op de website van de Greenport een update voor de RES-regio Rotterdam-Den Haag, een van de drie RES-regio's onder de paraplu van de Greenport.
Genoeg warmtepotentie
Het grootste deel van de glastuinbouw van Greenport West-Holland ligt in de regio Rotterdam-Den Haag. In deze regio zijn de 23 gemeenten vooruitlopend op het Klimaatakkoord in 2018 gestart met het stapsgewijs opstellen van een Regionale Energiestrategie.
De RES gaat over elektriciteit, warmte en brandstoffen (groen gas/waterstof/biomassa). Op basis van de inventarisatie van de huidige warmtevraag, de potentie van duurzame energiebronnen in de regio en draagkracht van de regio is een mogelijk Toekomstperspectief voor 2050 met bijbehorende energiebalans geformuleerd.
Uit de analyse blijkt dat er weinig mogelijkheden zijn voor het opwekken van elektriciteit op land, maar dat er een grote potentie is voor het opwekken van duurzame warmte (geothermie, restwarmte uit de haven). Er is genoeg duurzame warmtepotentie in de regio en in de toekomst is exporteren naar andere regio’s een mogelijkheid.
Groen gas en waterstof (slechts) voor pieklast
Binnen de RES is consensus over dat die warmte zoveel mogelijk voor de warmtevoorziening in de glastuinbouw en gebouwde omgeving moet worden gebruikt boven elektriciteit en brandstoffen (groen gas en waterstof). Groen gas en waterstof worden bij de warmtevoorziening voornamelijk gezien als bron voor de verduurzaming van de pieklast.
Bij het opstellen van de concept RES wordt gekeken waar in de regio zonnevelden, en windmolens mogelijk zijn. Hierbij wordt ook gekeken naar (de randen van) glastuinbouwgebieden. 3,9% van de elektriciteitsvraag in de regio kan opgewekt worden in de glastuinbouwgebieden (zonnevelden, zonnepanelen op gebouwen/waterbassins en wind). Herstructurering van de glastuinbouwgebieden kan meehelpen om deze kans te pakken.
30% energiebesparing, 30% meer elektriciteitsgebruik
De glastuinbouw is een belangrijke sector voor de energietransitie in de RES Rotterdam-Den Haag. De warmtevraag in de glastuinbouw is min of meer even groot als de warmtevraag in de gebouwde omgeving. (woningen en utiliteitsbouw).
Ook de elektriciteitsvraag is substantieel. Voor de glastuinbouw wordt tot 2050 een energiebesparing van 30% verwacht en een toename van elektriciteit met eveneens 30%.
Gezien het (economisch) belang voor de glastuinbouw wordt er vanuit de glastuinbouwgemeenten en de Greenport continu input geleverd voor de RES. Hierbij worden de gemeenten gevoed door de warmtecoöperaties in Westland en Oostland. Hierbij is er afstemming over de input tussen de glastuinbouwgemeenten in de regio’s.
Glastuinbouw wordt door de gemeenten neergezet als een innovatieve sector die voortvarend de energietransitie wil oppakken, mits aan de voorwaarden voldaan wordt. Men wil graag concrete doelen, zodat ze deze gezamenlijk kunnen realiseren.
Randvoorwaarden aansluiting warmtenet creëren
Op warmtegebied zijn is de regio al ver en kunnen slagen gemaakt worden, mede door het Warmte Systeem Westland en de Warmte Samenwerking Oostland. Aardwarmte en restwarmte uit de haven zijn de belangrijkste energiedragers in de energietransitie.
De WarmteRotonde is als regionale warmte-infrastructuur essentieel om warmtevraag en aanbod aan elkaar te koppelen. Er zijn weinig alternatieven voor de verduurzaming van (de basis en) middenlast. De RES-regio's vinden het belangrijk om in de RES aan de provincie, Gasunie en Rijk te vragen dat zij de juiste randvoorwaarden voor een regionaal warmtenet creëren zodat de glastuinbouw kan worden aangesloten.
De belangrijkste voorwaarden zijn:
- wegnemen onrendabele top bij afname van restwarmte of aardwarmte (energielastenneutraliteit)
- het wegnemen cq. afdekken van het volloop-risico
- voldoende robuuste CO2-aanbod voor tuinbouw
- voldoende capaciteit van het warmtenetwerk (o.a. distributienetwerken in de tuinbouw op basis en middenlast uitleggen)
- voldoende capaciteit in de hoofdtransportleidingen geënt op de restwarmtevraag in de glastuinbouw op de lange termijn
Op het gebied van verduurzaming van de elektriciteit en de pieklast staat men nog aan het begin. Ook hier zullen de juiste voorwaarden gecreëerd moeten worden om de energietransitie te laten vliegen.
Gebiedsuitwerkingsplannen voor glastuinbouw
In het Klimaatakkoord is ook op de klimaattafel afgesproken dat voor de glastuinbouwgebieden in Nederland gebiedsuitwerkingsplannen worden opgesteld voor de route naar klimaatneutraal. Hierbij gaat het in concreto om plannen rond energiebesparing, duurzame opwek van elektra en warmte, als de gewenste energiebalans. Hoe concreter de plannen in de glastuinbouw, hoe voortvarender de energietransitie kan worden vormgeven en aan slag kan worden gegaan met de benodigde energienetwerken.
Coronavirus
Vanuit Greenports Nederland wordt naar eigen zeggen momenteel hard gewerkt om per gebied (Oostland, Westland) of per gemeente te komen tot gebiedsuitwerkingsplannen. De dialoog met de individuele glastuinbouwers is hierbij essentieel, maar het coronavirus helpt niet mee om in dialoog te gaan met de glastuinbouwgebieden. De gebiedsuitwerkingsplannen moeten eind 2020 klaar zijn, zodat ze nog meegenomen kunnen worden in RES 1.0 die in maart 2021 opgeleverd moet worden.