Tholen - Voor biokasgroententelers is het eind van een jaar niet het drukst en dus was het ook op de burelen bij de afzetorganisaties iets rustiger. Toch wil dat niet zeggen dat men stilzit. De balans over 2019 is opgemaakt en aan de plannen voor 2020 werd de laatste hand gelegd. Over de hele linie bezien was 2019 ‘een mooi sluitend biokasgroentenjaar’, maar in het verleden behaalde resultaten, nou ja, u weet wel…
Alle soorten biogroenten komen voorbij in de verpakkingshal van Eco Veg
Begin november werd het even écht spannend. Terwijl het seizoen in Nederland en België relatief rustig naar het einde toeliep en men al volop bezig was plannen voor 2020 te maken, dreigde het faillissement van de Friese kasgroententeler A.C. Hartman in één klap de hele boel in de war te schoppen.
Uit de kassen in Sexbierum is namelijk zo’n twintig procent van het totaalaanbod aan Nederlandse kasgroenten afkomstig. “Als dat zou wegvallen, had iedereen er een flinke uitdaging bijgehad”, bevestigd Cees van Vugt van Naturelle, de biokasgroententak van The Greenery met gevoel voor understatement. “Er zomaar even een twintigtal hectares bijtoveren, dat was nooit op korte termijn gelukt.”
Foto rechts: Cees van Vugt
Boost
Uiteindelijk kwam het gelukkig niet zover en werd na twee weken onzekerheid bekend dat met de overname door de Best Fresh Group een doorstart voor de biokasgroententeler was verzekerd. En dat is maar goed ook, volgens Krist Hamerlinck van Eco Veg, een Vlaamse verkooporganisatie van biokasgroenten met bovendien eigen teelt. “Mocht Hartman zijn weggevallen, dan was dat geen goede zaak geweest. Zo’n groot areaal dat ineens wegvalt, is niet zomaar op te vangen.”
Op de korte termijn had het misschien een boost aan de prijskant opgeleverd, maar op de lange termijn zouden er flinke problemen zijn ontstaan. “Iedereen zou opeens op zoek zijn gegaan naar alternatieven”, schat Coert Lamers van Nautilus Organic, de enige honderd procent biologische telerscoöperatie van Nederland, in. “Bijvoorbeeld Spaans”, vult Krist aan, “en dan niet alleen tijdens de winterperiode, maar ook ’s zomers. Dat zou teleurstellend zijn geweest voor Nederlandse en Belgische telers die keihard hun best doen om een mooi product van eigen bodem aan te bieden.”
Foto links: Coert Lamers
Een goed, groot middenstuk
Dat laatste, daar slaagden de biotelers in 2019 over het algemeen zeer goed in. “2019 was een mooi sluitend jaar”, blikt Cees terug. “Alles paste afgelopen seizoen best wel goed. Natuurlijk waren er wel weken bij waarin we wat ruimer in de handel zaten zoals in het begin van het seizoen. Maar na de langste dag liepen de volumes iets terug en dat was goed voor de prijzen.”
De voorgaande twee seizoenen waren het vooral de telers van biotrostomaten die mochten klagen over slechte prijzen. 2019 was voor hen een beter jaar, op de traditioneel moeizame aprilmaand na, waarin de overstap van Spaans naar product van eigen bodem door de retail wordt gemaakt. Op dat moment waren de biokomkommertelers al even op de markt. “Eind februari zijn onze telers daarmee gestart”, vertelt Coert.
“In het begin vielen de prijzen hier zwaar tegen, maar na de eerste teeltwisseling liepen de prijzen, parallel aan de gangbare komkommermarkt, op. Paprika vertoonde ook grote overeenkomsten met het gangbare seizoen, met een heel wispelturig aanvoerpatroon als gevolg van de in paprika welbekende moeilijk te sturen zetting. Op de eerste en laatste weken van het seizoen na was het ondanks de extremen een goed seizoen met weinig kwaliteitsproblemen.”
Tomatenverschuivingen
Datzelfde geldt door de bank genomen ook voor de overige productgroepen, waaronder aubergines, losse tomaten en specialty tomaten. Voor komend seizoen zijn er vooral in het biotomatensegment enkele verschuivingen, al blijven grote verschuivingen uit. “Wij krijgen er een paar duizend meter biosnoeptomaten bij”, vertelt Coert. “Geen hele hectares, maar daarop is de biokasgroentenmarkt ook niet berekend. De markt is vrij stabiel al komt er bij mijn weten in totaal wel een handjevol hectares bij komend seizoen.”
Ook Cees krijgt er komend seizoen een stuk biotrostomaten bij, al blijft het totaalareaal gelijk. “Wij gaan verder met dezelfde eigen telers, waarbij de groei in trostomaat ten koste gaat van een stukje paprika, waarvan we komend jaar iets minder doen.”
Bij het bepalen wat er komend seizoen geteeld gaat worden, is de klantvraag leidend. Toch kijkt Krist ook naar de teeltkant. “Met alle bedreigingen die er zijn van een toenemend aantal wantsen en vooral ook virussen, wordt de uitdaging groter en groter. Bovendien zie je dat de arbeidskosten fors omhooggaan, waardoor er volgens mij meer rendement te halen is met grovere tomatensoorten. Bij ons gaat dat iets ten koste van de fijnere types, terwijl wij verder vanwege bepaalde grondgebonden problemen ook iets meer aubergines gaan planten.”
Foto rechts: Krist Hamerlinck
Dat planten doet Krist wel iets later dan afgelopen seizoen. “In het begin van het jaar zijn de prijzen nooit echt goed, integendeel vaak zelfs. Wij gaan eind januari begin februari planten in plaats van begin januari.”
‘Voorverkopen’
Het merendeel van de producties wordt door de afzetpartijen in de biokasgroentenmarkt ‘voorverkocht’. “In bio is er eigenlijk niet of nauwelijks plaats voor daghandel”, weet Coert. “Daarom moet je zorgen dat je per week een goede, betrouwbare prognose maakt.”
Ook Cees wijst daarop. “De biomarkt is nóg meer dan de gangbare biokasgroentenmarkt kwetsbaar voor overschotten. Je wilt niet, net zoals in gangbaar bij vlagen uit nood geboren weleens gebeurt, bioproduct tegen elke prijs moeten verkopen. Wij proberen er altijd meer uit te halen dan de prijs voor gangbaar en met promoweken en goed afgestemde programma’s samen met de retail lukt dat vaak wel.”
Toch komt het helaas weleens voor dat bioproduct als gangbaar moet worden verkocht, is de ervaring van Krist. “Wij doen het zo min mogelijk, al heb je ook met kwaliteit en versheid te maken, waardoor je soms niet anders kunt.”
Opkomende markten
En waar gaat die biokasgroenten dan overwegend heen? In België veel naar de consument met een grote voorkeur voor product van eigen bodem. “Al is de groei in bio in België relatief zwak”, merkt Krist op. “België ligt achter.” Nederland is ondertussen, zoals alom bekend, ‘kampioen exporteren’ zoals Cees het noemt. “Wijzelf doen bijvoorbeeld veel naar het Verenigd Koninkrijk, al heb je daar dan weer te maken met de blijvende onzekerheid over Brexit.”
Daarover maakt Coert zichzelf inmiddels niet zoveel zorgen meer. “Twee jaar geleden deed ik dat meer, maar inmiddels zie ik dat onze klanten zich goed voorbereid hebben en zelf exporteren wij niet. En mocht het plotseling in januari toch raak zijn, dan zijn wij nog niet op de markt en verwacht ik dat de ergste opstartproblemen al voorbij zijn.”
Verder valt op dat Duitsland op biogebied steeds beter voet aan de grond krijgt en er daar bij de consument een grote voorkeur is voor lokaal. Toch ziet Krist nog wel groei bij de Oosterburen. “Bijvoorbeeld in komkommer, waarbij je ziet dat in plaats van Spaanse gesealde komkommers er een groeiende vraag is naar naakte komkommers.”
Ook naar Demeterproduct, een nog ‘groenere’ certificering voor bioproduct dan de reguliere skal-certificering, neemt de vraag toe. Bijkomend voordeel is de grotere mate van stabiliteit, stipt Coert aan. “Duitsland hanteert overwegend weekprijzen en kiest nog maar weinig voor prijsafspraken over langere periodes. Met Demeter lukt dat wel, waarbij wij dit jaar van onze drie Demetertelers uiteindelijk de helft van hun product daadwerkelijk ook als Demeterproduct hebben kunnen verkopen aan twee Duitse retailers. In 2018 was dat nog maar vijftien tot twintig procent. De rest van de productie als ‘bio’ verkocht.”
En andere landen? Krist noemt Scandinavië en Coert zag dit jaar via Nederlandse klanten biokasgroenten vertrekken naar opkomende biomarkten zoals Polen, Roemenië en Kroatië. “Weliswaar nog geen grote volumes, maar je ziet wel dat het begint te komen.”
Dit artikel verscheen eerder in editie 12, 33e jaargang van vakblad AGF Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Nautilus Organic
info@nautilusorganic.nl
www.nautilusorganic.nl
Coert Lamers
clamers@nautilusorganic.nl
Naturelle
www.natuurlijknaturelle.nl
Cees van Vugt
c.vanvugt@thegreenery.com
Eco Veg bvba
www.hamerlincklv.be
krist@ecoveg.be