Tholen - Hij is ervan overtuigd dat uiteindelijk de hele tuinbouw overstapt naar watergekoelde LED-lampen. Als producent van het product is dat misschien niet vreemd, maar Jan Mol van Oreon heeft een verhaal achter het product staan. “De oorsprong ligt in de zoektocht naar een duurzamer alternatief. Dat is gelukt, zowel in verbruikscijfers als in levensduur. In de teelt zien we ook de voordelen die het heeft als je lampen aanzienlijk minder warmte produceren. Je hebt veel meer controle over je klimaat en de plant is beter in balans.”
“Telers willen meer licht, maar willen niet meer warmte in de teelt. Ze willen het energieverbruik in de kas verlagen en ze willen de lampen zo min mogelijk te hoeven onderhouden. Met die uitgangspunten zijn we aan de slag gegaan toen we de mogelijkheden van LED-lampen ontdekten.” Aan het woord is Jan Mol, directeur van LED-belichtingspecialist Oreon. Samen met zijn collegaʼs kwam hij ruim 15 jaar geleden in aanraking met deze toen nieuwe manier van verlichten. Ze zagen direct de mogelijkheden in verlaging van het energieverbruik en verlenging van de levensduur. Via een tussenstap in de straatverlichting kwamen ze in de tuinbouw terecht.
Input van telers
Luisterend naar de wensen en in samenspraak met diverse telers, werd een techniek ontwikkeld die het mogelijk maakt de warmte die LED-lampen produceren, in water op te vangen. In eerste instantie gebeurde dat met een groter armatuur met een flinke koelplaat, maar al snel werd die aangepast tot een lamp die zo klein is dat de schaduwwerking minimaal is en de lamp onder de tralie gehangen kan worden. “Ook dat hebben we in samenwerking met de gebruikers gedaan. Die input van telers als Rob Baan, Boer Den Hoedt en RedStar is onmisbaar geweest voor de ontwikkeling van ons product.”
Hogere intensiteit
De watergekoelde armaturen maakten het mogelijk de intensiteit van de belichting flink te verhogen zonder warmte aan de teelt toe te voegen, iets dat in eerste instantie vooral aansloeg in teelten als sla op water, kruiden en cressen, waar warmte een belangrijke rol in speelt. Nu zien ze dat ook meer en meer tomatentelers hiernaar overgaan, om toch met hogere lichtniveaus te kunnen werken. Het is een van de zaken waar ze bij Oreon veelvuldig onderzoek naar doen: wat wil de plant eigenlijk? Hoe reageert-ie op een bepaalde hoeveelheid en soort licht? En hoe kunnen ze dat brengen? “Dat gaat om de hoeveelheid licht die je kunt toedienen aan een plant en om wat voor soort licht. LED heeft gezorgd voor een heel nieuw onderzoeksterrein doordat je ook met het spectrum kunt sturen. Dat was voorheen ondenkbaar. Nu onderzoeken we hoe we die stuurbaarheid van de teelt kunnen optimaliseren: met een rood-blauw spectrum of met extra verrood licht erin. De afgelopen jaren is er al veel over ontdekt, maar we blijven inzetten op optimalisatie.”
Nieuwe teeltmogelijkheden
Het feit dat het klimaat losgekoppeld wordt van de belichting biedt ook nieuwe teeltmogelijkheden. “Vroeger waren die twee niet afzonderlijk te sturen omdat meer licht automatisch gelijk stond aan meer warmte. Dat is niet meer zo en dat biedt nieuwe mogelijkheden en nieuwe onderzoeksvragen. Je hebt veel meer controle over je klimaat. Hoe kun je daar het meeste uithalen?” En dat is niet het enige. Zo heeft in de teelt van tomaten juist stralingswarmte een functie. “Daarom zien we nu vaak dat telers kiezen voor een hybride oplossing, waar LED gecombineerd wordt met traditionele SON-T belichting. Dan willen wij juist weten of we die warmtevraag kunnen ondervangen met infrarood op de kop van de plant. Dat maakt belichting in tomaten ook toepasbaar in warmere klimaten.”
Inmiddels hangen de lampen van Oreon overal ter wereld. “De VS, Rusland, Canada, Australië, Europa en straks Azië”, somt Jan op. “We zien ook veel toepassingen in de indoor en vertical farming. Daar is het koelen van de faciliteit vaak een belangrijk onderwerp. Wat je niet verwarmt, hoef je ook niet te koelen - dus daar zijn watergekoelde lampen al helemaal een uitkomst.” De techniek is zo ver gevorderd dat bij een aantal telers ook de warmte die uit de belichting komt, weer in de teelt gebruikt wordt. In verwarming van de teeltvloer of het gietwater, bijvoorbeeld.
Waterdichte vormgeving
Ook de LED-armaturen zelf worden nog steeds doorontwikkeld. Zo worden in samenwerking met leveranciers bijvoorbeeld een koppeling vervangen van messing door aluminium. Een klein verschil, maar wel met belangrijke effecten. Ook de vormgeving van de armaturen is natuurlijk van belang. “Door het ontwerp van het armatuur kan er geen vuil op de lamp ophopen. Hij is bovendien waterdicht (IP67), dus schoonmaken en ontsmetten is geen probleem”, laat Jan zien. “Zeker nu ziektes en virussen overal de kop opsteken, is dat een groot voordeel.”
“Ik verwacht dat uiteindelijk iedereen overgaat op waterkoeling”, besluit Jan. “Het armatuur is klein, er komt veel licht uit en dankzij de goede koeling is de levensduur lang. Telers rekenen nu nog met een afschrijftermijn die gelijk staat aan die van SON-T lampen. Daar gaat LED ruim overheen verwachten we - en met een stabielere output. Ook de lampen die we tien jaar geleden ophingen, werken nog perfect.” Het maakt dat hij vol vertrouwen naar de toekomst kijkt. “Nu merken we nog vaak dat de keuze voor belichting wordt gebaseerd op de prijs per mmol. Dat is uiteindelijk maar een deel van het verhaal. In de praktijk kun je met watergekoelde LED-lampen meer lichturen realiseren en daardoor een beter rendement behalen. In aanvulling daarop heb je betere controle over je klimaat en kun je minder luchten en dus minder stoken. Als je dat allemaal meerekent, is de keuze snel gemaakt.”
Concurrentie ten top
Oreon lijkt niet de enige te zijn die dit realiseert: in de loop der jaren zijn er meer concurrenten in het watergekoelde segment opgestaan. Toch ziet hij dat niet als een bedreiging. “We zijn zo overtuigd van dit product dat het me zou verbazen als er geen concurrentie op zou staan. Bovendien is het bedrijf ontsprongen vanuit de wens om verlichting te verduurzamen. Goede concurrentie komt de innovativiteit en de duurzaamheid van de sector alleen maar ten goede.”
Voor meer informatie:
Oreon
Lorentzlaan 6
3401 MX IJsselstein
T: +31 30 760 0660
E: info@oreon-led.com
www.oreon-led.com