Tholen - De tijd van de donkere dagen is aangebroken, maar niet voor de kasgroententelers met belichting. Bij hen is het ’s winters niet meer donker in de kas, maar kleurt de kas geel dan wel paars of nog weer een andere kleur als uit onderzoek is gebleken dat dat de tomaten of komkommers extra goed doet groeien.
Tomaten en komkommers, want als het om commerciële productie gaat, dan blijft het in Nederland en België voorlopig nog bij die twee teelten, proeven en experimenten daargelaten. Wel is het assortiment onder belichting flink gegroeid, net als het areaal zelf dat ook gestaag blijft doorgroeien.
Vanaf september gaan de lampen in de Nederlandse en Belgische kassen aan. Voor veel consumenten is het dan nog lang geen winter, maar om op tijd productie te hebben, is het wel zaak voor de telers dan al goed op gang te zijn. “Elk jaar zie je meer belichting verschijnen. Vooral het areaal neemt daarbij toe, niet zozeer het aantal belichte telers”, vertelt Maarten Verhaegen, Divisiemanager Groenten bij BelOrta, die verder ook wijst op een stabiel aantal telers met een herfsteelt tomaat naast een aantal rondjes komkommer.
Bij de veiling is een vijftigtal hectare belichte tomaat aangesloten. “Meer dan voldoende om België ’s winters van tomaten van eigen bodem te voorzien en ook nog genoeg om te kunnen exporteren.” Dat laatste gebeurt nog steeds met zo’n dertig tot veertig procent van het product in de winter. Zomers is dat zestig tot zeventig procent, rekent Maarten voor.
Belichting in komkommer is aan een gestage opmars bezig
Verbreding assortiment
Met de jaren is het tomatenassortiment flink breder geworden en dat is ook ’s winters in de belichte teelt terug te zien. Ronald van der Knaap van handelshuis Haluco ziet steeds meer lijnen onder belichting geteeld worden. Alleen aan de belichte teelt van ronde, cherry- en snoeptomaten wagen Nederlandse en Belgische telers zich niet. “Die tomatensoorten kunnen ze in Spanje en ook steeds vaker in Marokko veel goedkoper telen dan wij hier met een ‘lampenteelt’”, beweert Maarten stellig.
Wel ziet hij, anders dan in Nederland, dat er ook vleestomaten onder belichting geteeld worden. “Inmiddels hebben wij die sinds drie jaar ’s winters ook in ons assortiment en een zekere groep klanten wil voor dat product van eigen bodem ook wel betalen. Daarbij zijn Belgen ook nog iets chauvinistischer dan Nederlanders. Ik heb het idee dat Belgen een paar centjes meer toch net even iets eerder voor lief nemen dan de zeer prijsbewuste Nederlanders.”
Die consument kan in de supermarkt ’s winters dus steeds vaker kiezen uit product van eigen bodem of ‘Spaans’. Het product van eigen bodem wordt voor de retail vrijwel uitsluitend op contract geteeld, maar als er genoeg productie is, bijvoorbeeld in grof tros, dan is er soms ook ruimte voor een stukje daghandel.
In Nederland heeft Coöperatie DOOR met haar merk Prominent inmiddels 55% van het areaal uitgerust met belichting. Samen met Harvest House, goed voor een andere grote hap uit het totaalareaal tomaat (minimaal 330 hectare is belicht bij Harvest House, bijna 70% op 480 hectare tomaat), is Prominent leidend in de Nederlandse belichtingsmarkt. Een positie die beide partijen vanzelfsprekend graag zou houden.
Ook met LED-belichting op verschillende posities boven en tussen de gewassen wordt geëxperimenteerd. Foto: BelOrta©
Belichten kun je leren
En dan is er nog een gestaag toenemend aanbod uit de omringende landen, waar men het ‘belichtingskunstje’ ook steeds beter verstaat. “In Polen komt het productieseizoen bijvoorbeeld steeds vroeger op gang door belichte teelt. Afgelopen jaar was Polen al sinds februari zelfvoorzienend als het op vleestomaten aankomt”, weet Ronald.
Ook Maarten wijst Polen aan als een ‘geduchte concurrent’. “Er is daar genoeg knowhow over belichting.” En Duitsland en Frankrijk? “Nee”, meent Maarten, “Frankrijk heeft bij lange na niet genoeg eigen productie om aan de vraag te voldoen en datzelfde geldt ook voor Duitsland. Daar kunnen ze hun eigen markt nog lang niet met lampen van genoeg tomaten en komkommers voorzien.”
Blik in een Vlaams tomatenteeltbedrijf met belichting. Foto: BelOrta©
Geduld
De meeste aandacht gaat in de belichte teelt uit naar tomaat, maar wie goed rondkijkt op onder meer social media, ziet dat er ook in andere teelten met belichting wordt geëxperimenteerd dan wel al volledig commercieel wordt geproduceerd.
Het meest in het oog springend is daarbij komkommer. “Jaarrond is die teelt nog niet, maar door elk jaar iets vroeger te starten verwacht ik wel dat dat gaat komen”, vertelt Nick Rietveld van The Greenery. Hij werkt samen met de aangesloten telers aan het steeds iets vroeger op de markt komen richting de Kerst, ook bij tomaat de periode waarin de winst moet worden gemaakt. Dit jaar lukte het eind november al en werden de eerste komkommers geoogst.
“Je hebt geen last van het weer en kunt altijd dezelfde aantallen en een stabiele kwaliteit leveren. Dat is precies wat de retail wil. Zij willen zekerheid en dan willen ze daar ook wel dat beetje extra voor betalen ten opzichte van import met de nodige onzekerheid die daarbij toch komt kijken.”
Wel kost het tijd om echt definitief jaarrond voet aan de grond te krijgen, realiseert Nick zich. “In tomaat ging het ook niet van de ene op de andere dag. Dat ging ook stapje voor stapje en inmiddels is tomaat van eigen bodem niet meer weg te denken. Met komkommer kan het ook die kant op gaan.”
Kilo's nodig
En met aubergine? De afgelopen jaren liep bij Purple Pride een proef met 7000 vierkante meter belichte productie van aubergines. Liep, want dit jaar werd de proef niet doorgezet. ‘Teelttechnisch niet goed genoeg’, zo klinkt het. En dat is wel belangrijk om een teelt rendabel te laten zijn, is ook de ervaring van Maarten met de telers in België. “Je wilt vooral productie hebben, kwaliteit is vaak niet het probleem.
Op dat vlak winnen wij het van de Spanjaarden, al blijft het altijd een discussiepunt. Spaanse onderzoeken zullen laten zien dat zij het op kwaliteit beter doen en andersom zijn wij overtuigd van onze betere kwaliteit. De waarheid zal ergens in het midden liggen. Wel is het zo dat wij hier de luxe hebben om het product te laten hangen totdat het rijp is. Met korte lijnen is versheid een groot voordeel.”
Dit artikel verscheen eerder in editie 11, 33e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
BelOrta
www.belorta.be
mvh@belorta.be
The Greenery 
www.thegreenery.com n.rietveld@thegreenery.com
Haluco
www.haluco.nl rkn@haluco.com