Tholen - Als de tomatenprijzen hier weer eens tegenvallen, terwijl de concurrentie in Spanje op de klok daar wel hoge prijzen voor hun tomaten krijgt. Dan …, dan ga je in Spanje kijken, nietwaar? Dat laatste hebben ook diverse tomatentelers de laatste jaren gedaan, maar tot op heden brengt geen van allen al tomaten naar de Spaanse klok. Waarom niet?
“Hoe simpel kan het zijn om even een paar vrachtwagens vol te laden met tomaten en die kant op te rijden”, verwoordt Edwin de la Combé van tomatenkwekerij CombiVliet de gedachte die bij veel telers wel eens is opgekomen. Dat laatste blijkt na een rondje langs de velden. “Wel eens over nagedacht ja, maar het is er nog niet van gekomen”, vertelt ook Leo van der Lans van tomatenkwekerij Lans.
Leo van der Lans en Edwin de la Combé
'Slimme' Hollanders
Edwin keek naar eigen zeggen dit jaar nog naar de mogelijkheid om tomaten op de Spaanse klok af te zetten. “We hebben aangeklopt bij de grotere Spaanse veilingen en toen bleek al snel dat het inderdaad te mooi blijkt om waar te zijn. Ergens weet je ook wel dat het te simpel gedacht is. Spanjaarden zijn tamelijk chauvinistisch en de hogere Spaanse prijzen die regelmatig in Nederland doorsijpelen, blijken bij navraag alleen voor Spaans product te gelden. En dus niet voor ‘slimme’ Hollanders, zo kwamen wij achter.”
Zo ver als Edwin is Leo niet gekomen, maar ook hij heeft wel serieus nagedacht over het veilen op de Spaanse klok. “Wij vonden het nu nog niet interessant genoeg. Het gaat volgens ons namelijk nog om dermate kleine percentages van onze productie dat het niet loont om daarvoor een organisatie op te zetten. Bovendien zijn de prijzen in Spanje vaak ook niet voor niets hoog. Het aanbod is daar dan laag en dan is het logisch dat de prijzen bij genoeg vraag de lucht in schieten. Op het moment dat je dan als Nederlander met grote aantallen op de klok komt, keldert de prijs daar natuurlijk ook, terwijl je ook het risico loopt dat je al snel jezelf weer aan het beconcurreren bent. Het is immers wel zo dat wij al tomaten via andere kanalen in Spanje afzetten.”
Local-for-local een bottleneck?
Dat laatste doen meerdere tomatentelers en dus kennen zij de situatie in Spanje, al heeft niet iedereen zicht op de klokprijzen. Dat komt omdat telers steeds vaker ook rechtstreeks op contract leveren aan hun afnemers, waardoor nadenken over veilen op de Spaanse klok niet direct nodig is. Daarbij komt dan dat die afnemers weer naar de beste markten zoeken om hun product af te zetten. Vervoerkosten zijn dan vaak niet het grootste struikelblok. Als de vrachtwagens maar goed vol zitten, vallen de kosten voor vervoer goed mee, zo is de ervaring.
De hoogste prijs, dat wil natuurlijk iedereen, al dan niet via een afzetorganisatie, zoals ook voor CombiVliet en Lans geldt. In beider geval is het Harvest House dat de verkoop van hun tomaten regelt. Toch houden Edwin en Leo zelf ook ogen en oren open. “Dit jaar waren de prijzen voor trostomaten in Frankrijk in juli bijvoorbeeld twee tot drie keer zo hoog als in Nederland”, vertelt Edwin. “Ook hier gold dat alleen voor Franse trostomaten. De Fransen willen zulke prijzen enkel voor Frans product betalen. Nederlandse tomaten willen ze dan net zo goed wel hebben, maar niet voor die prijs.”
Chauvinisme niet enkel Spaans
Overigens is die enigszins chauvinistische inslag niet enkel voor ‘het buitenland’ voorbehouden. Ook in Nederland speelt hetzelfde principe mee. “Al is men in Nederland wel iets makkelijker met alle producten, dus niet alleen tomaten”, meent Edwin. “Wel is het zo dat als hier ’s winters Spaanse tomaten in het schap belanden, Hollands product ook hoger gewaardeerd wordt dan Spaans. Hetzelfde zie je met Marokkaanse tomaten die binnen Harvest House ook verkocht worden. Ook die tomaten worden lager ingeschaald.”
En dan is het vervolgens nog de vraag of de consument meer wil betalen voor product van eigen bodem natuurlijk. Die discussie laten we hier voor het gemak even links liggen. Maar local-for-local, dat is wel een trend en dat helpt bij plannen om te veilen in het buitenland niet mee. “Je ziet de trend overal, bijvoorbeeld ook in Duitsland, waar het zelfs al uit kan maken of een product uit een andere Duitse regio komt, wil het nog als ‘lokaal’ geclassificeerd wordt”, weet Edwin. “Om dat te omzeilen als Nederlandse teler kun je vervolgens natuurlijk wel kijken of je daar ook kunt gaan telen. Dan is het opeens wel lokaal product, al teel je bij wijze van spreken maar net over de Nederlandse grens in Duitsland.”
Alsmaar ‘kleinere’ wereld speelt groeiende telers in de kaart
Zo’n tien, vijftien jaar terug was local-for-local nog veel minder een issue, is Leo’s ervaring. Tegelijkertijd keek men toen ook minder naar de optie om op de Spaanse klok te veilen. Waarom? “In het ‘oude’ Europa waren de grenzen nog veel meer echt grenzen. Douanecontroles en striktere grenshandhaving waren destijds meer dan nu een extra drempel.”
Groei bedrijven doet elders kijken
En dat de individuele tomatentelers destijds ook nog niet zo groot waren, speelt ongetwijfeld ook een rol. CombiVliet teelt momenteel op 128 hectare tomaten, Lans heeft er 73, in beide gevallen verdeeld over meerdere locaties in Nederland. Het is het gevolg van die vermaarde schaalvergroting. Het aantal hectares groeit, terwijl het aantal individuele bedrijven daalt. Dezelfde ontwikkeling is ook in België gaande. Toch is de optie om naar de Spaanse klok te gaan daar nog niet zo serieus bekeken als in Nederland. De bedrijven zijn er ‘nog niet zo groot als bij onze bovenburen’ en bovendien telen de grotere bedrijven dikwijls ook diverse specialties, die bovendien vaak al op contract verkocht zijn.
Is het veilen op de Spaanse klok dan helemaal een utopie? Nee, dat zeker niet, zo stelt Leo. “Het is in ieder geval iets om in de gaten te houden. Elk jaar is weer anders en elk jaar doen er zich weer nieuwe situaties en nieuwe kansen voor. De wereld wordt alsmaar kleiner, dus wie het weet, mag het zeggen.” Ook over de prijzen die Nederlandse tomaten op de Spaanse klok zouden opleveren, want ook daar is dus (nog) geen ervaring mee.
Dit artikel verscheen eerder in Vakblad AGF Primeur, editie 10, jaargang 33.
Voor meer informatie:
CombiVliet
www.combivliet.nl
Edwin de la Combé
edwin@combivliet.nl 
Leo van der Lans
l.vanderlans@lans.nl