Ongewenste luchtstromen kunnen teleurstellende resultaten in semi-gesloten kassen veroorzaken. Wat zijn ongewenste luchtstromen precies en hoe kunnen ze voorkomen worden? Godfried Dol, een expert op het gebied van telen in semi-gesloten kassen, deelt zijn ervaringen.
Onderstaande figuur 1 toont een schematische weergave van een semi-gesloten kas.
Figuur 1. Luchtstromen in een semi-gesloten kas (bovenaanzicht)
Aan de linkerkant bevindt zich de klimaatkamer met helemaal links de wand van cooling pads. De blauwe lijnen geven de kanalen weer waardoor de ventilatoren lucht in de kas verspreiden. Helemaal rechts is het gangpad, dat meestal een centrale 'weg' vormt met een gedeelte aan de andere kant.
De ventilatoren blazen de lucht in de kas van links naar rechts. De lucht die de kanalen verlaat, beweegt zich niet loodrecht door het kanaal. Integendeel de richting is lichtelijk naar rechts, weg van de klimaatkamer, zoals wordt afgebeeld door de kleine blauwe pijlen in figuur 1. Dit creëert een luchtstroom in de richting van de ventilatoren. In dit geval stroomt de lucht van links naar rechts. Het is gebruikelijk dat er een binnenslang wordt gebruikt om dit effect te minimaliseren. Toch lost dit het probleem niet volledig op.
Figuur 2. Ongewilde luchtstroom in de kas
In bovenstaande figuur 2 wordt een zijaanzicht weergegeven. De blauwe pijl aan de onderkant (1) toont de luchtstroom die wordt veroorzaakt door de lucht die de luchtslang in een kleine hoek verlaat. Deze stroom is ongewenst, aangezien het de opwaartse luchtstroom van de koude lucht verstoort. De opwaartse luchtstroom is de manier waarop de lucht juist hoort te bewegen.
De lucht beweegt zich als gevolg van de zijwaartse luchtstroom. Op het moment dat het aankomt bij het centrale gangpad, is er geen plantendak dat de stroom tot grondniveau naar beneden duwt. Het gevolg hiervan is dat de lucht stijgt (2). Zodra de lucht boven het gewas komt, gaat het in tegenovergestelde richting beweging (3).
De lucht warmt op terwijl ze langs het bovenste gedeelte van de kas beweegt (4). Zodra de lucht terugkomt in de klimaatkamer, wordt de hete lucht naar beneden gezogen. Dit gebeurt door de lage druk die is ontstaan door de luchtstroom die weggaat van de klimaatkamer op grondniveau (5). De temperatuur van de lucht die naar beneden wordt gezogen, kan wel meer dan 50 graden zijn. Dit kan flinke schade aan de plant veroorzaken. Op 60% ventilatorsnelheid wordt de neergezogen lucht beperkt tot een klein gedeelte vlakbij de klimaatkamer. Wanneer de ventilatorsnelheid toeneemt, breidt dat gebied zich verder uit in de kas (6).
Met name gewas zoals trostomaten en vleestomaten worden aangetast door de warme luchtstromen aangezien zij niet goed reageren op hogere temperaturen.
Helium ballon
Over het algemeen kunnen ongewilde luchtstromen worden verminderd door de ventilatorsnelheid te verminderen tot 8 luchtuitwisselingen per uur. De luchtstroom is dan erg zacht en moeilijk weer te geven door rook (te zwaar) of zeepbellen (te korte levensduur). De beste methode om ongewilde luchtstromen te visualiseren is door het gebruik van een lichte heliumballon (video).
De video laat zien dat ongewilde luchtstromen daadwerkelijk voorkomen door te laten zien hoe een helium ballon van de klimaatkamer weg beweegt. De ballon stijgt op, wordt meegenomen door de luchtstroom bovenaan de kas en gaat in tegenovergestelde richting.
Het naar beneden zuigen van de hete lucht is moeilijker te visualiseren, maar het is de enige logische manier waarop de lucht kan bewegen. Vaak wordt gesuggereerd dat het recirculatieraam gebruikt kan worden om ervoor te zorgen dat de negatieve druk in de klimaatkamer de hete lucht (die opbouwt tegen de klimaatkamer) te verwijderen.
Dit lost nooit het hele probleem op. Wanneer de temperatuur buiten hoog is, moet alle lucht gekoeld worden door de muur met pads. Opening van het recirculatieraam zorgt er dan voor dat de hete lucht in de klimaatkamer stroomt en de lucht opwarmt die in de kamer wordt geblazen. Het volume van lucht die wordt gekoeld, neemt af. De ventilatoren moeten vervolgens harder draaien om de kas koel te houden, maar dit maakt het probleem alleen maar erger.
In deze omstandigheden is het altijd beter om het recirculatieraam gesloten te houden en de ventilatorsnelheid te verlagen om de effecten van ongewilde luchtstromen te voorkomen (andere manieren om de semi-gesloten kas koel te houden zijn hier te vinden).
Bij lagere buitentemperaturen kan een deel van de warme lucht worden verwijderd door de klimaatkamer, maar in dat geval is het beter om de ventilatorsnelheid te verlagen om het hele probleem te vermijden.
Figuur 3. Slechte bestuiving (bron: Andrew McIlwain)
Figuur 3 toont typische bestuivingsproblemen die kunnen ontstaan door de warme lucht die de planten opwarmt. Dit veroorzaakt een enorm productieverlies.
De schade wordt als eerste zichtbaar vlakbij de klimaatkamer, waar de hete lucht naar beneden wordt gezogen. Toename van de ventilatorsnelheid zorgt ervoor het aangetaste gebied groter wordt.
Er wordt gewerkt aan technische oplossingen voor het probleem, maar voor nu is een verlaging van de ventilatorsnelheid de beste en makkelijkste manier om ongewilde luchtstromen te minimaliseren, aldus Godfried.
Dit artikel maakt deel uit van een serie over het telen in een semi-gesloten kas. Lees hier meer over no-go's voor semi-gesloten kassen, koeling en het verschil tussen semi-gesloten en kassen met het Pad&Fan-concept.
Voor meer informatie:
Glasshouse Consultancy
www.glasshouse-consultancy.com
Godfried Dol
LinkedIn
godfrey@glasshouse-consultancy.com
+81 80 700 94 006