"Kijk", zegt groenten- en fruitteler Eric Tilborghs, "deze aardbei mist een kroontje. Die mag niet verkocht." Maar waarom eigenlijk niet? Chantal Engelen van Kromkommer en Marc Jansen van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) gaven in een radio-uitzending van Radar uitleg en kwamen met een voorstel. "Schaf die Europese kwaliteitsnormen én aanvullende cosmetische supermarkteisen af."
Afwijkend product kopen
Radar legde 30.000 consumenten de vraag voor of zij bereid zijn groenten en fruit met een afwijkende vorm of kleur te kopen. Ja, zo bleek, mits het beschikbaar is en tegen een gunstige prijs te koop is in het schap. 40% van de ondervraagden zou groenten en fruit met een afwijkende vorm kopen als het aangeboden werd, terwijl nog eens 29% het zou kopen als het product goedkoper zou zijn. 27% van de ondervraagden liet weten wel te willen, maar nog geen aanbod in hun supermarkt te hebben.
Kwaliteitseisen te strikt
Supermarkten zijn gebonden aan Europese kwaliteitseisen. Die zeer strikte eisen gelden voor 11 producten, waaronder tomaten, appels en aardbeien. Hoewel de eisen vroeger voor nog meer producten golden, hanteren supermarkten nog steeds eisen voor alle groenten en fruit. Alleen dan in de vorm van eigen aanvullende cosmetische eisen.
Eisen die, zowel die van de retail zelf als die uit Europa, als het aan Jansen ligt afgeschaft zouden moeten worden. "Daarmee krijgt de supermarkt zelf de ruimte en de flexibiliteit om met afwijkend product om te gaan."
Voorlopig is het zover nog niet. Een in 2018 in de Tweede Kamer aangenomen motie van Carla Dik-Faber voor soepelere omgang met de eisen is de 'onderzoek- en praatfase' volgens Engelen nog niet voorbij.
Kwaliteitsverwachting consument struikelblok
Volgens Jansen is de grootste hindernis voor supermarkten het verwachtingspatroon van de consument. De consument is volgens hem nog teveel gewend aan een bepaalde kleur of vorm. Toch bleek uit het testpanel van Radar dat maar 2% geen groenten en fruit met afwijkende norm wilde kopen. "Supermarkten zijn wel steeds meer geneigd om afwijkingen te accepteren en ze willen ook inspelen op de wens van de consument", aldus Jansen.
En de prijs voor de teler?
Een discussiepunt blijft dan nog wel welke prijs de supermarkt de teler voor een product lager dan klasse 1 wil betalen. Nu kan die prijs zomaar 80% lager liggen dan de prijs voor klasse 1, liet teler Eric weten. Een kleinere krop sla gaat naar de snijderij waar het product in een zakje beland. Tegen een 'afvalprijs', aldus Eric, waaraan hij niets verdiend. De macht ligt volgens hem bij de supermarkt.
Maar ook bij de consument. Die kan nu vaak nog niet kiezen tussen 'perfect' en met een krasje. "Consumenten moeten om misvormde producten gaan vragen", aldus Engelen. "Als we samen deze producten kopen en er een eerlijke prijs voor betalen, dan gaat de sector vanzelf mee."
Belangrijk is wel dat alle supermarkten mee doen. "AGF maakt een belangrijk deel van de retail-omzet uit, dus als de concurrerende supermarkt wel enkel 'perfect' in het schap heeft, is er vrees voor weglopende consumenten", wist Engelen. Een vrees die vast niet zomaar zal verdwijnen door een onderzoek onder een testpanel. Wordt ongetwijfeld vervolgd.