Al sinds 2008 werkt de Europese Unie aan een betere preventie van insleep en verspreiding van ziekten en plagen. Op 14 december 2019 is het zover: de nieuwe Plantgezondheidsverordening gaat in en vervangt de Fytosanitaire richtlijn 2000/29. De grote lijnen zijn nu bekend, over veel details wordt nog onderhandeld.
Onderstaande artikel werd eerder gepubliceerd in Buitenstebinnen (12), een halfjaarlijkse uitgave van Naktuinbouw. Het magazine is hier in te zien.
De oude regels waren niet meer toegesneden op de huidige situatie met heel veel internationale handel. Bovendien zijn er de afgelopen jaren veel uitbraken geweest. “Xylella wordt vaak genoemd, maar de gang van zaken rond de buxusmot had minstens zoveel invloed. Duitsland – een land met grote invloed in de EU – had veel eerder last van de mot dan Nederland. Het is vrijwel zeker dat hij met Buxus uit China is binnengekomen. Dat is over het hoofd gezien bij EU-import- inspecties. Zoiets mag niet meer gebeuren, heeft Duitsland aangegeven”, vertelt Bram de Hoop. Hij is vanuit de NVWA delegatieleider van Nederland in Brussel over vaststelling van de technische EU-uitvoeringsbepalingen van de Plantgezondheidsverordening. “Bovendien was er behoefte aan harmonisatie: in alle Europese landen dezelfde regels. Juist door omzetten ontstaan verschillen”, vertelt collega Thorwald Geuze, projectmanager bij de NVWA.
De belangrijkste veranderingen zijn: uitbreiding van de plantenpaspoortplicht voor alle voor opplant bestemde planten, een andere indeling van gevaarlijke (quarantaine)-organismen en importverboden voor houtige planten. “Daarnaast verandert tegelijk met de Plantgezondheidsverordening ook de Controleverordening. De invulling daarvan is nog gaande. Afhankelijk van de invulling kan de impact groot zijn”, geeft Geuze aan (zie kader).
Plantenpaspoort
Ook nu al zijn veel planten en sommige zaden plantenpaspoortplichtig. Maar de lijst wordt uitgebreid, bijvoorbeeld met ‘alle voor opplant bestemde planten’, inclusief planten bestemd voor de eindconsument. Dat is een zodanig breed begrip, dat alle telers van pot- en perkplanten na 14 december hun producten moeten voorzien van een plantenpaspoort. Voorheen hadden zij niet te maken met deze verplichting. Veel zaden zijn niet plantenpaspoort-plichtig, maar dat hangt af van de nieuwe indeling van RNQP’s (zie blauwe kader). Als het gevaar bestaat dat het zaad zo’n organisme overbrengt, is wel een plantenpaspoort vereist.
klik hier voor groot
Ook bedrijven die nu al gewend zijn met plantenpaspoorten te werken, moeten zich instellen op de veranderingen. De lay-out en benodigde informatie zijn streng voorgeschreven. Zo is het nieuwe plantenpaspoort straks Europa-breed direct herkenbaar en zijn er geen twijfels mogelijk. “De plantenpaspoortplicht is voor een flink deel ingevuld, maar er moeten nog allerlei details geregeld worden”, geeft De Hoop aan. “Bijvoorbeeld: hoe ga je om met verschillende perkplanten in één pot, waarbij de samenstelling kan wisselen? De plicht geldt ook voor internethandel en pakket-diensten. Maar hoe ga je om met bloemisten die een klein beetje internethandel erbij doen?”
Importverbod houtig gewas
Veel quarantaine-organismen komen binnen met geïmporteerde planten uit ‘derde landen’ (dit zijn landen buiten de EU). Algemeen is het gevoel dat het nodig is deze route veel beter te reguleren. “Aanvankelijk was de lijn: we gaan muren optrekken. Je mag niets importeren, tenzij het echt veilig is. Handelslanden als Nederland wilden dat niet. Daarop zijn de grootste risico’s geanalyseerd: van een lijst met duizenden planten zijn er nu nog 39 waarvoor een importverbod geldt”, vertelt De Hoop.
Dat zijn allemaal houtige gewassen; de voorlopige lijst staat op de site van de NVWA. “Hij wordt op 14 december definitief. Vooraf kunnen derde landen aantonen dat met naam genoemde planten die zij verhandelen naar de EU wel veilig zijn. Israël en Nieuw-Zeeland bijvoorbeeld zijn druk bezig met dossiers. Het gaat om plant-/ landcombinaties en wellicht om geregistreerde teeltbedrijven of ‘pest free areas’. Ook na 14 december kan de lijst nog veranderen, met toevoegingen of uitzonderingen”, zegt hij.
Alle veranderingen moeten zorgen voor meer preventie, een betere traceerbaarheid en meer data, zodat betere analyses mogelijk zijn. De EU gaat beter bijhouden welke risico’s wereldwijd opduiken of toenemen. Dit heet ‘horizon scanning’. Verder komen er meer handhavingsinstrumenten, sancties en juridische handvatten om sneller in te grijpen. Voorheen moest de NVWA – ook voor een kleine zaak – direct naar de rechter. Nu kunnen meteen boetes worden gegeven.
bron: BuitensteBinnen