Slechts 1 op de 5 aanbiedingen van supermarkten is gericht op het promoten van producten uit de Schijf van Vijf. De gemiddelde supermarktfolder verleidt mensen dus tot het kopen van producten die het Voedingscentrum als minder of ongezond beschouwt.
Vertegenwoordigers van Questionmark en de Transitiecoalitiecoalitie Voedsel overhandigen het supermarktonderzoek aan staatssecretaris Blokhuis van het ministerie van VWS. Vlnr: Natascha Kooiman, Gustaaf Haan, staatssecretaris Blokhuis, Charlotte Linnebank en Willem Lageweg.
Dat blijkt uit onderzoek van Questionmark. In samenwerking met de Transitiecoalitie Voedsel wil Questionmark met een zogenaamde supermarktbenchmark supermarkten stimuleren om de gezonde keuze voor consumenten ook de makkelijke keuze te maken. Een doelstelling die aansluit bij het Preventieakkoord waarover de Tweede Kamer binnenkort besluiten neemt.
Uit de benchmark blijkt voorts dat er tussen supermarkten onderling grote verschillen zijn bij het verleiden van consumenten tot gezond en verantwoord consumeren. Zo zijn er supermarkten die met diverse producten aansluiten bij de ambities van het Akkoord Verbetering Productsamenstelling, terwijl anderen hierin nog ver achterblijven. Dit akkoord beoogt de hoeveelheden suiker, zout en vet in levensmiddelen terug te dringen naar gezonde proporties.
“Ook bij het aanbieden van alternatieven voor vlees zijn de verschillen tussen supermarkten erg groot en dat is opmerkelijk gezien de grote aandacht die er maatschappelijk is voor het minder eten van vlees”, aldus Charlotte Linnebank, directeur Questionmark. Waar de ene supermarkt met zijn assortiment en reclameaanbiedingen stevig inzet op plantaardige producten, biedt de andere supermarkt nauwelijks alternatieven voor producten waarin vaak vlees is verwerkt, zoals maaltijdsalades en pizza’s.
“Wat ons betreft is deze benchmark een eerste stap naar een grootschaliger en terugkerend onderzoek naar de manier waarop supermarkten zich inzetten om de gezonde en duurzame keuze voor consumenten de gemakkelijke keuze te maken. Het toont duidelijk aan dat een vergelijking tussen supermarkten een nuttig instrument kan zijn om bij te dragen aan de gezondheidsdoelen uit het Preventieakkoord”, aldus Willem Lageweg, kwartiermaker bij de Transitiecoalitie Voedsel.
Daarom verzoeken beide organisaties het ministerie van VWS en de Tweede Kamer om bij de besluitvorming over het Preventieakkoord ook middelen vrij te maken voor opschaling en periodieke herhaling van het onderzoek. Waar nu vanwege beperkte middelen nog is afgezien van het noemen van concrete namen van supermarktformules kan dit bij opschaling van het onderzoek wel gebeuren. Daardoor kunnen de goede voorbeelden worden beloond en de achterblijvers worden geprikkeld tot meer inspanningen.
Het onderzoeksrapport is aangeboden aan staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en hij zegt toe de uitkomsten van het onderzoek te betrekken bij het debat in de Tweede Kamer over het Preventieakkoord: “Voor onze gezondheid is het belangrijk dat de gezonde keus makkelijk is. Supermarkten spelen hierin een belangrijke rol met hun aanbod en de producten die ze in de aanbieding zetten. De afgelopen jaren hebben de supermarkten al veel gedaan, maar het kan echt beter. Dat blijkt ook uit dit onderzoek. Ik moedig dit soort initiatieven dan ook aan zodat het steeds aantrekkelijker wordt om in de supermarkt voor gezond eten te kiezen,” aldus Paul Blokhuis.
Klik hier voor het onderzoeksrapport.
Statement CBL naar aanleiding van ‘Superlijst’ Questionmark
Het CBL heeft kennisgenomen van de ‘Superlijst’ van Questionmark. Questionmark heeft een vergelijking gemaakt tussen vier supermarktketens met betrekking tot het beleid om de consument makkelijker te laten kiezen voor gezondere producten en plantaardige eiwitten (in plaats van dierlijke). Zij hebben als instrument hiervoor het aantal aanbiedingen geteld van gezonde producten en vleesaanbiedingen bij de verschillende ketens. Zij relateren dit aan de gemaakte afspraken in het preventieakkoord. Hierin hebben wij aangegeven dat wij de consumptie van Schijf van Vijf producten en groenten en fruit stimuleren. Hiervoor zetten supermarkten verschillende middelen in.
Het CBL heeft respect voor het monnikenwerk dat Questionmark verricht heeft. Wel vindt zij dat het te beperkt is om een ranking van gezonde en duurzame supermarkten te maken op basis van een klein deel van de instrumenten die ingezet worden om het consumenten gemakkelijker te maken gezonde en/of duurzaam te kiezen. Aanbiedingen van supermarkten zijn zeer divers. Vanuit iedere productgroep zijn er producten in de aanbieding. Dit kunnen ongezondere producten zijn, maar ook gezonde producten en producten uit de afdeling groenten en fruit staan iedere week in de folder.
Daarnaast worden groenten en fruit en ook producten uit de Schijf van Vijf op verschillende andere manieren onder de aandacht gebracht. In consumentenbladen wordt bij recepten vaak expliciet het gehalte groenten gemeld, worden tips gegeven voor vegetarische hapjes op de bbq en wordt vaak aandacht besteed aan de Schijf van Vijf. Ook werken wij gestaag verder aan het Akkoord Verbetering Productsamenstelling waarin CBL al bijna in 20 productgroepen suiker, verzadig vet, of natriumreductie hebben gerealiseerd. Ook in de winkel zijn groenten prominent aanwezig, vaak de eerste afdeling die de consument ziet. Daarnaast wordt op generieke wijze aangegeven welke producten in de Schijf van Vijf passen.
"Wij dringen er bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) op aan dat wij ook op productniveau mogen communiceren of een product in de Schijf van Vijf past, daarmee kunnen we consumenten nog beter informeren. Daarnaast dringen wij aan op het maken van een keuze voor een nieuwe gezondheidskeuzelogo, zoals bijvoorbeeld Nutri-Score. Ook over duurzaamheid is uiteraard veel meer te zeggen dan alleen het aantal vleesaanbiedingen. Dit gaat van de verse vis en diepvries vis van huismerken, die allemaal beschikken over een ASC- of MSC-keurmerk tot aan het efficiënter gebruiken van energie, waar ieder jaar voortgang wordt geboekt. Het is jammer dat dit soort initiatieven niet meegenomen worden waardoor het onderzoek geen compleet beeld geeft", aldus CBL.