1. Afhankelijkheid en wederzijdse beïnvloeding van economieën neemt toe. Een nieuwe en een oude wereld.
Ondanks de crisis nemen de wereldhandelsstromen nog elke dag toe. Zowel bevolking als economie groeien harder in de opkomende economieën dan in de traditioneel sterke economieën. Ook is de bevolking in de nieuwe economieën vaak jonger en heeft men geen last van de wet van de remmende voorsprong. Dit zorgt voor nieuwe machtsblokken. Machtsblokken die niet westers ingericht zijn, maar een centrale overheid kennen die routes uitzet en keuzes maakt. Toch zullen we juist zaken met deze opkomende economieën moeten doen om te kunnen groeien, kennis op peil te houden en nieuwe kansen te ontdekken. De nieuwe wereld kent grote opdrachtgevers en vraagt van ons slimme combinaties van bedrijven die gezamenlijk de internationale markt bestormen. Het is nodig om verder te kijken dan onze thuismarkt. Productie en handel gaan op andere plekken plaatsvinden dan in de afgelopen jaren. Deze verschuiving is natuurlijk al in gang gezet en een logisch gevolg van de stilstand in de oude wereld en groei in de nieuwe wereld. Die nieuwe wereld vraagt niet om een kopie van wat in Nederland en Europa gebeurt. Door verschillen in klimaat, maar ook in ruimte en bevolkingsopbouw is er bijvoorbeeld vraag naar lowtech glastuinbouw die toch voldoende rendementsverbetering oplevert om de groeiende vraag aan te kunnen. Tegelijkertijd doet die nieuwe wereld een beroep op dezelfde schaarse bronnen als hier in het Westen. Internationale markten worden communicerende vaten. Dat zien we ook in voedsel. Een slechte graanoogst in Amerika door aanhoudende droogte heeft zijn weerslag op de broodprijzen wereldwijd.2. Steden bepalen het wereldbeeld
In 2030 woont ruim 60% van de wereldbevolking in steden. Veel van de economische groei en innovaties vinden plaats in steden. Behalve steden ontstaan er stedelijke regio’s en corridors tussen belangrijke steden. De grote bevolkingsdichtheid in steden heeft invloed op o.a. logistiek en productielocaties. De tuinbouw is ooit ontstaan rondom grote steden en daar zeer succesvol mee geworden. In de toekomst zullen de ‘nieuwe’ grote stedelijke gebieden zich willen verzekeren van voldoende, goed en gezond voedsel. In veel gevallen komt de productie van verder weg waardoor er een grotere vraag ontstaat naar kwaliteit. Urban farming is niet het telen op daken of in industriepanden, maar in tuinbouwagglomeraties dicht bij stedelijke gebieden. We zien dat in Rusland en China en mogelijk op termijn in Afrika. Speciaal om dat te bewerkstelligen heeft Rabobank de intermediairsdesk ingericht.
3. Een wereld van schommelingen en schokken
Machtspolitiek en het wereldwijde gevecht om schaarse middelen heeft steeds meer effect op prijsniveaus. De droogte deze zomer in de VS leidt tot grote prijsschommelingen. Ook hier blijkt weer de onderlinge afhankelijkheid. Gesloten ketens in combinatie met een kleinere spotmarkt leiden tot grote schommelingen. Sterke schommelingen in prijzen etc. maken de wereld erg onzeker. Daarnaast lijkt de politiek instabieler en wordt het weer extremer. Landen die hun voedselproductie veilig willen stellen, bieden de tuinbouw grote kansen. Risicomanagement, flexibiliteit en buffers worden belangrijk. Solvabiliteit is een constante lijn in succesvolle bedrijven en randvoorwaarde om de kansen te kunnen pakken. De schokken en schommelingen leiden tot nieuwe uitdagingen. De voedselschaarste problematiek is oplosbaar door middel van technologie. Het boek “Hamburgers in het paradijs” laat zien hoe land- en tuinbouw kan produceren met beperkte middelen. Aardwarmte en led-verlichting dragen direct bij aan de duurzaamheid van de sector. In een sector die steeds meer geconfronteerd wordt met schokken en toenemende schaalgrootte wordt de overdracht van familiebedrijven een uitdaging. Staan we aan de geboorte van nieuwe coöperaties?4. Een wereld met aandacht voor herkomst en impact van producten
Mensen willen weten waar producten vandaan komen en hoe ze geproduceerd worden. Diverse voedselschandalen hebben hier ook aan bijgedragen. Vakmanschap en handwerk staan weer in de aandacht. Dat kan er toe leiden dat consumenten specifiek lokaal product willen of producten met bepaalde eigenschappen (fair trade of biologisch geproduceerd of specifiek niet uit bepaalde landen). Ook willen consumenten weten wat uiteindelijk de uitwerking van producten is op gezondheid. Duurzaamheid is hiermee geen trend maar een issue en dat blijft voorlopig zo. Afgelopen jaren is wereldwijd volop geïnvesteerd in duurzame energie zoals zonne-energie en windenergie. Nederland loopt helaas hierbij achter. In zijn algemeenheid kan gesproken worden over een hang naar dichtbij en angst voor veraf. Consumenten willen meer informatie, staan bloot aan (te)veel prikkels en gaan impulsief reageren. Geef duidelijke informatie en ‘practice what you preach’. Nederland als wereldwijd marktleider van uitgangsmaterialen heeft een grote verantwoordelijkheid om te voorzien in de behoeften die voortkomen uit deze trend. Taneth Earth leert ons hoe een productievestiging in Engeland de positie van de totale groep op de Engelse markt versterkt. Productie zal steeds meer internationaliseren.5. Een wereld met andere ketens waar de retail niet meer bepalend is
Het marktaandeel van supermarkten in de verkopen van AGF neemt nog steeds toe. Supermarkten winnen nog altijd terrein op vers ten koste van andere kanalen. Inmiddels verkopen supers 85,6 procent van alle versproducten in Nederland. In 2006 was dat nog 81 procent. Binnen categorieën zijn er andere percentages. Zo hebben supers in zuivel een marktaandeel van 98,4 procent, in AGF 86,6 procent, maar in bloemen 36,9 procent. Ook het omzetaandeel van vers binnen supermarkten zelf stijgt door. Nu is dat gemiddeld 48,4 procent tegen 46 procent in 2004. Ook in opkomende markten rukken supermarktketens op, niet altijd de grote internationale namen, maar vaak juist lokale spelers. In groeimarkten als China, Rusland, Turkije en Mexico, is het aandeel van supermarkten in levensmiddelen al opgelopen tot meer dan 40% en de verwachting is dat dit binnen enkele jaren zal groeien tot 60%. Naast de groei van traditionele supermarkten zullen andere manieren van retail de wereld veranderen. Online retailing en multichannel retailing zullen ook de tuinbouw ingrijpend veranderen. Op de lange termijn is er een aantal factoren dat de macht van de retail beïnvloedt: de publieke opinie op Tesco in Groot Brittannië heeft deze keten geen goed gedaan. Producenten werken ook steeds meer samen met logistieke providers waardoor de traditionele retail het nakijken heeft. We zien allemaal om ons heen dat ook de schakels voorin de keten razendsnel veranderen. In de ketens van de toekomst zal beter geanticipeerd worden op schommelingen in vraag en aanbod en zal logistiek efficiënter en duurzamer zijn doordat informatie uitgewisseld wordt en gebruik gemaakt wordt van open systemen. Sommige schakels en dus ook bedrijven verdwijnen terwijl anderen een nieuwe rol gaan vervullen.Bron: Rabobank