Als mainstream en wereldwijde bron voor de opwekking van stroom heeft hernieuwbare energie het laatste decennium een grote groei doorgemaakt. In 2018 was hernieuwbare energie goed voor ongeveer een kwart van de wereldwijde elektriciteit en voor ongeveer 16 % van het totale energieverbruik. De groei hiervan de laatste vijf jaar alle vormen van traditionele stroomopwekking overtroffen, en heeft de laatste zes jaar bovendien een wereldwijde investering van ongeveer €1,3 biljoen aangetrokken. Het wereldwijde elektriciteitssysteem ontwikkelt zich dus veel sneller dan dat veel mensen hadden verwacht.
Minder vergevorderd is echter de mate waarin hernieuwbare technologieën gebruikt worden om barrières te doorbreken die de realisatie van een duurzame ontwikkelingsagenda mogelijk maken. Het beëindigen van armoede, het verbeteren van de menselijke gezondheid, het bereiken van duurzame economische groei en het aanpakken van voedsel- en waterveiligheid zijn slechts enkele van de Sustainable Development Goals (SDGs) die hernieuwbare energie kan ondersteunen.
Een nota die in juli 2018 gepubliceerd is door de multi-investeerder beschrijft de pluspunten van de onderlinge verwevenheid tussen SDG 7 en andere SDG's. "Moderne energie biedt veel voordelen," benadrukte het rapport. "Energie is niet nuttig in zichzelf: het is slechts nuttig in de mate waarop het gewenste diensten biedt en acties ondersteunt.
Het beëindigen van honger en alle vormen van ondervoeding, en het creëren van duurzame voedselproductiesystemen, zijn doelen die hernieuwbare energie kan helpen bereiken. De productie van voedsel kost veel energie en ongeveer 30 % van de wereldwijde energieconsumptie wordt gebruikt om voeding te produceren, verwerken en af te zetten. Het koolstofarmer maken van het energiesysteem binnen de industrie kan geld besparen, lokale ontwikkeling een boost geven en bijdragen aan de vermindering van klimaatverandering. Het kan ook de voedselveiligheid versterken, wat een steeds groter wordend probleem wordt. Vandaag de dag lijdt één op de negen mensen op de planeet honger, en het bewijs toont aan dat dit cijfer de laatste jaren voornamelijk is gestegen door onvoorspelbare weersituaties die veroorzaakt worden door klimaatverandering.
Een recente publicatie van IRENA, Accelerating geothermal heat adoption in the agri-food sector: Key lessons and recommendations, benadrukt dat hoewel geothermische energie voornamelijk bekend is van stroomopwekking en verwarming, het ook kan dienen als duurzame en effectieve energiebron voor de voedselproductie door het te gebruiken om kassen en aquacultuur mee te verwarmen. Bovendien kan geothermische energie gebruikt worden om het verlies van producten na de oogst te verminderen door voedsel te drogen en koelen.
Naast het verbeteren van de voedselveiligheid, kan geothermische energie in de agri-voedingssector ook de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, de blootstelling aan onvoorspelbare prijzen en schadelijke uitstoten verminderen. De publicatie geeft aan dat geothermische energie in de voedselverwerking en landbouw vaak op lage temperaturen gebruikt kan worden, en daarom benut kan worden in gebieden waar geothermische energie niet gebruikt kan worden voor de opwekking van stroom.
Van het wereldwijde geothermische potentieel wordt echter nog steeds geen gebruik gemaakt. Op dit moment is de totale geïnstalleerde capaciteit op het gebied van stroomopwekking ongeveer 15 gigawatt (GW), een cijfer dat tot 79 GW stijgt als het gebruik van aardwarmte wordt meegerekend. En toch wordt het volledige potentieel wereldwijd grotendeels nog steeds niet benut.
“Onzekerheid over het beleid, een tekort aan geschoold personeel, zorgen over het milieu, gaten in de wetgeving, en een tijdige ontwikkeling van de infrastructuur voorkomen het bredere gebruik van geothermische energie," zo staat in een gezamenlijke verklaring die is uitgegeven door leden en partners van de Global Geothermal Alliance, een initiatief dat opgezet is om de ontwikkeling van effectieve frameworks voor het gebruik van geothermische energie te ondersteunen.
Een belangrijk doel van de Alliance is om het aantal landen en regio's dat hun voordeel kan doen met het gebruik van geothermische energiebronnen in hun eigen land te vergroten, en zo verschillende economische en sociale ontwikkelingsdoelen te deunen. Het gebruik in de agri-voedingsketen is hier bijvoorbeeld één van.
Het rapport van IRENA is gebaseerd op wereldwijde bevindingen en beste praktijken, waarmee het gebruik van geothermische energie in de agri-voedingssector uitgebreid kan worden.
Een positief voorbeeld van vooruitgang is IJsland, waar de wisselwerking tussen geothermische energie en economische ontwikkeling misschien wel duidelijker is dan in ieder ander deel van de wereld. Lage kosten en meer dan voldoende geothermische energie hebben IJsland geholpen om op te klimmen naar een groeiend Europees succesverhaal. Het gebruik van deze energie heeft de productieactiviteiten gestimuleerd, technologie start-ups aangemoedigd, én het speelt een belangrijke rol in de nationale tuinbouw, landbouw en visteelt.
Toch wordt geothermische energie voor gebruik bij agri-voeding niet alleen in traditionele geothermische gebieden als IJsland gebruikt. In Nederland worden geothermische energiebronnen op lage temperatuur gebruikt bij één van de pilaren van de nationale economie: de tuinbouw. In Nederland neemt het gebruik van aardwarmte dan ook al meer dan een decennium toe dankzij het goede beleid.
IJsland en Nederland dienen als voorbeeld voor opkomende markten die aardwarmte gaan gebruiken en waar het geweldige potentieel van de energie gerealiseerd wordt. Kenia heeft bijvoorbeeld een langlopende traditie van geothermische energie, en heeft een groot commercieel geothermisch glastuinbouwproject gesteund. Onlangs heeft het land nieuwe proefprojecten opgezet voor het verwarmen van kassen, het pasteuriseren van melk, het verwarmen van poelen voor de aquacultuur, en er is nog een verder potentieel geïdentificeerd voor melk, vlees en honing, en voor de opslag van gewassen na de oogst. Mexico, ook een grote potentiële geothermische markt, heeft vergunningsprocedures en een plan opgezet om het gebruik van aardwarmte in de productiesector te versnellen.
Landen die geothermische energie willen gebruiken in de voedings- en landbouwsector kunnen hun voordeel doen met internationale platforms zoals de Global Geothermal Alliance, dat ervaringen en inzichten deelt op het gebied van techniek, financiën, wetgeving en beleid, en dat mogelijkheden voor samenwerking bekijkt.
Voor meer informatie:
www.globalgeothermalalliance.org
irena.org