Rabobank is van mening dat de seizoensgebondenheid van de aardbeienteelt en de prijsvolatiliteit een risico kunnen vormen voor telers die in deze sector willen investeren.
Tijdens het onlangs gehouden Global Berry Congress in Rotterdam vertelde Cindy van Rijswick dat recent onderzoek van de bank heeft aangetoond dat het financieren van een kapitaalintensief systeem, zoals een belichte kas, vrij riskant kan zijn gezien de prijsschommelingen op de markt.
"Ten eerste hebben we gekeken naar de voornaamste risico's die telers lopen," begon ze. "Uit het risicomodel dat we gebruikten, bleek dat de prijs het grootste gevaar vormt. Zo'n 80% van de risicomarge wordt veroorzaakt door de prijs. De financiële risico's, zoals rentetarieven, zijn relatief laag. De arbeidskosten zijn eveneens vrij laag. Zelfs teeltrisico's, zoals lagere opbrengsten, zijn klein in vergelijking tot het prijzsrisico."
Van Rijswick voegde eraan toe dat het noodzakelijk is om deze prijsrisico's onder controle te houden: "We maakten ook een scenario-analyse om te bepalen wat de gevolgen voor de verschillende soorten kassen die wij onderzochten zouden zijn als de prijzen nog verder zouden dalen.
Belichte telers lopen grootste risico's
Wat we opmerkten, was dat verlichte kassen het gevoeligst waren voor prijsdalingen. Dat is niet verwonderlijk omdat de teelt in deze kassen plaatsvindt in maanden waarin de prijsvolatiliteit zeer sterk is. We zijn daarom van mening dat telers die van plan zijn om hierin te investeren hun risico zouden moeten indammen door hun afzetvensters over het jaar uit te spreiden, bijvoorbeeld door zich op andere markten te richten of door vooraf afspraken met afnemers te maken om prijsrisico's zoveel mogelijk te vermijden."
Ook de periode waarin de aardbeientelers actief zijn, is van invloed omdat het hier nog altijd om een seizoensproduct gaat ondanks dat het inmiddels jaarrond verkrijgbaar is.
Aardbeien nog steeds seizoensproduct
"Ik heb naar Duitsland gekeken en hier wordt 55% van de aardbeien gedurende twee maanden van het jaar afgezet," vervolgde Van Rijswick. "Er is een lichte verschuiving van het seizoen van de zomer naar het voorjaar merkbaar. We weten dat seizoensgebondenheid op alle markten bestaat, zelfs in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Het gaat hier nog steeds om een seizoensproduct, zeker ten opzichte van andere zachtfruitcategorieën. In Nederland wordt 35% van de aardbeien in twee maanden afgezet en dat is dus nog altijd een vrij hoog percentage."
Prijsschommelingen
In de wintermaanden is de aardbeienmarkt zo klein dat veranderingen in vraag en aanbod ernstige gevolgen voor de prijzen hebben.
"We hebben naar de prijzen over een langere periode gekeken en haalden de extremen hieruit naar voren," legde ze uit. "We zagen dat in februari en maart de prijzen op de Nederlandse markt sterk uiteenlopen en variëren van €3 tot €10 per kilo. Hetzelfde is het geval in andere Noord-Europese landen en België. Dit maakt deze maanden interessant voor telers maar als de prijs uitkomt op slechts €3 per kilo, dan valt er desondanks geen winst te behalen."
Ze vertelde dat hoewel de hogere prijzen in sommige maanden nu nog aantrekkelijk zijn, het nog maar de vraag is of deze trend in de toekomst aan zal houden. Ook bestaat er onzekerheid over de mate waarin de Spaanse concurrentie in Noord-Europa groeit, hetgeen zou beteken dat de hogere prijzen zullen dalen waardoor het investeringsrisico nog groter wordt.
"Onlangs heeft de Belgische regering onderzoek laten doen naar de winstgevendheid van de verschillende teeltsystemen," vervolgde Van Rijswick. "We zagen dat de inkomsten voor alle systemen positief uitvielen maar dit was anders voor verwarmde kassen met verhoogde bedden. De variatie was ook sterker voor de kasteelt. Dit weten wij ook door ons eigen onderzoek. We hebben gekeken naar de marges van de verschillende kasteeltsystemen: kleine, middelgrote, grote teeltbedrijven en kassen met verlichting. We zagen dat er grote verschillen tussen telers en jaren bestaan op inkomens- en margeniveau. Er is sprake van grote volatiliteit."
Ze sloot haar verhaal af met het volgende: "Ik denk dat verdere verfijning van de aardbeiensector onvermijdelijk is vanwege de duurzaamheidseisen, bodemgezondheid, consistentie, inzet van arbeid, etc. De hoge investeringen brengen risico's met zich mee die door telers beperkt moeten worden omdat ze anders te hoog worden voor banken om dit soort projecten te kunnen financieren."