Je krijgt deze pop-up te zien omdat dit de eerste keer is dat je onze site bezoekt. Krijg je deze melding altijd te zien dan heb je je cookies uitstaan en zullen die blijven verschijnen.
U maakt gebruik van software die onze advertenties blokkeert (adblocker).
Omdat wij het nieuws gratis aanbieden zijn wij afhankelijk van banner-inkomsten. Schakel dus uw adblocker uit en herlaad de pagina om deze site te blijven gebruiken. Bedankt!
Je ziet deze popup omdat dit de eerste keer is dat u de site betreed. Als u dit bericht blijft krijgen zet dan alstublieft uw cookies aan
A.C. Hartman boort naar aardwarmte op recorddiepte
Bij glastuinder Hartman in het Friese Sexbierum gaat begin volgend jaar de boor de grond in voor de aanleg van -tot nu toe- de diepste aardwarmtebron van Nederland. De planning is dat de bron op drie kilometer diepte eind volgend jaar in productie komt. Een aantal andere Friese telers en ook een paar Friese gemeenten waaronder Leeuwarden overweegt in geothermie te investeren voor de aanleg van warmtenetten.
De boorinstallatie zoals hij binnenkort bij tuinder Hartman verrijst. (Bron: Ekwadraat)
Tuinder Hartman gaat het water van 100°C dat de bron straks levert als 'hofleverancier van Albert Heijn' gebruiken voor het verwarmen van 28 hectare aan kassen met tomaten, komkommers en paprika's. De aanleg van de doublette vergt een totale investering van circa EUR 13 mln. Naast de bijdrage uit de Haagse SDE+-pot hoopt het tuindersbedrijf ook op EUR 1 mln van de provincie Friesland, maar de gesprekken over die bijdrage lopen nog, licht ondernemer Willem Hartman toe aan Energeia. Maar ook zonder de subsidie van de provincie gaat de aanleg van de bron door, verzekert hij. Met Essent is hij ook in gesprek, over of de energieleverancier een minderheidsbelang wil nemen in het project. Maar ook die onderhandelingen lopen nog. Essent investeerde vijf jaar geleden al in de warmtekrachtkoppelingsinstallatie van het bedrijf, legt Hartman uit.
Voorzitter Victor van Heekeren van het Platform Geothermie bevestigt dat het bij het aardwarmte-project van Hartman voor dit moment om de diepste geothermiebron van Nederland gaat: "Bij Greenwell in het Westland gaan ze gemiddeld tot 2.950 meter, maar ik heb de indruk dat ze er het water in de praktijk van nog wat minder diep oppompen." Met andere woorden: dit project zit enkele tientallen meters boven de diepte waarop Hartman werkt.
Maar hij voegt er aan toe dat van de 32 geothermieprojecten die voor subsidie uit de SDE+-pot hebben ingetekend er een paar nog dieper dan de bron van Hartman gaan. Zo wil bloemen- en plantenveiling Floraholland tot bijna een kilometer dieper naar warmte gaan boren, dus tegen de vier kilometer diepte. Volgens Van Heekeren is het nog niet zeker dat die 32 genoemde projecten ook worden gerealiseerd. Hij schat in dat van alle 32 aangekondigde projecten er uiteindelijk "tussen de tien en de twintig" door zullen gaan. Overigens loopt er ook een aanvraag van het bedrijf Transmark om op maar liefst vier tot zes kilometer diepte te mogen gaan boren naar aardwarmte (met als doel stroomopwek), maar deze partij wil zonder subsidie de plannen uitvoeren.
Duurzaam adviesbureau Ekwadraat begeleidt het aardwarmteproject van de glastuinder Hartman. Projectleider Adri Kuyper van Ekwadraat bevestigt dat het om het eerste geothermieproject in Friesland gaat en dat het water straks wordt opgepompt vanuit de ter plekke circa 100 meter dikke Slochteren-zandsteenlaag. Bij het project is een gasscheidingsinstallatie inbegrepen omdat er rekening mee wordt gehouden dat er straks bij iedere kuub warm water ook een kuub aardgas mee naar boven komt. Dat gas kan via de WKK-installatie in het bedrijf van Hartman ook worden ingezet voor de opwek van warmte en elektriciteit, zo legt Kuyper uit. De vergunning van Staatstoezicht op de Mijnen (SODM) aan Hartman als operator van de bron is hier ook op aangepast. De door het bronwater geleverde warmte zal in de kassen als basislast worden ingezet. De WKK-installatie blijft nodig voor het opvangen van pieken.
Bij de aanleg van de bron worden er lessen getrokken uit de aanleg van al bestaande aardwarmtebronnen elders in het land, legt Kuyper uit. Zo zal al zodra de productieput is geboord, worden begonnen met de ontwikkeling van de put: "Er wordt dan direct ook water weer terug de grond ingepompt zodat onderin de doorstroming goed blijft. Daarmee voorkom je dat zolang de injectieput er in die tussenfase nog niet is, filters in de boorpijp verstopt raken." Teler Hartman hoopt met zijn aardwarmtebron straks 7 mln kuub aardgas per jaar te besparen en de uitstoot van CO2 van zijn bedrijf met ruim 12.000 ton terug te dringen. Behalve Hartman denkt in Friesland ook de telerscombinatie Gietwater Berlikum na over de aanleg van een aardwarmtebron. De drie glastuinders in die combinatie hebben samen 25 hectare aan kassen staan. Daarnaast overwegen volgens Ekwadraat-adviseur Kuyper ook Leeuwarden en Dongeradeel in een aardwarmtebron te investeren, voor de aanleg van een warmtenet.
Bij Sexbierum bevinden zich in de ondergrond ook lege cavernes doordat Esco (European Salt Company) er aan zoutwinning deed. De afgelopen tien jaar is de bodem in de regio volgens teler Hartman een halve meter verzakt. Maar zich zorgen maken over dat dit risico's meebrengt voor zijn aardwarmteproject, doet hij niet, ook omdat Esco inmiddels geen zout meer wint bij Sexbierum.