De afgelopen weken is er in Brussel driftig vergaderd over het Gemeenschappelijke Landbouw Beleid (GLB) na 2020. Op alle fronten wordt geprobeerd om vóór de komende Europese verkiezingen (23-26 mei 2019) tot een politiek akkoord te komen. Het is erg onzeker of dat gaat lukken. LTO Nederland geeft de laatste stand van zaken. "Praten over het GLB loopt al snel uit op een lange, technische, ingewikkelde beschouwing. Daarom hebben we het hieronder praktisch mogelijk gehouden."
Kern
- De discussie vindt plaats in Brussel
- We zijn er nog lang niet
- Invoering van het nieuwe GLB op het bedrijf pas in 2022 of 2023
- Van belang nu wel na te denken over dat nieuwe GLB en input te leveren voor de discussie in Brussel
Budget
De Europese Commissie heeft in mei voorstellen gedaan voor het GLB na 2020 en voor het bijbehorende budget. Nominaal gaat Nederland er 3,9% op achteruit. Maar als je corrigeert voor inflatie, kom je al snel op -10 tot 15%. LTO ziet nog geen tekenen dat de Europese regeringsleiders er al klaar voor zijn om tot een deal te komen. Grote onzekere factor is Brexit. Als de EU en het Verenigd Koninkrijk er onverhoopt niet uitkomen, hebben we op 29 maart 2019 een ‘no-deal Brexit’ en meteen een gat in de EU-begroting. Het Verenigd Koninkrijk betaalt nu jaarlijks netto ongeveer 12 miljard euro mee aan Europa. Daarnaast helpen de spanningen rondom Italië (onverantwoord geld uitgeven), Polen/Hongarije (status de rechtsstaat) absoluut niet. De verleiding is dan groot om alles wat nog meer spanning oproept even in de pauze stand te zetten om de doses populisme in het debat nog een beetje te beperken. Zonder budgetdeal kan je echter ook niet besluiten over het GLB. Ook in de nieuwe EU-begroting maakt het GLB nog steeds 28,5% van de begroting uit. Dat is wel minder dan de 38% van nu. In ieder geval: voor de politici onder ons een fijn verkiezingsthema. Er is namelijk iets om campagne over te voeren. LTO en de collega’s in Brussel (Copa-Cogeca) zetten zich in om het budget in stand te houden.
Landbouwraad
Onder leiding van EU-voorzitter Oostenrijk is er de afgelopen maanden door ambtenaren stevig doorvergaderd over alle details van het nieuwe GLB. Op 21-22 november zullen elementen er van op de agenda staan van de Europese landbouwraad. De kern van de nieuwe voorstellen, de strategische GLB-plannen die de lidstaten straks zouden moeten maken, komen echter nog niet op de agenda van de landbouwministers. Bovendien zouden zij over het hele pakket in zijn geheel moeten stemmen. LTO: "We weten dat dat meestal een nachtelijke marathonvergadering vergt. Zo ver is het proces nog niet."
Europees Parlement
De drie rapporteurs voor het nieuwe GLB zijn druk met het afleveren van hun conceptstandpunten:
- Ester Herranz Garcia (Spanje, Christen Democratische EPP-fractie) : strategische GLB-plannen
- Ulrike Müller (Duitsland, liberale ALDE-fractie) : horizontale verordening en controles
- Eric Andrieu (Frankrijk, sociaaldemocratische S&D-fractie) : Gemeenschappelijke Markt Ordening (GMO)
De laatste berichten zijn dat de leden van het landbouwcommissie van het EP uiterlijk 9 december hun amendementen kunnen indienen. Het wordt volgens LTO interessant om te zien hoeveel amendementen er ingediend worden. Op een vorige, relatief onschuldig rapport over het GLB (Herman Dorfmann) kwamen 7.000 amendementen binnen. Daarmee rijst de vraag over een snel akkoord in het EP überhaupt mogelijk is. De context die hierboven is geschetst, werkt al niet mee. Velen in het Europese Parlement schakelen op dit moment over op campagnemode.
Ander punt is dat de milieucommissie van het EP ook inbreng levert. Deze commissie moet eerste stemmen voordat de landbouwcommissie überhaupt tot een positie kan komen. In theorie is het nog steeds mogelijk dat het EP in april plenair stemt over het nieuwe GLB, maar dan moet werkelijk alles meezitten, waaronder een budgetdeal en een zachte Brexit.
Inhoudelijk
Dan is er ook nog een inhoudelijke kant van de zaak. Dit gaat vooral over het huiswerk dat de lidstaten straks zouden moeten gaan doen: het schrijven en opleveren van een strategisch GLB-plan. De lidstaten krabben zich achter het oor want het is nog zoeken naar een juiste aanpak. De Europese Commissie is in ieder geval druk met het opstellen van een lijst van allerlei soorten indicatoren (inspanning, output, resultaat etc) op basis waarvan de lidstaat straks wordt beoordeeld door Brussel. LTO: "Boeren hoeven zich daarover niet ongerust te maken, horen we van alle kanten, dit ligt op het bordje van de lidstaten. Dan laten we dit onderwerp voor onze gemoedsrust nu maar even liggen, maar we vergeten het niet. Het ging immers ook over vereenvoudiging van het beleid."
Verder is een vraag hoe de verdeling van de eerste pijlergelden er straks uit zou kunnen zien. Vanuit de boer geredeneerd:
- Basisbetaling. Die wordt opgehangen van wat straks heet ‘conditionaliteit’ Dat is wat nu ‘cross-compliance’ heet, met nog een aantal extra eisen (huidige vergroeningseisen, nieuwe eisen, zoals bodembedekking in de winter en bescherming van veengebieden. EP-rapporteur Herranz wil dat minimaal 70% van het geld naar de basisbetaling gaat. Dit getal wordt dus een politieke voetbal.
- ‘Eco-schemes’. Als je een beetje rekent met bovenstaande, de minimum uitgave voor jonge boeren (2%) en mogelijkheden voor gekoppelde steun (maximaal 15%), sectorinitiatieven (maximaal 3%) en mogelijke overheveling naar pijler 2 (POP) houd je nog 10-25% over voor zogenaamde ‘ecoschemes’. Wat dat zijn, is nog onderwerp van studie. Je zou kunnen denken aan zaken die goed zijn voor klimaat en biodiversiteit, maar dan kan ook gekoppeld zijn aan smart farming en niet per se aan bloemrijke akkerranden. Om maar wat te noemen. In Nederland komen er zeven pilots van BoerenNatuur en LTO waar één en ander getest kan worden. Het is volgens LTO belangrijk dat die pilots goed benut worden voor input in de plannen voor het nieuwe GLB. Op vragen van LTO gaf Tassos Haniotis van de Europese Commissie aan dat hij geen redenen zag waarom groepen boeren ook niet gezamenlijk ecoschemes zouden kunnen invullen. Maar: “dit is aan de lidstaat”.
- Agromilieumaatregelen in pijler 2 (POP). Dit meerjarige programma loopt nu al via onze coöperaties (‘collectieven’) voor agrarisch natuurbeheer. In principe zou dit in het nieuwe GLB voortgezet kunnen worden. Maar de vraag wordt: welke activiteiten/maatregelen vallen onder de jaarlijkse basisbetaling en ecoschemes en welk onder de meerjarige pijler 2?
Omdat de politiek besluitvorming en de praktische uitleg van dat alles er nog lang niet zijn, is dit wel een onderwerp om over na te denken. Maar begrijp wel dat het uiteindelijke GLB-beleid dat in 2022 of 2023 het boerenerf bereikt, behoorlijk kan afwijken van wat nu op tafel ligt, besluit Klaas Johan Osinga van LTO.
Bron: LTO Nederland