Sinds 1990 heeft Nederland de uitstoot van broeikasgassen al bijna met de helft gereduceerd, blijkt uit de studie 'Klimaatopgave Nederland' van ING. Tegelijkertijd nam de uitstoot van CO2 juist met 2% toe. De klimaatopgave waar Nederland voor staat zal alle onderdelen van de Nederlandse economie raken. Industrie en landbouw moeten tot 2030 samen 49% van hun broeikasgassen reduceren ten opzichte van 1990. De uitstoot van broeikasgassen is voor het overgrote deel gekoppeld aan het gebruik van fossiele brandstoffen. Wat betekent deze reductie opgave voor de sector glastuinbouw?
Versnelling energietransitie is cruciaal
De uitstoot van CO2 moet nu fors omlaag om het kabinetsdoel van 113 megaton in 2030 te kunnen halen. Tegelijk is de energietransitie een unieke kans om de economie duurzaam te moderniseren en om internationaal voorop te lopen met innovatie. Voor de meeste sectoren zijn de doelen duidelijk, toch zijn er nog veel onzekerheden. De presentatie van de hoofdlijnen van het klimaatakkoord laat veel vragen vooralsnog onbeantwoord. Maar de aanpak via klimaattafels met vertegenwoordigers van bedrijfsleven, overheden en belangengroepen stemt hoopvol, aangezien het draagvlak creëert. De centrale vraag hierbij is of de concurrentiepositie intact blijft bij versnelling van de benodigde investeringen. Een duurzame, rendabele en financieel gezonde bedrijfsvoering blijft voorop staan.
"De klimaattransitie zal de komende decennia beeldbepalend zijn voor de Nederlandse economie. Het gaat de overheidsfinanciën, de huishoudportemonnee van de burger en de bedrijfsinvesteringen raken."
Glastuinbouw stelt zichzelf uitdagende doelen
De impact op de agrarische sector, en in het bijzonder de glastuinbouw, is overzienbaar. De sector ‘landbouw en landgebruik’ hoeft nog maar 3,5 megaton te reduceren, maar heeft zichzelf ten doel gesteld om 5 megaton te reduceren. Daarmee heeft de sector als enige doelen gesteld die ambitieuzer zijn dan het kabinet oplegt, meent ING. Een uitdagend streven, aangezien in de landbouw het laaghangend fruit om te verduurzamen al veelal is geplukt. Reductie moet dan ook vooral komen van 'Kas als Energiebron', methaanreductie in veehouderij en slimmer landgebruik (bodem-, natuur- en waterbeheer). De klimaattafel berekent voor deze aanvullende reductie een benodigde investering van € 2 tot €4 miljard.
De glastuinbouw krijgt een reductieaanslag van 1 megaton. Voorwaarde moet in elk geval zijn dat de sector deze extra kosten kan dragen. De glastuinbouw denkt zelf tot 2030 2,2 megaton te kunnen realiseren en verwacht in 2040 al volledig klimaatneutraal te kunnen produceren. Een stevig ambitieniveau, waar andere sectoren een voorbeeld aan kunnen nemen.
Grotere bedrijven moeten voortouw nemen
Wat betekent de klimaatopgave voor de sector glastuinbouw, is de vraag. Hans Olsthoorn, CFO van Hoogweg Paprikakwekerijen tegen GFactueel: “De grotere bedrijven moeten het voortouw nemen in de energietransitie.” Verder vindt Hans dat duurzaamheid niet kan worden doorgerekend aan de consument. Kostenefficiency blijft daarom essentieel. Maar duurzaam betekent ook financieel duurzaam, dus moet je bedrijfsmodel wel rendabel blijven.
Draagvlak voor duurzaamheid gaat door de portemonnee
De ING studie: ‘Klimaatopgave Nederland’ geeft aan dat de CO2 uitstoot in landbouw al substantieel is gereduceerd t.o.v. 1990. Een goede richting, maar nog niet goed genoeg. In 2030 moet daar nog eens 3,5 megaton van af, waarvan minimaal 1 megaton voor rekening van de glastuinbouw zal komen. Meer innovaties en samenwerken in de keten zijn nodig om deze doelen te realiseren, aldus Ceel Elemans, Sector Banker Food & Agri. Er zijn voldoende kansen. Kansen die Ray Anderson, oud CEO van tapijtproducent Interface, 25 jaar geleden al zag. Zijn missie ‘Mount Sustainability’ vertaalde Anderson in een actieplan tot minder gebruik van fossiele brandstoffen en maximaal hergebruik van grond- en reststoffen. "Take nothing, do no harm", zo noemde hij dat.
Allereerst is het belangrijk een strategische keuze te maken ten aanzien van het bedrijfsmodel. Regie en duurzaamheidsbesef van de ondernemer zijn daarbij essentieel. Gelukkig zie ik al veel goede innovaties voorbijkomen in de glastuinbouw, zoals het op steeds grotere schaal toepassen van geothermie, CO2 afvang, collectieve warmtenetten, LED verlichting en het werken met diffuus glas. Niet voor niets is de glastuinbouw volgens de landbouw klimaattafel koploper in de sector. De sector wil zelf in 2030 2,2 megaton uitstoot reduceren en in 2040 al zelfs volledig klimaatneutraal produceren. Hierbij horen natuurlijk wel vragen als: kan en past dat wel in mijn bedrijf en hoe zorg ik voor een rendabele bedrijfsvoering? Daar hoort ook de discussie met de consument en afnemer bij die wel bereidheid moet tonen meer te betalen voor duurzaamheid. Niet voor niets gaf minister Wiebes bij de presentatie van het Klimaatakkoord aan: "Liefde gaat door de maag, maar draagvlak voor verduurzaming door de portemonnee."
Ceel is ervan overtuigd dat de glastuinbouw slaagt in het uitvoeren van de duurzaamheidsopgave en zo een toekomstbestendige landbouw met een groter maatschappelijk draagvlak creëert. Om de doelen uit het klimaatakkoord te realiseren, is meer nodig dan een klimaattafel. Daarvoor zijn meer ondernemers vereist met visie, lef en daadkracht. Dan gaat Nederland de klimaatdoelstellingen gewoon realiseren."