Er komt een Europese 'scheidsrechter' in de strijd tussen telers en grote supermarktketens. Na jaren van claims van telers is het Europees Parlement van plan om deze maand wetgeving aan te nemen voor het toezicht op en de vervolging van wanpraktijken in de landbouwhandel.
De belangrijkste doelstelling van de overeenkomst, voorgesteld door de Europese Groene Partij en geaccepteerd door de EU-landbouwcommissaris, is om een einde te maken aan de afzet met verlies. Dit is een van de grootste problemen op het Valenciaanse platteland: het niet weten wanneer en hoeveel te vragen voor de oogst. In Spanje is de afzet met verlies illegaal, zoals bij wetgeving is vastgelegd. De staat beschikt daar over een speciale instantie voor het controleren van de landbouwpraktijken, de AICA. Deze instantie voerde in 2017 223 controles uit in Valencia, waarvan 65 % betrekking had op de groenten- en fruitsector. Deze controles leidden tot 85 sancties vanwege onrechtmatige praktijken.
In Europa is de afzet met verlies tot op heden echter niet verboden. Evenmin bestaat er een gemeenschappelijk normatief kader. De grote supermarkten maken gebruik van trucs en mazen in de wet om de facto prijzen vast te stellen en gebruiken versproducten als troef om tot de koop over te gaan. Met andere woorden, ze bieden de consument opmerkelijke kortingen in groenten en fruit om zo klanten voor de wekelijkse boodschappen binnen te halen. Volgens Joanma Mesado, woordvoerder van landbouworganisatie La Unió de Llauradors, gaat deze praktijk ten koste van de winstmarges van telers, niet van die van de supermarkten. "De supermarkt stelt een prijs voor de consument vast en van daaruit gaat de prijs omlaag, dus de teler is degene die het minste int", legt Mesado uit.
Volgens de woordvoerder hebben telers weinig invloed tijdens de onderhandelingen. Uit berekeningen van de Confederatie van Agrarische Coöperaties (COPA-Cocega) blijkt dat telers slechts 23 % van de toegevoegde waarde van de landbouwproducten ontvangen, terwijl dat voor de supermarkten 53 % is. Volgens deze organisatie zijn de inkomsten van telers slechts goed voor 46,5 % van de gemiddelde inkomsten in andere economische sectoren.
Volgens gegevens van de Europese Commissie waren er in 2013 meer dan 12 miljoen landbouwers in de EU. Er zijn slechts een tiental supermarktgroepen. Meer dan de helft van de Spaanse markt is in handen van Carrefour -samen met Dia-, Mercadona, Lidl, Eroski en de Auchan groep. In Europa horen Tesco en Marks & Spencer bij de grootste supermarkten. Volgens Kantar Worldpanel wordt in Spanje 59,4 % van de markt verdeeld onder de eerder genoemde supermarkten.
Telers worden steeds meer blootgesteld aan marktschommelingen en prijsfluctuaties. In de afgelopen jaren is volgens de Europese Commissie de energierekening van teeltbedrijven met 223 % toegenomen en de prijs van meststoffen met 163 %. De landbouwprijzen zijn gemiddeld met 50 % toegenomen volgens de gegevens van 2013.
Met dit voor ogen zijn de vooruitzichten voor telers niet positief. "Als telers zullen wij nooit veel onderhandelingscapaciteit hebben. Het is geen vrije markt: de macht van de onderhandeling is van hen en er is geen transparantie," stelt Mesado vast met betrekking tot de grote supermarkten. "We vragen van hen dat ze geen misbruik maken van hun dominante positie. De grote supermarktketens, die op de vingers van een hand geteld kunnen worden, hebben veel mogelijkheden om te lobbyen", voegt hij toe.
Sinds 2002 klagen Valenciaanse telers over dit probleem bij de Europese instellingen. De Europese Commissie begon in 2008 met een evaluatie van het probleem en sindsdien zijn er verschillende agrarische fora opgericht, werd er een aantal richtlijnen opgesteld om oneerlijke praktijken te vermijden (de 'green papers' en 'the supply chain iniciative') en werden er rapporten opgesteld over het onderwerp. Dit alles om vervolgens in 2016 te concluderen dat er wel wat gedaan werd tegen wanpraktijken maar dat de regelgevende aanpak op Europees niveau geen toegevoegde waarde had, zoals weergegeven werd in een rapport van het Ministerie van Milieu in 2016.
Tot op heden liet de EU de regulering van oneerlijke handelspraktijken over aan iedere lidstaat, waarbij ze erop aandrongen vrijwillige overeenkomsten voor goede praktijken te ondertekenen zonder een gemeenschappelijk kader. Vanaf volgend jaar zal dit veranderen als het decreet inzake wanpraktijken, dat telers zal beschermen tegen afzet met verlies en vertragingen in de betalingen, wordt aangenomen.
De commissaris van Landbouw, Phil Hogan, heeft, zoals voorgesteld werd door de Europese Groene Partij, toegezegd een beleid op te stellen. Dit zal in de komende weken, na de amendementen van de leden van het Europees Parlement, vorm krijgen.
Naar verwachting zal het verslag in oktober, als de periode van amendementen afgelopen is, in stemming gebracht worden in het Europees Parlement. Na de goedkeuring zal het overleg voor de toepassing in iedere lidstaat beginnen tussen de Commissie, de Raad van Ministers en het Parlement. De Valenciaanse telers zijn voorzichtig positief: "Het is een goed begin".
Bron: eldiario.es