De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) heeft over de periode 2005-2008 onderzocht hoe het zit met marges en kosten in delen van de voedselketen, dus van producent tot consument. Hierbij is gekeken naar aardappelen, uien, komkommers, paprika's, appelen, brood en eieren. Gebleken is dat de prijs in de supermarkt een veelvoud is van de prijs, die boeren en tuinders krijgen en dat supermarkten de hoogste marge behalen ten opzichte van overige schakels in de keten.
Maat is positief over het plan van de NMa om over de onderzoekresultaten in gesprek te gaan met alle betrokken ketenpartijen. "We onderschrijven het doel om de agri-foodsector als geheel transparanter te maken. Niet voor niets waren we al in gesprek met de NMa, die immers zelf als missie heeft het bewaken van marktwerking." Het NMa-rapport ziet hij als voldoende basis om met de NMa en ook met de politiek verder te praten over evenwicht in belangen van consument en producent. In Europees verband loopt een soortgelijk onderzoek. De LTO-voorzitter zegt voor agrarische producenten niet te streven naar een betere positie dan andere partijen in de keten, maar wel naar een gelijkwaardige behandeling en dezelfde rechten.
LTO onderkent de noodzaak om duurzamer te gaan produceren. Op een breed terrein zijn verdere aanpassingen van het productieproces nodig, stelt Maat. Hij noemt energie, klimaat, milieu en dierenwelzijn als belangrijkste richtingwijzers. "Van meerdere kanten komen nieuwe eisen op boeren en tuinders af. Daar zullen we waar mogelijk ook op anticiperen. Belangrijkste voorwaarde is dat ondernemers wel de kost moeten verdienen om nieuwe en grote investeringen te kunnen doen. Het is nooit anders geweest: de kost gaat voor de baat uit."
Het jaar 2009 wordt voor Nederlandse boeren en tuinders een bizar slecht jaar, zoals binnenkort volgens LTO ook uit LEI-cijfers naar voren zal komen. Veel bedrijven komen niet uit de kosten en inkomens van ondernemers zullen in rode cijfers belanden. De NMa ziet de agrarische en voedselsector als prioriteit en was ook het afgelopen jaar in meerdere sectoren actief. LTO Nederland gaat er vanuit dat die bevindingen ook worden betrokken bij de voorgenomen rondetafelgesprekken.
Reactie van het CBL op onderzoek NMA naar de kosten en marges in de voedselketen:
Het CBL is blij met de resultaten van het NMA-onderzoek dat aantoont dat de supermarkten niet een zodanig machtige marktpositie hadden dat zij in de periode 2005 – 2008 de prijzen eenzijdig winstgevend konden verhogen ten koste van de producent en de consument. Deze uitkomsten bevestigen dat de kritiek die producenten en politici in Den Haag en Brussel hebben over de vermeende marktmacht van supermarkten onterecht is, zoals het CBL al geruime aangeeft.De mythe dat supermarkten zich verrijken ten koste van boeren en tuinders wordt hiermee door de NMA doorgeprikt. De prijsverschillen tussen boer/tuinder en winkel worden grotendeels veroorzaakt door tussenschakels in de keten. De hevige concurrentie tussen supermarkten leidt er toe dat de Nederlandse consument tegen aantrekkelijke prijzen boodschappen kan doen. Bovendien leidt die concurrentie er toe dat de prijzen van levensmiddelen in Nederland minder hard stijgen dan in de rest van Europa.
Het CBL is van mening dat het onderzoek een goede basis vormt voor de discussie in de Tweede Kamer en de Europese Commissie.