Tholen - Veel aandacht gaat in het slasegment tegenwoordig uit naar de hightech teelt van sla op water en in verticale teeltsystemen. In de schaduw van al die ontwikkelingen zou je bijna vergeten dat er in Nederlandse en Belgische kassen veldsla wordt geteeld. Een relatief kleine teelt die profiteert van de trend onder consumenten naar gemaksproducten. Veldslateler Johan Vanackere-Degryse: "De consument grijpt steeds makkelijker naar een zakje veldsla."
Veldsla klaar voor de oogst bij Vanackere-Degryse.
In het Belgische Westrozebeke teelt Johan veldsla op een areaal van 1,6 hectare onder glas. Tot 2014 teelde hij kropsla. Hoge stookkosten en afnemende vraag naar kropsla deden hem besluiten op de teelt van veldsla over te stappen. De teelt van veldsla is volgens Johan een stuk eenvoudiger dan de teelt van kropsla. Johan: "De oogst is volledig mechanisch, waardoor je geen extra personeel nodig hebt. Je hoeft niet langer constant te bukken, de kas niet te verwarmen en bovendien is veldsla nauwelijks bespoten."
Toch is de teelt van veldsla geen makkelijke of goedkope teelt vertellen Aalt Baatje en Peter de Koning. Aalt is met zijn areaal van 10 hectare nog een van de weinige Nederlandse veldslatelers, terwijl Peter namens Versland Selection op contract de afzet regelt. Peter: "Veldsla wordt na de oogst grondig gewassen in een zogenaamde waslijn. De investering in zo'n waslijn maakt veldsla voor kleine telers een moeilijke teelt om in te stappen. Waar aan de kant van de consument groei zichtbaar is, zit de markt aan de kant van de producent, de teler, hierdoor grotendeels op slot."
Aalt Baatje en Peter de Koning bij de waslijn voor veldsla van Versland Selection.
Zowel Aalt als Johan telen jaarrond veldsla. Eenmaal gezaaid is de veldsla in de winter na ongeveer negentig dagen oogstrijp, terwijl in de zomer veldsla na zo'n dertig dagen geoogst kan worden. Aalt: "De uitdaging is om jaarrond een constante veldslaproductie te hebben." Twee keer per jaar maakt Aalt afspraken met Peter over de contractprijzen en zijn aanvoer. Omdat de teelt 's winters aanzienlijk trager gaat dan in de zomer, zijn die prijzen 's winters hoger dan in de zomer. Aalt: "De productie neemt in de winter af, maar de kosten lopen gewoon door. Daar wil je dan in de prijs dus wel iets van terug zien." Peter: "De marges waarmee je werkt moeten voor beide partijen acceptabel zijn, maar aan het eind van het jaar rijden we geen van beiden in een Ferrari."
Net als Aalt levert Johan op contract. Zijn afzet loopt via REO Veiling. 2018 is volgens Johan tot nu toe een goed jaar. Johan: "De productie is stabiel en omdat de afzet via contracten loopt, is het vooral zaak zoveel mogelijk kilo's te halen." Albert Heijn is de grootste afnemer van Johan. Voordat de veldsla daar in de schappen belandt, is de sla eerst gewassen, gesneden en verpakt door groenteverwerker Koninklijke Vezet. Johan: "Daghandel is er 's zomers nauwelijks. In de winter gaat er nog wel een redelijke hoeveelheid naar de REO Veiling."
In Nederland komt er helemaal geen veldsla meer voor de klok. En dat is niet het enige verschil tussen de teelt van veldsla in Nederland en België. Peter: "Het is allebei veldsla, maar toch is het niet of nauwelijks met elkaar te vergelijken. Aalt oogst de veldsla los, en vrac, in kisten van vijf tot zes kilo en zo komt de veldsla ook bij ons binnen. Vervolgens wordt het gewassen. In België gaat veel veldsla rechtopstaand in kisten van een kilo naar de veiling. Ook die veldsla wordt uiteindelijk versneden en verpakt in een slamix of solo in een zakje. Die andere manier van oogsten maakt het desondanks twee gescheiden werelden." Aalt: "Er zijn wel eens momenten waarop veilen in België ook voor ons qua prijzen interessant is, maar door de andere oogstmethode hoef ik bij Belgische veilingen niet met mijn veldsla aan te komen."
Johan is GlobalGAP gecertificeerd en maandelijks komt de REO Veiling langs voor een residuanalyse. De teststalen gaan naar het lab in Gent en alleen bij een goede uitslag mag er geoogst worden. Bij een slechte uitslag moet de oogst vernietigd worden. Johan: "Gelukkig is dat in die vier jaar nog nooit voorgekomen. Sowieso ken ik geen telers waar dat wel het geval is geweest. Met tien tot vijftien procent blijf ik altijd ruim onder de MRL-limiet."
Sinds 2016 teelt Aalt in lijn met de eisen van Milieukeur (sinds dit voorjaar heet dat On the Way to Planetproof). Aalt: "Ik teel mijn veldsla hierdoor nog veertig procent schoner dan de wettelijke MRL-norm en zit dus dicht tegen biologische teelt aan. Bij teeltproblemen kan ik nauwelijks ingrijpen, dus alles moet kloppen. De consument wil uiteindelijk een schoon product, van buiten en van binnen." Peter: "Bij veldsla is het goed of niet. Er valt niet te corrigeren. Zodra er een blaadje knakt, is het klaar. Er is geen ruimte in de markt voor een product van iets lagere kwaliteit."
De oogstmachine in het Belgische Westrozebeke.
Concurrentie komt er onder meer uit de regio rond het Franse Nantes, de bakermat van de veldslateelt, waar Johan de teelt onder plastic tunnels ziet toenemen. De teelt in de open lucht neemt daarentegen duidelijk af, omdat telers toch steeds vaker weersinvloeden willen uitsluiten. Johan: "De afnemers van bij ons kopen hun veldsla ook in Frankrijk in, om zich daarmee in te dekken tegen het risico van een mislukte oogst." Vertical farming en de teelt op water zijn volgens Johan niet direct bedreigingen voor de teelt van veldsla. Johan: "Volgens mij is de teelt van veldsla dusdanig goedkoop dat teelt op water niet rendabel is."
Dit artikel verscheen eerder in editie 6, 32e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Tuinbouwbedrijf Aalt Baatje
Aalt Baatje
Versland Selection
Peter de Koning