Hoe groter het mannetje, hoe beter zijn kansen om succesvol te paren – dat geldt in ieder geval bij trips, insecten die maar 2-3 mm lang zijn en moeilijk met het blote oog te zien zijn. De grotere mannetjes verdrijven niet alleen hun kleinere rivalen, maar hebben ook een beter immuunsysteem en produceren meer sperma. Dat werd ontdekt door biologen aan de Martin Luther University Halle-Wittenberg (MLU). Hun onderzoek verscheen onlangs in het internationale 'Journal of Insect Behavior'.
"Grotere mannetjes hebben een betere kans om zich voort te planten dan hun kleinere rivalen," zegt dr. Stephanie Krüger, hoofdauteur van de studie. Ze werkt samen met dr. Gerald Moritz, hoogleraar biologie bij Halle, die al vele jaren trips bestudeert. Krüger onderzocht de tripssoort Echinothrips americanus, die maar 1,3 mm groot is. Dit plaaginsect kwam eind 20e eeuw vanuit de VS naar Europa en komt nu veel voor in Duitse kassen. Deze kleine insecten moeten niet worden onderschat omdat de schade die ze in de land- en tuinbouw veroorzaken miljoenen kan kosten.
Een plant met trips. Foto: Stephanie Krüger
De hogere reproductiekans van grotere mannetjes heeft naast de genoemde factoren meerdere redenen: "Door hun grootte beklimmen ze vrouwtjes ook gemakkelijker bij het paren," zegt Krüger. Verder geven de vrouwtjes bij meerdere insecten de voorkeur aan grotere mannetjes vanwege de potentiële hogere overlevingskans van de eieren en het nageslacht. Ook produceren de grotere exemplaren meer afscheiding die vrouwtjes tijdens de eiproductie als voedingsstoffen gebruiken.
Tot voor kort was er weinig wetenschappelijke informatie over de voortplantingsbiologie van trips. De Halle biologen konden bijvoorbeeld de hypothese weerleggen dat de zogenaamde sternale klieren het paringssucces beïnvloeden. Het doel van deze klieren op de buik van het insect blijft onduidelijk. Krüger heeft hier een theorie voor maar er zou meer onderzoek voor nodig zijn om die te bewijzen. En ook om te bekijken of vrouwtjes actief naar mannetjes op zoek gaan en of agressie een rol speelt bij de verhoogde reproductiekans van grotere mannetjes.
De onderzoeksafdeling ontwikkelingsbiologie bij MLU onder leiding van professor Gerald Moritz bestudeert trips al vele jaren. Er zijn meer dan 6100 soorten van deze micro-insecten die grote problemen veroorzaken in de landbouw. Ze beschadigen bloemen, groenten en fruit en zijn in de VS en Duitsland verantwoordelijk voor lagere aardbeienoogsten. Daarnaast verspreiden ze verschillende soorten plantenvirussen. Ook in woonkamers hebben plantenliefhebbers last van trips, waar ze een zilvergrijze verkleuring op kamerplanten zoals de rubberplant en palmen achterlaten.
