Courgetteplanten maken giftige bodem schoon
België verbood het gebruik van DDT al in 1974, maar tóch vind je het afbraakproduct van deze insectenverdelger – DDE – nog steeds terug in heel wat velden en tuinen. "DDE vormt een gevaar voor de gezondheid van mens én dier. Zo tast het product onder meer het zenuwstelsel aan. Een sanering van met DDE vervuilde gronden is dan ook erg belangrijk", zegt dr. Nele Eevers, verboden aan het Centrum voor Milieukunde (CMK) van de UHasselt.
Voor haar doctoraat onderzocht Nele Eevers of met DDE vervuilde gronden gesaneerd kunnen worden met… courgetteplanten. "Van deze planten is bekend dat ze grote hoeveelheden DDE uit de bodem kunnen opnemen. Wij wilden die efficiëntie verhogen met behulp van zogenaamde endofytische bacteriën. Deze bacteriën leven in planten en helpen met hun groei, net zoals de bacteriën in onze darmen ons helpen met het verteren van voedsel." Endofyten laten planten niet alleen beter groeien, maar kunnen doorgaans ook schadelijke stoffen afbreken.
New Haven
Voor het onderzoek ging het UHasselt-onderzoeksteam in courgetteplanten op zoek naar endofytische bacteriën die én DDE konden afbreken én plantengroei wisten te bevorderen. Dr. Eevers: "Die combinatie is belangrijk, want: hoe groter de plant, hoe groter de opname én afbraak van DDE-stoffen. En dat betekent dan weer een zuivere bodem in kortere tijd."
De onderzoekers stootten op drie bacteriën met precies deze twee eigenschappen: Sphingomonas taxi UH1, Methylobacterium radiotolerans UH1 en Enterobacter aerogenes UH1. Dr. Eevers: "Eerst hebben we het volledig DNA van deze nieuwe endofyten onderzocht, daarna volgde een pilootexperiment op een met DDE verontreinigde akker in het Amerikaanse New Haven. Daarvoor werkten we samen met het Connecticut Agricultural Experiment Station."
De onderzoekers lieten er courgetteplanten in de vervuilde bodem groeien en voegden de ontdekte bacteriën aan de planten toe. "Na een groeiperiode tijdens de zomer stelden we vast dat courgetteplanten met de door ons ontdekte bacteriën daadwerkelijk méér DDE hadden opgenomen uit de grond", aldus dr. Eevers. "Dankzij de combinatie van courgetteplanten en die drie endofyte bacteriën kunnen we jaarlijks 6% van de DDE-vervuiling uit de bodem verwijderen – in plaats van de 2% zónder die bacteriën. Onze techniek is dus sneller."
Wereldpionier
In een volgende fase gaan de onderzoekers bekijken of deze bacteriën ook nuttig kunnen zijn bij het aanpakken van andere soorten vervuiling, in combinatie met andere planten. "De resultaten van deze studie vormen een prima basis voor toepassing in de praktijk. Én voor verder onderzoek naar het efficiënt verwijderen van allerhande restanten van pesticiden uit land- en tuinbouwgronden met behulp van planten en micro-organismen", zegt prof. dr. Jaco Vangronsveld, promotor van het doctoraatsonderzoek.
UHasselt-onderzoeksinstituut CMK is wereldpionier in het inzetten van planten om vervuilde gronden schoon te maken. De groene techniek – fytoremediatie – heeft in meerdere opzichten een groot voordeel ten opzichte van klassieke saneringsmethoden. Zo is fytoremediatie minder duur én minder belastend voor de omgeving.