Bij het wisselen van de teelt zit een 'ongeluk' vaak in een klein hoekje. Staan er bijvoorbeeld zieke of geïnfecteerde planten in de kas, dan is de kans aanwezig dat her en der in de kas infectiehaarden voorkomen. "Op de kasopstanden of de teeltgoten kunnen bijvoorbeeld ziektekiemen zitten. Goed schoonmaken en ontsmetten is een must om een goede start te kunnen maken met de nieuwe teelt", zegt Jan-Willem Spaargaren, Manager R&D bij Cultilene.
Eerst schoonmaken, dan ontsmetten
Op de meeste Nederlandse glastuinbouwbedrijven wordt aan het einde van de teelt zowel het plantmateriaal als het substraat uit de kas gehaald. Folie en gronddoek blijven soms liggen voor de volgende teelt. "Zorg er, voordat je begint met ontsmetten, ook voor dat al het onkruid uit de kas is", zegt Spaargaren. "Het beste is het om het onkruid te verwijderen zonder herbiciden te gebruiken. En wordt toch een herbicide ingezet, gebruik dan een contactherbicide zonder nawerking."
Ines van Marrewijk, die als productmanager bij Groen Agro Control specialist is in hygiëne tijdens de teeltwisseling, geeft aan dat middelen op basis van glyfosaat vaak een dampwerking hebben. "Deze dampen kunnen vrijkomen als de temperatuur in de kas wordt opgestookt. Daar zijn niet alle telers zich van bewust."
Wanneer alles uit de kas is, is het volgens Spaargaren zaak om eerst goed schoon te maken en vervolgens een ontsmettingsmiddel in te zetten. "Veel telers combineren het schoonmaken en ontsmetten in één werkgang, maar dan worden de oppervlakken vaak onvoldoende schoon. Een ontsmettingsmiddel werkt niet goed op een vuil oppervlak. En wellicht bevat dit vuil ook ziektekiemen, die later vrijkomen."
Belangrijk is volgens Van Marrewijk om te ontsmetten bij een minimale kastemperatuur van 15 graden. "Ontsmettingsmiddelen werken beter bij hogere temperaturen."
Binnenkant druppelslangen
Spaargaren noemt nog enkele specifieke aandachtspunten. "Voor de druppelaars, die standaard blijven hangen, worden bijvoorbeeld verschillende ontsmettingsmethoden gehanteerd. Wanneer de druppelaars langs de goten hangen, met de stekers naar beneden, kun je deze inspuiten met ontsmettingsmiddel. Sommige telers pakken het echter anders aan: zij halen de druppelslangen eraf, rollen deze op en doen deze in een grote bak met zuuroplossing. Op deze manier worden de slangen meteen ontsmet en lost alle kalk op die aan de stekers zit. Hierbij wordt echter niet altijd alle organische vervuiling verwijderd. Wanneer deze nog zichtbaar aanwezig is, kunnen de slangen vervolgens worden gedompeld in een peroxide-oplossing."
Ook de binnenkant van de druppelslangen en aanvoerleidingen vergt volgens Spaargaren extra aandacht. "Deze dienen meerdere malen te worden doorgespoeld met ontsmettingsmiddel, totdat het water niet meer vuil is. Bij het opstarten van de teelt zie ik regelmatig dat telers hier onvoldoende tijd of aandacht aan besteden en er vuil water wordt gebruikt bij de eerste druppelbeurt. Het is logisch dat dit de kans op problemen vergroot."
Rottend plantmateriaal als ziektebron
De directe omgeving van de kas is volgens Spaargaren een ander belangrijk aandachtspunt. "Buiten de kas staat vaak onkruid, ook ligt er dikwijls een berg oud plantmateriaal. Sporen van rottend plantmateriaal kunnen heel makkelijk binnenwaaien, met alle gevolgen van dien."
Ook drainsilo's en andersoortige silo's mogen volgens de Cultilene-specialist niet worden vergeten. "Op de bodem van de silo's ontstaat na verloop van tijd een laagje slib. Hierin zitten allerlei soorten vervuiling, waaronder plantschadelijke organismen. De kans bestaat dat deze op een dag met het gietwater meegaan. Het is daarom aan te raden om die bodem ieder jaar schoon te maken. De teeltwisseling is daar het perfecte moment voor, aangezien je dan geen water hoeft te geven."
Volgens Van Marrewijk is een bijkomend voordeel dat het zuurstofgehalte van het water in de silo's beter op peil blijft wanneer deze regelmatig worden leeggehaald.
Verboden toegang
Is de kas eenmaal schoon, dan is het volgens Spaargaren zaak dat de hygiëneregels strikt worden nageleefd. "Spullen en materialen die de kas in komen, moeten schoon zijn en worden ontsmet. Eigenlijk is de ontsmette kas verboden toegang totdat de nieuwe planten erin staan. Ook de overige teeltmaterialen - bijvoorbeeld oogstwagens en andere gereedschappen - moeten worden schoongemaakt en ontsmet voordat ze weer een schone en ontsmette kas ingaan."
Hygiëne bij de teeltwisseling: de belangrijkste tips op een rijtje
- Verwijder het onkruid in de kas.
- Eerst schoonmaken met water en borstel en/of hoge druk, dan ontsmetten.
- Blokkeer de afvoer van de condensgootjes tijdens het ontsmetten. Zorg dat er géén middelen in het bassin komen.
- Zorg dat de temperatuur bij ontsmetten minimaal 15 graden bedraagt.
- Spoel druppelslangen en aanvoerleidingen goed door, tot het water helemaal schoon is.
- Zorg dat zich geen ziektekiemen bevinden in de directe omgeving van de kas (bijvoorbeeld in rottend plantmateriaal).
- Verwijder elk jaar het slib op de bodem van uw (drain)silo's.
- Zorg dat na ontsmetting alleen schone en ontsmette materialen de kas in komen.
Saint-Gobain Cultilene
Zeusstraat 2
5048 CA Tilburg
t + 31 (0)13 578 00 57
[email protected]
www.cultilene.com