Met enige regelmaat stuurde Rusland tonnen groenten en fruit terug vanwege problemen met de exportdocumenten. Onduidelijkheid over het land van herkomst is al voldoende om de producten in ieder geval voor nader onderzoek vast te houden. voor producten uit niet-geboycotte landen geldt dat ze met regelmaat worden gestopt op grond van fytosanitaire overschrijdingen.
Hoop op dialoog
Aan het begin van het jaar was er enige hoop dat Europa de sancties niet zou verlengen. Vanuit Rusland werd gesproken over een dialoog en ook aan Europese zijde was de stemming positiever. Toch werden de sancties in maart verlengd met een half jaar. In de aanloop naar de zomer volgende een nieuwe verlenging voor de periode van een half jaar en deze maand nog volgde een derde verlenging. Ondanks dat er met enige regelmaat vanuit verschillende Europese landen opgeroepen wordt tot een dialoog, onder andere door Frankrijk, Duitsland en Itali, blijven de sancties van kracht.
Doorslaggevend daarbij is de uitvoering van de Minsk-akkoorden. Dit verdrag voorziet in een aantal regelingen om de rust in Oost-Oekraïne te laten weerkeren. Naast terugtrekken van troepen door de strijdende partijen, moeten internationale militairen het conflictgebied verlaten. Europa is er van overtuigd dat Rusland militair actief is in Oost-Oekraïne, iets wat door het Kremlin niet wordt tegengesproken.
Sancties verlengd
Zoals te verwachten na de verlenging van de sancties door Europa verlengde ook Rusland afgelopen zomer de boycot. Rusland nam geen halve maatregelen en houdt de grenzen nog een jaar gesloten voor Europese producten. In de zomer van 2016 moet opnieuw een beslissing genomen worden.
Rusland blijft volhouden dat het land zelfvoorzienend wil worden en volgens de eigen statistieken en het grote aantal investeringen zou het land op koers liggen. De algemene economische cijfers, vooral bestaande uit oplopende inflatie, een aanhoudend zwakke positie van de roebel, een lage olieprijs, oplopende prijzen in de supermarkten en een groeiend aantal Russen dat onder de armoedegrens leeft, tonen een ander beeld; het doel is in ieder geval nog niet bereikt. Ook bleek het voor de Russische handel lastig om de gaten die vielen door de boycot volledig te vullen met producten uit niet-geboycotte landen. Voor lang niet alle producten bleek het mogelijk nieuwe leveranciers te vinden.
De rij met landen die zogezegd staan te springen om de export naar Rusland op te schroeven bestaan vooral uit voormalige Sovjetrepublieken als Georgië, Azerbeidzjan en Armenië. Daarnaast toont Egypte nog altijd interesse in de Russische markt. Andere landen als Marokko en Israël zijn afwachtender. Hoewel deze landen het potentieel zien, zijn er zorgen over de financiële afwikkelingen van de handel.
Lidstaten flirten met Rusland
Aan Europese zijde lijkt de handel te berusten in het wegvallen van de Russische markt. Er werd ingezet op nieuwe markten, daarnaast werd de geboden compensatie niet volledig gebruikt. Belangrijke oorzaak daarvoor was dat de compensatieprijs onder de marktprijs lag. Volgens cijfers van de FAO resulteerde de boycot in een verschuiving van handelsstromen wereldwijd.
In de eerste helft van dit jaar was er ook de flirt van enkele Europese landen met Rusland. Athene liet openlijk weten de sancties niet langer te steunen. Het land vroeg zelfs om uitgesloten te worden van de boycot zodat het de export kon hervatten. Ook uit Hongarije, Cyprus, Italië en Spanje probeerde men in de gunst te komen bij de Russen. Moskou hield de landen eerst een wortel voor, maar hield uiteindelijke voet bij stuk. De grenzen bleven gesloten.
Vernietiging en aanscherping
Ook werd in het voorjaar een nieuwe wet aangenomen waarmee de Russische inspectie een vrijbrief kreeg om in beslag genomen producten te vernietigen. De inspectie nam de wet ter hand en vernietigde tonnen illegaal geïmporteerd voedsel tot woede van enkele Russen. Verschillende voorstellen werden gedaan om het voedsel voor andere doeleinden te gebruiken, maar zonder resultaat. De laatste maanden zijn de berichten over vernietiging van voedsel wel afgezwakt.
Om de smokkel van illegale producten te stoppen kondigde Rusland in het najaar verscherpte controles aan op de grens met Wit-Rusland. Wit-Rusland is in korte tijd uitgegroeid tot de hofleverancier van groenten en fruit naar Rusland, waarbij ook product uit geboycotte landen de grens over gaat. Deze plotselinge stijging ontging de Russen niet, die besloten de controles op de papierwinkel te verscherpen. Elke partij moet voorzien zijn van een origineel fyto-certificaat. Dat dit tot serieuze problemen kan leiden, bleek eind december toen de eerste meldingen kwamen over vrachtwagens die de grens met Rusland niet overkwamen omdat het document ontbrak.
Ook Turkije geboycot
Tot slot was er op 24 november het incident waarbij Turkije een Russische gevechtsvliegtuig uit de lucht schoot. Het Kremlin reageerde fel met economische maatregelen. Naast sancties op verschillende sectoren werd de grens gesloten voor een lijst aan Turkse AGF. Daarbij ging het Kremlin zorgvuldig te werk; een product als citroenen, waarvan grote volumes ingevoerd worden die niet makkelijk te compenseren zijn, werden ontzien. Ook stelde Moskou de invoering van de boycot uit tot het nieuwe jaar. In de praktijk werden er echter sinds het incident opmerkelijk veel partijen teruggestuurd naar Turkije in verband met fytosanitaire overschrijdingen. Ook waren er meldingen dat Turkse vrachtwagens de grens niet mochten passeren.
In Turkije ontstond direct enige paniek in de sector. Citrustelers vroegen de regering om hulp en handelaren meldden prijsdalingen. Egypte lijkt de aangewezen opvolger van Turkije te worden, het land is zeer geïnteresseerd in de Russische markt. Ook Iran wordt veel genoemd. Daarnaast zijn er Marokko en Israël, maar de handelaren in deze landen zijn voorzichtig. Na de boycot van Europa leek Rusland ook een aantrekkelijke markt, tot de roebel viel en er handelaren met de scherven achterbleven.
Lees hier alle artikelen uit Dossier Rusland.