'Omdenken' wordt het tegenwoordig genoemd: een probleem niet vanuit je eigen denkkaders proberen op te lossen, maar het ook eens door een heel andere bril bekijken. "Dat was inderdaad wel de kern van wat we tijdens deze workshop op het Leidse Lorentzcentrum hebben gedaan", beaamt professor Jaap Molenaar. Als hoogleraar Toegepaste Wiskunde van Wageningen University en vooral ook als voorman van het Wageningen Center for Systems Biology, was Molenaar één van de initiatiefnemers van een workshop 'Systeembiologie'. "Een week lang hebben we groepjes biologen, bioinformatici, wiskundigen en ook medici een probleem gegeven waar ze gezamenlijk een oplossing voor moesten bedenken."
Stimuleren interactie
De workshops van het Lorentzcentrum zijn bedoeld voor aio's, postdocs en jonge onderzoekers van Nederlandse, maar ook van buitenlandse universiteiten. Het Lorentzcentrum organiseert jaarlijks ongeveer veertig van deze workshops, die stuk voor stuk tot doel hebben om de interactie tussen internationale wetenschappers te stimuleren. Alleen via een goed gemotiveerde 'sollicitatiebrief' konden deelnemers voor de workshop 'Systeembiologie' in aanmerking komen. De geselecteerden konden op kosten van de nationale onderzoekfinancier NWO deelnemen. Voor de workshop 'Systeembiologie' kwamen de 22 deelnemers van verschillende Nederlandse universiteiten, waaronder Wageningen, Leiden, VU en Twente, maar ook uit de VS, Indonesië en India.Reëel wetenschappelijk probleem
De deelnemers van de workshop werden zorgvuldig gemengd waar het hun vakgebieden betrof en verdeeld in drie groepen met elk een reëel wetenschappelijk probleem, vertelt Molenaar. "Zelf begeleidde ik de groep die de genetische achtergronden van branching in een tomatenplant bestudeerde. Nadat de deelnemers op maandag de beschikbare literatuur hadden bekeken, hebben ze tot vrijdagochtend de tijd gekregen om het nog open wetenschappelijke probleem op te lossen. Aan het eind van de week kon mijn groep daadwerkelijk een schets presenteren van een netwerk, waarin de genetische regulatie van blad- en zijtakgroei van een tomatenplant wordt beschreven. Natuurlijk, er waren nog wat open eindjes, maar als deze jonge onderzoekers nog de tijd zouden nemen of krijgen om ook die laatste losse eindjes uit te werken, zou hun werk nog een publicatie op kunnen leveren ook."Dezelfde taal aanleren
Molenaar is ervan overtuigd dat dit goede resultaat in zo'n relatief korte tijd alleen kon worden bereikt doordat de deelnemers zich in elkaars manier van praten en denken moesten verdiepen. "Die prestatie moet je niet onderschatten. Het viel mij op dat dit zelfs voor de wiskundigen en informatici onderling nog een flinke kluif was. Je zou denken dat die in min of meer dezelfde termen spreken, maar zelfs hier bleken twee heel verschillende culturen, met eigen denkpatronen en jargon te bestaan. Alleen door die barrières te slechten kon deze combinatie van jonge onderzoekers uit verschillende disciplines meer opleveren dan een som van individuen."Systeembiologie is interdisciplinair
De workshops in het Lorentzcentrum worden via NWO gefinancierd door de Rijksoverheid. Ieder jaar kunnen onderzoekers zelf ideeën aandragen. Deze workshop was een initiatief van onder meer het Wageningen Center for Systems Biology en had met twee plantkundige cases ook een sterk 'Wagenings karakter'. Molenaar wil proberen om ook volgend jaar een workshop Systeembiologie in het Lorentzprogramma te krijgen. "Maar er is meer mogelijk. Ook in het Netherlands Consortium for Systems Biology kennen we een trainingsprogramma voor jonge onderzoekers. En met het Wagenings centrum organiseren we ook colloquia, een jaarlijks symposium en zelfs een 'retreat' voor AIO's en postdocs in ons Virtual Modelling Lab. We doen dat allemaal om de gedachte uit te dragen dat systeembiologie wezenlijk interdisciplinair is, en dat je dus over je eigen grenzen moet durven kijken en denken."Bron: WageningenUR