"Efficiënt gebruik van water en meststoffen loont altijd"
Over de snel naderende zuiveringsplicht voor glastelers en de geleidelijk strenger wordende emissienormen voor stikstof en fosfaat is al veel gezegd en geschreven. Het stelt telers voor flinke uitdagingen en soms stevige investeringen. "Een belangrijke uitdaging is het reduceren van de restwaterstromen op de bedrijven", zegt teeltadviseur Gert-Jan Goes. "Het is één van mijn taken om klanten daarbij te ondersteunen."
Schoon starten
Door het volume restwater terug te dringen, hoeft er minder of zelfs helemaal niet gezuiverd te worden en gaan er minder meststoffen verloren. Een schone start van de teelt is daarvoor essentieel.
Goes: "Dat begint al tijdens de teeltwisseling met het reinigen en ontsmetten van het watersysteem, inclusief opslagtanks, teeltgoten en druppelaars. Werk nauwgezet en spoel alles goed na, zodat er geen vuil of reinigingsmiddelen achterblijven die problemen kunnen geven na het planten."
Een tweede aandachtspunt is de uitgangskwaliteit van het gietwater. "Let daarbij vooral op het natriumgehalte", vervolgt de teeltadviseur. "In een gesloten systeem loopt de natriumconcentratie geleidelijk op en sommige gewassen zijn daar gevoelig voor. Een correcte afstelling en tijdig onderhoud van apparatuur zoals omgekeerde osmosefilters zijn daarbij essentieel."
Gecontroleerd draingaten steken
Na de initiële verzadiging dient het doorsteken van de mathoezen gecontroleerd te verlopen. Om overlopende teeltgoten te voorkomen is het verstandig om bij het afvoerpunt van de goot te beginnen met het steken van de draingaten. Werk zo nodig om het pad, zodat de drainput niet overloopt. Eventueel kan eerst een klein gaatje worden geprikt net boven de sealnaad. "Vervolgens kun je planten en na enkele dagen het definitieve gat steken", zegt Gert-Jan. "Wees tot die tijd voorzichtig met druppelen; de mat is vrijwel volledig verzadigd en de planten verbruiken nog weinig."
Eerste drainwater
In het recente verleden was het gebruikelijk om het drainwater in de eerste weken van de teelt niet opnieuw te gebruiken en rechtstreeks te lozen. De achterliggende reden hiervan was dat steenwolmatten uitvloeiers bevatten die na de ingebruikname en het draineren van de mat uitspoelden.
"Dergelijke stoffen worden al jaren niet meer gebruikt, dus vanuit dat oogpunt is de 'first drain' absoluut veilig opnieuw te gebruiken", zegt Goes. "Wie twijfelt aan de kwaliteit van het drainwater, bijvoorbeeld vanwege restanten van reinigingsmiddelen of gewasbeschermingsmiddelen die tijdens de grote schoonmaak zijn vrijgekomen, kan het drainwater in de eerste week of weken opslaan en zo nodig bemonsteren en laten analyseren. In een schoon systeem kun je het na ontsmetting in principe allemaal hergebruiken."
In balans houden
Tijdens de teelt is het zaak om een goede balans te bewaren tussen de verdamping, de watergift (frequentie, volume, voedingsbalans en EC) en het drainpercentage. Bemonster het mat-, drain- en druppelwater frequent (bij voorkeur wekelijks) en stel vast wat het gewas daadwerkelijk aan voedingsstoffen heeft opgenomen. Plantsap of opnameanalyse kunnen helpen om de voeding nog beter af te stemmen op de behoefte van het gewas.
Meten met GroSens
Het nauwgezet volgen van het watergehalte, de EC en de temperatuur in de mat maakt een scherpere sturing van de teelt mogelijk en draagt tevens bij aan een efficiënt gebruik van water en meststoffen bij een laag drainpercentage. Het GroSens multisensor systeem brengt deze kengetallen 24/7 in beeld. Naast de vaste sensoren adviseert Goes om ook de flexibele handheld sensor goed te gebruiken. "Daarmee krijg je een nog completer beeld, zeker wanneer het klimaat door intensief schermen of vaste folies wat minder homogeen is. Dat kan aanleiding geven om bepaalde kraanvakken een paar procent meer of minder water te geven. Varieer ook het drainpercentage naar behoefte: meer wanneer de mat-EC oploopt, minder bij stabiele waarden. Weten waar je mee bezig bent is de eerste winst en GroSens draagt daar zeker aan bij."
Einde teelt
Ook voor de laatste teeltfase heeft Gert-Jan wat praktische tips. "Zorg dat de matten vlak voor het ruimen zijn leeg getrokken. Dat maakt het werk bovendien lichter", zegt hij. "Kien het zo uit dat de vuilwatertank voor de teeltwisseling bijna leeg is en dat de gehaltes aan stikstof en fosfaat laag zijn. Dat kun je bereiken door in de laatste teeltweken een deel van de stikstofgift te vervangen door chloride, de fosfaatgift af te bouwen en de pH te verlagen, zodat de plant het in de mat aanwezige fosfaat beter kan opnemen."
Nullozing mogelijk?
De teeltvoorlichter denkt dat veel bedrijven hun volume restwater al op korte termijn tot vrijwel nul kunnen terugbrengen. "Het vergt aandacht en zorg, maar in combinatie met de juiste filter- en ontsmettingstechnologie kun je echt heel ver komen", zegt hij. "Dat is ook aangetoond in een proef waaraan Wageningen UR, Grodan en andere toeleveranciers hebben meegewerkt. Daarin lukte het om een hele paprikateelt lang zowel het drainwater als het spoelwater van de filters volledig te blijven gebruiken en niets te lozen. De teeltresultaten leden er niet onder. Ik verwacht dat veel bedrijven daar de komende jaren naartoe zullen werken."
Voor meer informatie:
Grodan
T +31 47 53 53 020
info@grodan.nl
www.grodan.nl