"Sociale veerkracht hoort bij duurzame plantenveredeling"
Biologische veredeling is gericht op het creëren van robuuste rassen, met bijvoorbeeld een betere beworteling en hogere stikstofefficiëntie. Zulke eigenschappen die gezamenlijk bijdragen aan ecologische veerkracht, zijn ook voor de gangbare landbouw van belang in het streven naar duurzamere teelt.De eisen voor de toekomstige duurzame teelt zijn echter breder dan alleen ecologische veerkracht; ook sociale veerkracht is van belang, zegt hoogleraar Lammerts van Bueren.
Sociale veerkracht
Prof. Lammerts van Bueren onderscheidt vier denkrichtingen in de veredeling. Community-based breeding is gericht op lokale, veelzijdige complexiteit van gemeenschappen voor lokaal maatwerk. De tweede denkrichting is gericht op duurzame en veerkrachtige ecosystemen (Ecosystems-based breeding). Dan is er de trend om tot op detail de erfelijkheid te ontrafelen van specifieke eigenschappen (Trait-based breeding). De vierde richting is de commerciële veredeling die markt- en winstgeoriënteerd is (Corporate-based breeding).
Deze denkrichtingen zullen elk hun eigen invulling geven aan de grote opgaven, zoals de Global Sustainability Goals van de VN, waar de samenleving, en dus ook de veredelingssector, voor staat. Vertaald naar de veredeling zouden deze in belangrijke mate een bijdrage leveren in het verbeteren van sociale rechtvaardigheid, voedselzekerheid, -kwaliteit en –veiligheid, agrobiodiversiteit, ecosysteemdiensten en klimaatrobuustheid. Dergelijke doelen kunnen alleen gerealiseerd worden vanuit een systeembenadering waarin de kwaliteiten van de vier denkrichtingen geïntegreerd worden.
Zo'n integrale benadering vereist een andere houding van alle actoren in de keten van producent tot consument, van korte-termijn-profijt naar lange-termijn-houdbaarheid van ons handelen, zegt prof. Lammerts van Bueren. "Het vraagt dat alle actoren begrijpen hoe het systeem werkt, wat het systeem aan maatschappelijk en ecologische veerkracht vraagt, en ze moeten bereid zijn al lerend en samenwerkend te innoveren. Dat impliceert ook dat de veredelingssector de dialoog aangaat met de samenleving en maatschappelijk verantwoord gaat ondernemen met in achtneming van een circulaire economie en true-cost-accounting. En het vraagt van de overheid eerlijke en milieuvriendelijke beleidslijnen om ruimte te geven aan nieuwe veredelingsinitiatieven die vanuit een systeembenadering nieuwe rassen ontwikkelen."
Maar het vraagt ook om het ontwikkelen van nieuwe kennis die niet alleen gericht is op ecologische maar ook maatschappelijke veerkracht en vooral ook de integratie van specialistische kennis vanuit verschillende disciplines, vervolgt de hoogleraar. Voor ecologische en maatschappelijke veerkracht zullen nieuwe veredelingsstrategieën en –gereedschappen ontwikkeld moeten worden die bijdragen aan gezond ondernemerschap.
Alleen vanuit zo'n nieuwe vijfde systeemoriëntatie (Systems-based breeding) kan, aldus prof. Lammerts van Bueren, de veredeling voorloper worden in het realiseren van een landbouw die ecologisch en maatschappelijk veerkrachtig is.
Edith Lammerts van Bueren was bij haar benoeming in 2005 de eerste buitengewoon hoogleraar in de Biologische Plantenveredeling in de wereld. De leerstoel werd in de eerste vijf jaar financieel mogelijk gemaakt door het Veenhuizen-Tulp Fonds en daarna door diverse sponsors via het University Fund Wageningen. Het Wageningse voorbeeld werd gevolgd door benoemingen in Duitsland en onlangs in de Verenigde Staten met vijf hoogleraren. Prof. Lammerts van Bueren begeleidde meer dan vijftig masterstudenten en elf promovendi.
Bron: Wageningen University & Research