"Europees voedselsysteem kan aanzienlijk duurzamer"

Het Europese voedselsysteem leidt op dit moment tot veel vervuiling en uitputting van natuurlijke hulpbronnen. Het is mogelijk om de Europese voedselproductie en -consumptie duurzamer te maken, maar dit vergt een majeure aanpassing in denken, beleid en kennis. Dit zijn de belangrijkste conclusies van het rapport 'Food in a green light', dat het Europees Milieu Agentschap samen met het Planbureau voor de Leefomgeving publiceert.

De onderzoekers hebben de uitdagingen geanalyseerd waar de Europese Unie voor staat in de omslag naar een duurzaam voedselsysteem. Ze keken ook naar de huidige kansen voor verandering. Als de Europese Unie de Duurzame Ontwikkelingsdoelen in 2030 wil realiseren, dan is een ingrijpende omvorming van het huidige voedselsysteem nodig. Deze omvorming is tevens nodig voor het realiseren van de doelen van het zevende milieuactieprogramma voor de Europese Unie 'Goed leven, binnen de grenzen van onze planeet'. Het rapport is op 16 oktober 2017 gepresenteerd op de Europese bijeenkomst FOOD 2030 in Brussel.

foto genomen uit het rapport. Bron: Open Grid Scheduler, Grid Engine, Flick

Broeikasgassen
Het Europese voedselsysteem omvat de activiteiten van landbouw, visserij, handel, voedselverwerking, distributie en de verkoop van voedsel door supermarkten en restaurants. De omzet in de voedselketen bedroeg in 2013 circa 3900 miljard euro. De activiteiten hebben invloed op de fysieke leefomgeving, zowel binnen als buiten Europa, vanwege de importen van voedsel en veevoer. In het voedselsysteem wordt veel energie gebruikt: in 2013 betrof dit circa 26% van het finale energiegebruik in Europa en 17% van het primaire energiegebruik, wat leidt tot een aanzienlijke uitstoot van CO2. De landbouw is verder verantwoordelijk voor een forse uitstoot van methaan en lachgas, al is deze emissie wel gedaald sinds 1990. Ook heeft de landbouw een flink aandeel in gebruik van zoet water, en treden er aanzienlijke stikstofverliezen op. Vooral in de Middellandse Zee vindt overbevissing plaats. Veel mensen in Europa eten onvoldoende gezond, terwijl met name in Zuid- en Oost-Europa niet iedereen goed voedsel kan betalen.

Aanpak vanuit het gehele voedselsysteem
De onderzoekers benadrukken dat alle uitdagingen niet één voor één kunnen worden opgelost en dat meer vanuit het voedselsysteem moet worden gekeken. Gezonder en duurzamer eten, minder voedselverspilling en het ondersteunen van boeren en vissers bij duurzamere productiewijzen vergen de betrokkenheid van vele actoren. Terwijl het huidig beleid zich vooral richt op boeren, vissers en consumenten, zijn ook juist partijen als supermarkten en levensmiddelenbedrijven nodig om veranderingen te realiseren in productiemethoden om voedselverspilling terug te dringen en om slimmere voedselkeuzes mogelijk te maken.

Afstemmen van verschillende soorten van beleid
De Europese Unie heeft nu geen voedselbeleid, maar wel beleid dat invloed heeft op landbouw, milieu en voedsel. Dit betreft onder andere het Gemeenschappelijke Landbouwbeleid, het visserijbeleid, milieubeleid en beleid gericht op dierenwelzijn en voedselveiligheid. Goed afgestemde veranderingen in de verschillende soorten van beleid kunnen de omslag naar een duurzaam Europees voedselsysteem ondersteunen en versnellen. Op die manier kan het voedselsysteem leiden tot betere resultaten voor zowel huidige consumenten als voor de leefomgeving en toekomstige generaties.

Het rapport Food in a green light is te vinden op de website van het Planbureau voor de Leefomgeving.

bron: Planbureau voor de Leefomgeving, 16/10/17