Tholen - Op dinsdag 10 oktober organiseert BDO haar jaarlijkse familiebedrijvencongres. Dit jaar worden er zo'n 1.000 bezoekers verwacht. "Het familiebedrijf staat meer dan ooit in de belangstelling", vertellen Ruud Loos en Frank Meijnders. Met een percentage van 80-85% is de AGF-productie en handel een sector met een bovengemiddelde concentratie aan familiebedrijven. Maar klinken ook hun familiewaarden goed door in hun beleid en organisatie?
Ruud Loos en Frank Meijnders van BDO
"Dit jaar staat het congres geheel in het teken van familiewaarden. We reiken onze bezoekers nieuwe perspectieven aan om hun eigen antwoorden te kunnen formuleren op belangrijke vragen als: wie zijn wij als bedrijf, hoe werken we hier en waar staan we écht voor? Sterke familiewaarden zorgen namelijk voor een sterk bedrijf", vertelt Ruud Loos. Dit jaar deed BDO met het Erasmus Centre for Family Business (ECFB) en Rabobank onderzoek naar de kracht van familiebedrijven. Het resultaat: familiebedrijven met sterke waarden presteren beter dan 'gewone' ondernemingen. "Maar die positie behouden is niet vanzelfsprekend. Ook familiebedrijven moeten blijven ondernemen en niet op de tent gaan passen."
De belangrijkste conclusies uit het onderzoek zijn:
- Familiewaarden zijn een belangrijke factor voor de prestatie van familiebedrijven.
- Tegelijkertijd zijn waarden erg kwetsbaar en aan erosie onderhevig.
- Er zijn twee typen waardeoverdracht, die samenhangen met de leeftijdsfase van het bedrijf.
- Veel familiebedrijven ontlenen hun waarden aan een dominant familielid uit een voorgaande generatie, een 'prototype'.
- Overdragen volgens het eerste type gebeurt op verschillende manieren, bijvoorbeeld het ophalen van herinneringen aan het 'prototype' of het expliciet maken van kenmerkende gebruiken en idealen in de familie.
- Aanpassen en herijken van waarden – het tweede type overdracht – gebeurt bijvoorbeeld door het herinterpreteren van uitspraken en gedrag van het prototype en door het voeren van een zingevende dialoog tussen meerdere generaties.
- Belangrijk bij het vaststellen, herijken en overdragen van bedrijfswaarden is dat de familie kijkt naar feitelijk gedrag en naar de keuzes die door de jaren heen gemaakt zijn.
Verschillende rollen
"Als BDO proberen we een pro-actieve rol te spelen om dit onderwerp bespreekbaar te maken. Dat wordt ook erg gewaardeerd. De DGA van het bedrijf is namelijk vaak ook de vader van de potentiële opvolgers. Dat zijn twee verschillende rollen en je hebt daar externen bij nodig om de verschillen inzichtelijk en moeilijke onderwerpen bespreekbaar te maken. Daarbij is niets goed of fout, maar is het wel belangrijk dat men elkaar vindt. Persoonlijk vind ik het enorm boeiend om deze trajecten te begeleiden, want je zit echt in het hart van de zaak en de familie", vertelt Ruud Loos.
"Er zijn verschillende manieren waarop familiebedrijven hun waarden kunnen vaststellen en overdragen, en de een is niet beter dan de ander. Toch is er wel een aantal best practices die daarbij zeker kunnen helpen en inspireren. We hebben een familiebedrijvenmonitor ontwikkeld die de familie bevraagt over een dertiental thema's. We houden de 'overdragers' daarbij een spiegel voor. Zij hebben het bedrijf gemaakt tot wat het nu is en moeten nadenken welke competenties nodig zijn om het bedrijf voort te zetten. Ieder tijdvak vergt weer een andere aanpak en de oude waarden zijn niet per definitie de nieuwe waarden", vervolgt Ruud. Zo werd bierbrouwer Bavaria uitgeroepen tot 'beste familiebedrijf ter wereld'. Bavaria is een van de oudste familiebedrijven van Nederland. Het bedrijf wordt op dit moment gerund door de zevende generatie van de familie, maar de nieuwe generaties krijgen telkens weer de opdracht 'to reinvent the company'. Stilstand is immers achteruitgang.
Doorsijpelen
"Familiebedrijven staan bekend om hun waardengedreven karakter. Ze hebben vaak een imago van betrouwbaarheid, degelijkheid en werken vanuit een langetermijnperspectief. Familie en bedrijf zijn vaak sterk verweven. Dat betekent dus ook dat waarden die in de familie leven – 'zo doet onze familie dat al jaren' – doorsijpelen in het bedrijf. Wij zien echter in de praktijk dat bedrijven hun familiewaarden, anders dan de kernwaarden, nauwelijks hebben geformuleerd. Al zie je wel verschil tussen bijvoorbeeld een vijfde generatie familiebedrijf die dit gesprek al enkele keren heeft gevoerd en een jong familiebedrijf", vervolgt Ruud.
"Zo'n gesprek gaat veel verder dan een discussie over de bedrijfsmiddelen, maar gaat er over hoe je in de toekomst wilt ondernemen. Wanneer je dit gesprek vroegtijdig voert, kun je veel uitgangspunten formuleren. Natuurlijk moet de tijd daar rijp voor zijn, maar dan moet je er ook wel aan beginnen, anders ben je negen van de tien keer te laat. Het geval van noodopvolging kan zich immers altijd aandienen. Daarom roepen wij altijd op zaken bespreekbaar te maken, hoe lastig het ook is. Als dingen onder de mat worden geschoven, komen ze er helaas vaak op een ongelukkig moment uit", beaamt Frank.
Professionaliseringsslag
"Met name snel groeiende familiebedrijven, die moeten professionaliseren, ontkomen niet aan het aantrekken van kennis van buitenaf, ook op management- en bestuursniveau. Wij merken een toenemende behoefte bij bedrijfsfamilies om daarbij hun familiewaarden in het bedrijf te borgen", vervolgt Ruud. "Zeker bij de middelgrote en grotere familiebedrijven worden niet-familieleden in de leiding meer geaccepteerd. Maar juiste bij het selecteren van iemand van buitenaf zijn de waarden van groot belang. Met zijn of haar competenties is vaak niets mis, maar of de cultuur matcht is een tweede. Dat gesprek moet je als familie wel aan kunnen."
"Dit onderwerp leeft. Er is veel interesse in onze onderzoeken, publicaties en evenementen, ook buiten onze klanten. Daarom organiseren we ook veel kleinschaligere bijeenkomsten in de regio op al onze kantoren. We hebben ook weer veel zin in het familiebedrijvencongres. We maken hier geen wetenschappelijke bijeenkomst van, maar zetten de ondernemers centraal. Vanuit de AGF-sector is Gerrit Groot van De Groot en Slot als spreker uitgenodigd. Andere spreker zijn onder meer Björn Kuipers (Scheidsrechter Betaald Voetbal en ondernemer familiebedrijf), Henny Westland (CEO Westland Kaas Groep) en Martin Matser (Van der Valk Hotels). We willen alle familiebedrijven oproepen om er met hun familie heen te gaan. In eerdere edities hoorden we dat de aanwezigheid op het congres een gesprek heeft uitgelokt en dat dingen op tafel zijn gekomen die nooit besproken waren!"
Voor meer informatie:
BDO
Ruud Loos
Senior Manager
BDO Adviesgroep Familiebedrijven
Tel: +31 (0)30 284 99 60
GSM: +31 (0)6 5399 2961
Ruud.Loos@bdo.nl
Frank Meijnders
Partner Advies
Tel: +31 (0)70 338 08 08
Frank.Meijnders@bdo.nl
www.bdo.nl
www.bdofamiliebedrijvencongres.nl