In Nederland is het pittig om de juiste mensen in je bedrijf te krijgen, maar in het Verenigd Koninkrijk is het al helemaal lastig. Brexit confronteert telers met flinke arbeidstekorten. De situatie zal de komende maanden voort blijven duren, verwachten de telers.
Hoogseizoen
Hoogseizoen
De Britse glastuinbouw is in volle productie op het moment. Het land is sterk afhankelijk van Europese arbeidskrachten uit landen als Roemenië en Polen om de tonnen komkommers, tomaten en paprika's om op tijd te oogsten. Dit jaar raken de telers echter in de problemen omdat er simpelweg een tekort is aan sollicitanten om het werk te doen.
"Meestal hadden we duizenden sollicitaties, maar sinds Brexit is dat minimaal," volgens Lee Stiles van de telersvereniging Lea Valley. "Er is een sterke daling van het aantal Europese werknemers die hier willen werken. We zien ook een daling van de lokale arbeidskrachten omdat er vrijwel volledige werkgelegenheid is."
Vrij arbeidsverkeer
Volgens Stiles is de sector hier bezorgd over en proberen diverse lobbypartijen het belang van de zaak bij de autoriteiten onder de aandacht te brengen. "We vertrouwen op het vrije arbeidsverkeer en vragen de regering om een seizoensgebonden werkprogramma op te zetten."
Het blijft de vraag of zo'n werkprogramma het probleem zal oplossen. Ook in landen zoals Polen en Roemenië, waar normaal gesproken de meeste werknemers voor de Britse tuinbouw vandaan komen, merken ze dat iedereen al laan het werk is door bloeiende economieën en het einde van de recessie. Met hogere binnenlandse lonen en meer werkgelegenheid zijn werknemers minder geneigd om hun land te verlaten. De zwakte van de Britse pond verergert de situatie voor de Britse telers verder.
Efficiëntie
Volgens Stiles zijn Britse telers en verpakkingsbedrijven bereid hun bedrijf nog efficiënter te maken. "Efficiëntie is altijd een groot aandachtspunt voor telers geweest en veel van hen zijn zeer geïnteresseerd in zoveel mogelijk automatiseren. Dit is mogelijk voor verpakkingsprocessen, maar het oogsten van bederfelijke goederen zal altijd menselijke arbeid vereisen. Dat is waar telers zich zorgen over maken."
In Lea Valley, het werkgebied van Stiles, neemt het areaal glastuinbouw elk jaar met 10% toe. Door de nabijheid van Londen hebben telers minder moeite om arbeidskrachten aan te trekken. Toch verwacht Stiles dat met de verwachte toenemende vraag naar Britse producten de sector met creatieve oplossingen moet komen.
Niet alleen voor arbeidskwesties, maar ook voor gewasbeschermingsmiddelen. Volgens Stiles kunnen Britse telers niet dezelfde of niet net zoveel middelen als Europese telers gebruiken. Dit is een groot probleem en ze lobbyen bij de overheid om nieuwe regelgeving te versnellen die het regelgevingskader zo spoedig mogelijk zal herstellen.
Britse zachtfruitsector
De problemen spelen ook in de zachtfruitsector. Volgens John Hardmand, van het wervingsbureau HOPS, staat één ding echter als een paal boven water en dat is dat de situatie alleen maar slechter zal worden en dat hier voorlopig geen duidelijke oplossing voor is. "Op dit moment is de situatie zeer schrijnend. We hebben zojuist de eerst piek van de aardbeienproductie achter de rug en die zijn we ternauwernood doorgekomen," legt hij uit. "We moeten mensen naar meerdere plaatsen sturen om de gaten te vullen bij de diverse telers. Dit was een hele uitdaging." Ook de vraag naar arbeidskrachten in de Britse fruitsector neemt jaarlijks met 25% toe. Uit recente cijfers van het NFU blijkt echter dat het arbeidsaanbod in mei van dit jaar 17% gedaald was.
De perfecte storm
Volgens John zijn alle omstandigheden aanwezig voor de 'perfecte storm' nu de tweede piekperiode van het aardbeienseizoen nadert. De situatie zal eind juli nog nijpender worden wanneer er grote volumes frambozen en aardbeien verwacht worden, wat samenvalt met de start van de appelpluk. De Britse groente- en fruitsector heeft van januari tot december behoefte aan seizoenarbeiders.
John is niet van mening dat de lonen in de Britse fruitsector laag zijn, omdat arbeiders tot wel €10,00 en €17,00 per uur kunnen verdienen. Het probleem zit hem echter in de wisselkoers die vorig jaar £1.18 - 1.20 bedroeg en nu rond de €1,30 ligt. Wanneer men zich bedenkt dat Oost-Europese seizoensarbeiders naar het Verenigd Koninkrijk komen om binnen een paar jaar wat geld te verdienen en daarna terug naar huis te gaan, betekent dit een enorme aanslag op hun verdiensten en wordt werken in andere Europese landen opeens veel aantrekkelijker is.
Langere tijd?
Hoewel er gesproken wordt over een registratieprocedure voor EU-burgers die in het Verenigd Koninkrijk wonen en werken, zal dit volgens John geen invloed hebben op arbeiders die hier uitsluitend in het fruitseizoen werkzaam zijn. De meesten van hen willen niet voor langere tijd in het Verenigd Koninkrijk blijven omdat ze het leven er veel te duur vinden. Volgens John willen ze een paar seizoenen lang werken om een goede financiële basis te leggen en vervolgens weer naar huis terug te keren.
"Toen de EU nog meer uit 8 landen bestond, begon het arbeidsaanbod af te nemen. Roemenië en Bulgarije stonden destijds echter op het punt om tot de EU toe te treden en de Britse regering introduceerde het SAWS-programma voor arbeidskrachten uit deze twee landen, en liet ze toe of niet. Dit was een uiterst efficiënt en kosteneffectief programma dat ook goed was voor de immigratiecijfers. Tot nu toe heeft de regering altijd een bepaalde vorm van opvolgingsplanningvoor de stroom seizoensarbeiders toegepast. We hebben in het verleden ook arbeidskrachten geworven buiten het Verenigd Koninkrijk, in bijvoorbeeld Rusland, Oekraïne en Albanië. Vandaag de dag is er echter geen opvolgingsplanning voor tijdelijke en seizoenkrachten. We zijn anderhalf jaar verwijderd van de Brexit maar we zullen aan het einde van het volgende seizoen, over 15 maanden, al wel een begin maken met het werven van arbeidskrachten voor het seizoen 2019. De regering heeft echter nog geen programma voor seizoenswerkers opgesteld en de minister van Landbouw heeft laten weten dat dit ook niet zal gebeuren voordat de Brexit voltooid is en in alle eerlijkheid denk ik dat dat veel te laat is."
John legt uit dat er tegen die tijd de zachtfruitsector in het Verenigd Koninkrijk verdwenen zal zijn. "We zitten in een trein maar we weten niet waar deze heen gaat. Wij en alle andere grote zachtfruittelers hebben geen idee waar we onze arbeidskrachten in 2019 vandaan moeten halen. 2018 zal al een een hele toer worden. Hoe kunnen we personeel in landen gaan werven waarvan we niet eens weten of ze wel bij ons mogen komen werken?"
Britse arbeidskrachten
Het werven van seizoenskrachten in het Verenigd Koninkrijk zelf is ook geen optie. John denkt niet dat dit het tekort aan arbeidskrachten zal kunnen oplossen. "Wie die dit denkt is niet realistisch. Ten eerste is de werkloosheid in het Verenigd Koninkrijk het ergst in steden zoals Hull, Bradford en Glasgow, waar zich geen telers van seizoengroente en -fruit in de omgeving bevinden. We hebben behoefte aan seizoenswerkers in regio's zoals Kent, Evesham en Cronwall waar er praktisch geen werkloosheid is. Hoe krijg ik de eerste weken van januari 600 werklozen naar Cornwall en waar ga ik deze mensen huisvesten?
"Momenteel worden werknemers uit Oost-Europa ondergebracht op de bedrijven maar het zal een opgave worden om Britse burgers, als we ze al over kunnen halen om te komen werken, te laten integreren in de hechte gemeenschap van Roemenen en Bulgaren. Er is zeer weinig animo onder de Britse werkzoekenden voor agrarisch seizoenswerk, omdat men gewoon geen zin in dit type werk heeft."
Oplossing
John legt uit dat men nu zou moeten kijken naar tijdelijke programma's voor seizoenswerkers uit landen buiten het Verenigd Koninkrijk waarmee goede regelingen te treffen zijn, zoals Oekraïne, Servië en Albanië. Het werven van seizoenswerkers uit verre bestemmingen, zoals China, Cambodja en Vietnam, zijn niet interessant vanwege de hoge vervoerskosten.
HOPS werkt nog nauwelijks met arbeiders uit Letland en Litouwen en heeft zijn Poolse bureau jaren geleden gesloten. Polen die naar het Verenigd Koninkrijk kwamen waren erg ambitieus en zijn van het fruitplukken naar andere, betere banen opgeklommen. Velen van hen wonen momenteel in het Verenigd Koninkrijk en hebben banen bij banken en kantoren en in de hospitalitysector.
De crisis in het arbeidsaanbod is niet alleen in de argrarische sector een probleem maar ook in de verwerkende insudtrie, foodservice, hospitality en de zorg. Jonge, intelligente en enthousiaste Oost-Europeanen hebben de banen tegenwoordig voor het uitkiezen en hoeven niet langer in de fruitsector te werken.
Desondanks blijft John optimistisch omdat hij er nog steeds in slaagt om bedrijven personeel te leveren. "We hebben nog steeds mensen in het veld maar er zijn wel tekorten. We doen er alles aan om onze orders na te komen maar het is teleurstellend dat de opvolgingsregeling waar de sector zo dringend op zit te wachten momenteel nog op zich laat wachten."
De Koningin vermeldde in haar jaarlijkse rede dat er een landbouwwet voor de Brexit zou worden aangenomen, wat volgens John op zichzelf goed nieuws is. Het is echter niet bekend of deze wet ook betrekking zal hebben op seizoenswerkers. "Zelfs al zou er nu een programma opgesteld worden, dan zou dit nog te laat komen."
Voor meer informatie:
John Hardman
HOPS
Tel: +44 (0)2476 698 000
Email: John.Hardman@hopsls.com
www.hopslaboursolutions.com
Britse zachtfruitsector
De problemen spelen ook in de zachtfruitsector. Volgens John Hardmand, van het wervingsbureau HOPS, staat één ding echter als een paal boven water en dat is dat de situatie alleen maar slechter zal worden en dat hier voorlopig geen duidelijke oplossing voor is. "Op dit moment is de situatie zeer schrijnend. We hebben zojuist de eerst piek van de aardbeienproductie achter de rug en die zijn we ternauwernood doorgekomen," legt hij uit. "We moeten mensen naar meerdere plaatsen sturen om de gaten te vullen bij de diverse telers. Dit was een hele uitdaging." Ook de vraag naar arbeidskrachten in de Britse fruitsector neemt jaarlijks met 25% toe. Uit recente cijfers van het NFU blijkt echter dat het arbeidsaanbod in mei van dit jaar 17% gedaald was.
De perfecte storm
Volgens John zijn alle omstandigheden aanwezig voor de 'perfecte storm' nu de tweede piekperiode van het aardbeienseizoen nadert. De situatie zal eind juli nog nijpender worden wanneer er grote volumes frambozen en aardbeien verwacht worden, wat samenvalt met de start van de appelpluk. De Britse groente- en fruitsector heeft van januari tot december behoefte aan seizoenarbeiders.
John is niet van mening dat de lonen in de Britse fruitsector laag zijn, omdat arbeiders tot wel €10,00 en €17,00 per uur kunnen verdienen. Het probleem zit hem echter in de wisselkoers die vorig jaar £1.18 - 1.20 bedroeg en nu rond de €1,30 ligt. Wanneer men zich bedenkt dat Oost-Europese seizoensarbeiders naar het Verenigd Koninkrijk komen om binnen een paar jaar wat geld te verdienen en daarna terug naar huis te gaan, betekent dit een enorme aanslag op hun verdiensten en wordt werken in andere Europese landen opeens veel aantrekkelijker is.
Langere tijd?
Hoewel er gesproken wordt over een registratieprocedure voor EU-burgers die in het Verenigd Koninkrijk wonen en werken, zal dit volgens John geen invloed hebben op arbeiders die hier uitsluitend in het fruitseizoen werkzaam zijn. De meesten van hen willen niet voor langere tijd in het Verenigd Koninkrijk blijven omdat ze het leven er veel te duur vinden. Volgens John willen ze een paar seizoenen lang werken om een goede financiële basis te leggen en vervolgens weer naar huis terug te keren.
"Toen de EU nog meer uit 8 landen bestond, begon het arbeidsaanbod af te nemen. Roemenië en Bulgarije stonden destijds echter op het punt om tot de EU toe te treden en de Britse regering introduceerde het SAWS-programma voor arbeidskrachten uit deze twee landen, en liet ze toe of niet. Dit was een uiterst efficiënt en kosteneffectief programma dat ook goed was voor de immigratiecijfers. Tot nu toe heeft de regering altijd een bepaalde vorm van opvolgingsplanningvoor de stroom seizoensarbeiders toegepast. We hebben in het verleden ook arbeidskrachten geworven buiten het Verenigd Koninkrijk, in bijvoorbeeld Rusland, Oekraïne en Albanië. Vandaag de dag is er echter geen opvolgingsplanning voor tijdelijke en seizoenkrachten. We zijn anderhalf jaar verwijderd van de Brexit maar we zullen aan het einde van het volgende seizoen, over 15 maanden, al wel een begin maken met het werven van arbeidskrachten voor het seizoen 2019. De regering heeft echter nog geen programma voor seizoenswerkers opgesteld en de minister van Landbouw heeft laten weten dat dit ook niet zal gebeuren voordat de Brexit voltooid is en in alle eerlijkheid denk ik dat dat veel te laat is."
John legt uit dat er tegen die tijd de zachtfruitsector in het Verenigd Koninkrijk verdwenen zal zijn. "We zitten in een trein maar we weten niet waar deze heen gaat. Wij en alle andere grote zachtfruittelers hebben geen idee waar we onze arbeidskrachten in 2019 vandaan moeten halen. 2018 zal al een een hele toer worden. Hoe kunnen we personeel in landen gaan werven waarvan we niet eens weten of ze wel bij ons mogen komen werken?"
Britse arbeidskrachten
Het werven van seizoenskrachten in het Verenigd Koninkrijk zelf is ook geen optie. John denkt niet dat dit het tekort aan arbeidskrachten zal kunnen oplossen. "Wie die dit denkt is niet realistisch. Ten eerste is de werkloosheid in het Verenigd Koninkrijk het ergst in steden zoals Hull, Bradford en Glasgow, waar zich geen telers van seizoengroente en -fruit in de omgeving bevinden. We hebben behoefte aan seizoenswerkers in regio's zoals Kent, Evesham en Cronwall waar er praktisch geen werkloosheid is. Hoe krijg ik de eerste weken van januari 600 werklozen naar Cornwall en waar ga ik deze mensen huisvesten?
"Momenteel worden werknemers uit Oost-Europa ondergebracht op de bedrijven maar het zal een opgave worden om Britse burgers, als we ze al over kunnen halen om te komen werken, te laten integreren in de hechte gemeenschap van Roemenen en Bulgaren. Er is zeer weinig animo onder de Britse werkzoekenden voor agrarisch seizoenswerk, omdat men gewoon geen zin in dit type werk heeft."
Oplossing
John legt uit dat men nu zou moeten kijken naar tijdelijke programma's voor seizoenswerkers uit landen buiten het Verenigd Koninkrijk waarmee goede regelingen te treffen zijn, zoals Oekraïne, Servië en Albanië. Het werven van seizoenswerkers uit verre bestemmingen, zoals China, Cambodja en Vietnam, zijn niet interessant vanwege de hoge vervoerskosten.
HOPS werkt nog nauwelijks met arbeiders uit Letland en Litouwen en heeft zijn Poolse bureau jaren geleden gesloten. Polen die naar het Verenigd Koninkrijk kwamen waren erg ambitieus en zijn van het fruitplukken naar andere, betere banen opgeklommen. Velen van hen wonen momenteel in het Verenigd Koninkrijk en hebben banen bij banken en kantoren en in de hospitalitysector.
De crisis in het arbeidsaanbod is niet alleen in de argrarische sector een probleem maar ook in de verwerkende insudtrie, foodservice, hospitality en de zorg. Jonge, intelligente en enthousiaste Oost-Europeanen hebben de banen tegenwoordig voor het uitkiezen en hoeven niet langer in de fruitsector te werken.
Desondanks blijft John optimistisch omdat hij er nog steeds in slaagt om bedrijven personeel te leveren. "We hebben nog steeds mensen in het veld maar er zijn wel tekorten. We doen er alles aan om onze orders na te komen maar het is teleurstellend dat de opvolgingsregeling waar de sector zo dringend op zit te wachten momenteel nog op zich laat wachten."
De Koningin vermeldde in haar jaarlijkse rede dat er een landbouwwet voor de Brexit zou worden aangenomen, wat volgens John op zichzelf goed nieuws is. Het is echter niet bekend of deze wet ook betrekking zal hebben op seizoenswerkers. "Zelfs al zou er nu een programma opgesteld worden, dan zou dit nog te laat komen."
Voor meer informatie:
John Hardman
HOPS
Tel: +44 (0)2476 698 000
Email: John.Hardman@hopsls.com
www.hopslaboursolutions.com