Cees Veerman:
"Als we zo doorgaan, verdienen we morgen niets meer"
Met twee kopstukken uit de sierteeltsector en de voedingstuinbouw worden het DNA en de problemen van de Nederlandse glastuinbouw in een mum van tijd ontrafeld. Centrale vraag voor Lucas Vos - CEO van Royal FloraHolland - en Cees Veerman - voorzitter van Federatie VruchtgroenteOrganisaties (FVO), alsook van de stuurgroep Coalitie HOT - is welke uitdagingen zij de komende jaren zien voor de Nederlandse tuinbouwsector. En welke rol kan of moet Coalitie HOT hierin vervullen in 2017 en in de jaren daarna? Coalitie HOT heeft zich dit jaar onder meer ten doel gesteld om verder aan de slag te gaan met de fysieke herstructurering van de glastuinbouwsector. Zet daarnaast in op het programma van Ondernemer naar Onderneming 2026 én op een verdere verduurzaming van de energievoorziening.
De tijd dringt voor herstructurering
Vos ziet duurzaamheidstransitie en de fysieke herstructurering van de glastuinbouwsector als de belangrijkste speerpunten van Coalitie HOT. "Toen Coalitie HOT in 2015 van start ging, werd de noodzaak voor een herstructurering van de tuinbouwsector duidelijk gevoeld. Echter, afgelopen jaar hebben we met zijn allen weer meer verdiend en loopt de bereidheid tot verandering terug. Om herstructurering en de verduurzamingsslag daadwerkelijk te realiseren, is het belangrijk dat de hele sector het belang inziet. Het maakt niet uit hoeveel je vandaag verdient; als we zo doorgaan, verdienen we morgen niets meer. Een ommezwaai is meer dan ooit nodig."
De FloraHolland voorman ziet hierin een kerntaak voor Coalitie HOT en benadrukt dat de aanpak in 2017 meer dwingend mag worden. "Vooral als het gaat om de fysieke herstructurering in het Westland is het zaak dat hierin echt actie wordt ondernomen. Toonaangevende bedrijven willen we behouden voor het Westland. Maar als het nodig is dat ze hun productielocaties buiten het Westland doorontwikkelen, omdat er gewoon te weinig ruimte is, dan moeten we ze hierbij helpen. Dat houdt ook in dat we bijvoorbeeld gemeenten moeten ondersteunen wanneer particuliere woningen in de weg liggen. Een dwingender optreden is nodig om echt slagen te kunnen maken."
Volgens Vos dringt de tijd aangezien het productaanbod in het buitenland sneller groeit dan in Nederland. "Een geluk voor ons is dat de vraag wereldwijd ook harder groeit dan het aanbod. Tegelijkertijd zie je in het buitenland ook grotere bedrijven ontstaan met een sterke focus op een bepaald marktsegment. Hierdoor kunnen zij tegen lage kosten produceren en een grote markt bedienen. Ook in Nederland dienen we daarom de slag te maken naar grootschaligere bedrijven en meer samenwerking binnen telersverenigingen. Er is geen tijd te verliezen."
Van vijand tot partner
Zowel Vos als Veerman zijn van mening dat ook duurzaam produceren een basisvoorwaarde is voor een toekomstbestendige tuinbouwsector. Zowel qua kostprijs als in de markt is hiermee veel te winnen. Zeker in de sierteeltsector gaan we dat besef nog sterker laten doordringen, geeft Vos aan. "De meeste telers doen mee aan MPS omdat het moet, niet omdat men echt de noodzaak voelt." De FloraHolland-voorman is van mening dat vooral telersverenigingen een sleutelrol kunnen vervullen in de transitie naar een duurzame glastuinbouw. "Wanneer een telersvereniging als Zentoo ervoor kan zorgen dat alle chrysanten op een bepaalde manier worden geproduceerd, kun je echt een verschil maken in de markt. Pak je dit als individuele tuinder op, dan blijft de impact beperkt."
De vruchtgroentensector heeft wat dit betreft een voorsprong. Het belang van verduurzaming is volgens Veerman goed geland binnen de Federatie VruchtgroenteOrganisaties. "We streven ernaar om de milieu-impact in 2026 te hebben gereduceerd tot nul. Daarvoor willen we onder meer in gesprek met retailers en maatschappelijke organisaties. We willen geen vijand meer zijn, maar een partner worden."
Veerman oppert het idee om hierbij samen op te trekken met de sierteelt, zodat telers door middel van bedrijfsbezoeken, discussies, et cetera van elkaar kunnen leren. "Overigens gaat duurzaamheid niet alleen om energie, maar ook om zaken als een consistent gewasbeschermingsbeleid en zorgvuldig omgaan met water."
Enkele randvoorwaarden om te komen tot een duurzamere tuinbouw zullen nog ingevuld gaan worden. De transitie is weliswaar technisch mogelijk, maar de economische haalbaarheid vraagt nog de nodige aandacht. "Er moeten voorinvesteringen worden gedaan. Daarnaast hebben we klanten nodig die waarde hechten aan een product met nul milieu-impact", zegt Vos. "Ook zoeken we uit of we alleen willen focussen op aardwarmte of ook op andere vormen van duurzame energie. Alles inzetten op één aardwarmtebron is riskant. En niet te vergeten: het is belangrijk dat we ons verhaal beter vertellen. De gemiddelde Nederlandse burger heeft geen idee hoe goed de glastuinbouw bezig is."
Vet cool
Tot slot: Welke andere uitdagingen liggen er voor tuinbouwondernemers, met 2026 in het vizier? Vos ziet naast de focus op duurzaamheid nog twee andere belangrijke speerpunten. "Toekomstgerichte ondernemers gaan zich volledig overgeven aan de digitalisering, of ze nu willen of niet. Daarnaast moeten we vraaggestuurd gaan produceren, nadenken over wat de consument wil. En dat is niet eenvoudig! Een randvoorwaarde om dit alles te kunnen realiseren, is dat we voldoende jonge mensen aan ons weten te binden. Laat jongeren beseffen dat het vet cool is om in de tuinbouw te werken!"
Veerman benadrukt dat telers ook de ommezwaai van Ondernemer naar Onderneming moeten maken; een transitie waar Coalitie HOT sterk op inzet. Dit betekent concreet dat, om de continuïteit van een onderneming te waarborgen, ondernemers op een andere manier gaan opereren, rollen meer worden gescheiden en competenties beter worden benut. "Dit hangt ook samen met de verdere schaalvergroting van de bedrijven, die plaatsvindt in het kader van de herstructurering", legt Veerman uit. "Wanneer een bedrijf groeit, veranderen de structuur en het karakter van de onderneming. Er komen bijvoorbeeld risicodragende financiers, waardoor je als tuinder niet meer alleen de baas bent en de rollen binnen het bedrijf veranderen. Professionalisering van bedrijfsvoering en afzet is dan nodig. Deze zaken brengen we bij de ondernemers tussen de oren. Daar gaat Coalitie HOT een rol in spelen. Kortom: er is werk aan de winkel!"
Voor meer informatie:
www.coalitiehot.nl
www.onderneming2026.nl