Moeten of willen als motivatie voor bedrijfsoverdracht?
Nederland telt 271.790 familiebedrijven. Dit komt neer op 70 procent van alle bedrijven met meer dan één werkzame persoon. Dit meldt CBS. Van de bedrijven in de horeca is 81 procent een familiebedrijf en in de landbouw zelfs 92 procent. Ook in de industrie is 70 procent een familiebedrijf.
De meeste familiebedrijven hebben niet meer dan 50 werkzame personen in dienst. Er zijn 3.690 grote familiebedrijven met 50 of meer werkzame personen. Hiervan hebben 365 bedrijven meer dan 250 mensen in dienst. Van alle bedrijven van deze omvang is 13 procent een familiebedrijf. (Bron: CBS sept. 2016)
Complexiteit bij bedrijfsoverdracht
Peter van den Dool is als adviseur voor familiebedrijven vaak betrokken bij bedrijfsoverdracht. Een complex proces waar een hoop bij komt kijken. Zo moet er onderzocht worden of het bedrijf kans heeft om de komende jaren te overleven. Is het bedrijf innovatief genoeg en heeft het voldoende potentie om te groeien? Daarnaast moeten beiden generaties gaan ontdekken of zij klaar zijn voor een overdracht. De "oude" generatie zal een traject van loslaten moeten doorlopen. En de "nieuwe" generatie zal zich moeten ontwikkelen tot ondernemers of gedegen eigenaren met visie op de toekomst. Gesprekken zullen gevoerd moeten worden over alle verwachtingen onderling en richting het bedrijf. Competenties zullen in kaart gebracht moeten worden. Wat als er geen opvolger binnen de familie geschikt lijkt te zijn? Allemaal thema's waar de emotie en ratio dwars door elkaar heen kunnen lopen.
Motivatie als basis voor bedrijfsopvolging
Er zijn verschillende succesfactoren om een overdracht goed plaats te laten vinden stelt Van den Dool. Zo is ondernemerschap, visie en strategie, innovatiekracht en het hebben van de juiste competenties noodzakelijk. Voorafgaand aan deze succesfactoren is er een belangrijk punt bij bedrijfsopvolging en dat is de motivatie van de volgende generatie. Deze motivatie zal de basis vormen voor persoonlijke ontwikkeling, drive om het bedrijf te laten groeien en kracht om tegenslagen te overleven. Van den Dool ligt de verschillende vormen van motivatie toe die aanwezig kunnen zijn binnen families en familiebedrijven.
Autonome motivatie
Deze vorm van motivatie ontstaat vaak bij de eerste generatie. Je hebt als jonge ondernemer een idee, het voelt goed en jij wilt daar graag een succes van maken. Dit is de start van jouw bedrijf! Je hebt plezier in je werk, passie om het bedrijf te laten groeien en de interesse om naar kansen te kijken die zich voordoen in jouw markt. De energie zorgt voor successen binnen jouw bedrijf en helpt je om tegenslagen te overwinnen. Deze passie en gedrevenheid straal je uit naar jouw omgeving. Het voelt goed om zelfstandig ondernemer te zijn en je voelt weinig persoonlijke belemmeringen. Hier spreken we van autonome motivatie wat resulteert in "Willen". Je bent één met jouw bedrijf geworden. Dit gun je iedereen en zo ook jouw kinderen.
Gecontroleerde motivatie
Deze vorm van motivatie kan ontstaan wanneer je geboren bent in een familie met een familiebedrijf. Al vanaf jonge leeftijd zie jij het plezier en de passie waarmee jouw ouders werken in jullie familiebedrijf. Ook zie je dat er gezwoegd wordt en er een drive is om tegenslagen te overkomen of om te zetten naar successen. Je kunt op jonge leeftijd al de druk of de verwachting ervaren om later zelf ook in dit familiebedrijf aan de slag te gaan. Onbewust kunnen er patronen ontstaan waarbij er minder ruimte lijkt te zijn voor autonome ontwikkeling van kinderen. Verwachtingen van ouders worden gevoeld door de kinderen of er kan zelfs een gevoel van schuld en schaamte ontstaan wanneer de behoefte leeft om jezelf buiten het familiebedrijf verder te ontwikkelen. Dit geeft het gevoel van verplichting, druk en stress. Hier spreken we van gecontroleerde motivatie wat resulteert in "Moeten".
Van "Moeten" naar "Willen"
Stel dat de opvolgende generatie de ambities en competenties heeft om het familiebedrijf over te nemen. Wat kan er dan voor zorgen dat je als opvolgende generatie de stap kunt maken van Gecontroleerde motivatie (Moeten) naar Autonome motivatie (Willen)? Van den Dool stelt dat het heel belangrijk is om jezelf goed te kennen en te ontdekken waar jouw persoonlijke kracht ligt vóórdat jij de stap neemt om het bedrijf over te nemen. Wat zijn jouw drijfveren, waar heb jij plezier in en waar wil jij graag succesvol in zijn? Wanneer je dat voor jezelf duidelijk hebt weten te maken kun jij ook psychologisch vrij een keuze maken. Voor het familiebedrijf of voor een andere, voor jou, relevante plek in de maatschappij.
Waar ligt jouw kracht
Waar moet je beginnen om te ontdekken waar jouw kracht ligt? Van den Dool raadt aan om verschillende (werk)situaties op te zoeken en te ontdekken waar jouw persoonlijke grenzen liggen. Ga niet vanzelfsprekend direct in het familiebedrijf werken. Leer van andere werkomgevingen en bedrijfsculturen. Denk na over goede, passende scholing om jezelf uit te dagen en te stimuleren om te blijven ontwikkelen op jouw competenties. Ga met mensen in gesprek die jou goed kennen of tools hebben om jouw persoonlijkheid in kaart te brengen. Kortom neem de tijd en investeer in jezelf. Blijf in een actieve leerhouding en wees kritisch.
Wanneer jij dit traject hebt doorlopen zal je de mogelijkheid hebben om zelf een autonome keuze te kunnen maken. En wanneer dit betekent dat je kiest voor het familiebedrijf, dan zal je meer kans hebben op een positie die past bij jouw competenties en opgedane kennis in plaats van dat deze alleen gebaseerd is op jouw familienaam.
Overdracht wordt overnemen
En dan? Vanuit traditie worden veel familiebedrijven overgedragen aan de opvolgende generatie. Pa en Ma hebben gesproken met een accountant en kinderen zouden het bedrijf graag willen hebben. Fiscaal en juridisch is een en ander georganiseerd, niets lijkt de overdracht nog in de weg te staan.
Van den Dool adviseert om de overdracht van familiebedrijven veel meer te gaan zien vanuit de opvolgende generatie en hen de kans te geven om het proces te bepalen. Wanneer de omschreven ontwikkeling is doorlopen en je bent goed op de hoogte van jouw competenties, grenzen en passie dan ontstaat er een andere situatie rond bedrijfsoverdracht. De opvolgende generatie zijn tenslotte diegene die de komende jaren verder moeten met hun onderneming. Op die manier ontstaat er vanuit een overnemende rol een ondernemende houding. Een houding en kwaliteit die zeker noodzakelijk is om het bedrijf duurzaam voort te kunnen zetten.
Kortom
Van den Dool: Geef in de voorbereiding naar overdracht toe, de opvolgende generatie de ruimte om hun kracht te ontdekken en om de competenties te ontwikkelen. Daag uit tot een overnemende houding. Dit zorgt voor meer kans op stabiele ondernemers die op langere termijn in staat zijn om het familiebedrijf duurzaam voort te zetten. Investeer in de toekomst!
Voor meer informatie:
Peter van den Dool
Actreevate b.v.
06-12328371
www.actreevate.com
peter@actreevate.com