Aan de introductie van slasoorten met de Knox-eigenschap in 2015 is meer dan tien jaar onderzoek voorafgegaan. Knox is de natuurlijke eigenschap die het roze worden van versgesneden sla vertraagt en dus de houdbaarheid verlengt. Het 'Eureka-moment' in de zoektocht vond plaats in 2006 toen één van de 10.000 geteste slaplanten na snijden niet roze werd. Toen kon men beginnen met de overdracht van deze eigenschap naar commerciële rassen. Veredelaars Johan Schut en Egbert Smits van Rijk Zwaan bespreken hun werk met Knox.
Johan Schut: "Toen ik in 1998 bij het bedrijf kwam, begon versgesneden verpakte sla net een vlucht te nemen. We stonden in contact met verwerkingsbedrijven in onder andere de VS en het Verenigd Koninkrijk. Het roze worden van de snijkanten bleek een belangrijk probleem te zijn, dus wilden we graag binnen ons veredelingsprogramma een slasoort vinden die dit minder had."
10.000 planten
"In de voorveredelingsfase vanaf 2003 keken we eerste naar de juiste screeningsmethode. We werken immers met zaden van een groot aantal verschillende soorten sla. Hoe kun je de snelheid van het roze worden van een krop sla na wassen, snijden en verpakken bepalen? Met zoveel verschillende planten zou dat een logistieke nachtmerrie zijn. We wilden dus een slimmere aanpak. Na talloze proeven vonden we de beste methode om de licht vochtige omgeving, die je in een zak sla vindt, te reproduceren."
De doorbraak
"We verwijderden een schijf van één centimeter uit een blad van elke plant en plaatsten dit op nat filterpapier. Na een paar dagen zagen we het papier rond de bladschijf in alle monsters roze worden... totdat we er één tegenkwamen zonder een roze ring. Het zag er erg veelbelovend uit - die moest het wel zijn! Gelukkig bevestigden de daaropvolgende proeven met de originele slaplant en zijn nakomelingen wat we hoopten – we hadden een ras gevonden waarin het roze worden van sla vertraagd was."
De kunst van het veredelen
Egbert Smits: "In 2007 begonnen we met de veredeling, wat mijn specialiteit is. We hadden het gen in een botersla gevonden. De kunst ligt in het overbrengen van de eigenschap naar andere slasoorten, van eikenblad tot ijsberg, inclusief slasoorten die genetisch ver van botersla af staan. Tegelijkertijd is het belangrijk om alle andere goede eigenschappen zoals weerstand, kleur, grootte en oogstperiode te behouden. Wanneer ik planten selecteer, heb ik altijd een 'top tien' van criteria in gedachten. Soms zijn twee kruisingen genoeg, soms zijn er wel vijf nodig. En elke ronde duurt tussen de zes en negen maanden."
Nooit klaar
Acht jaar later slaagde Rijk Zwaan erin om de natuurlijke eigenschap in commercieel plantmateriaal over te brengen. Smits: "Op het moment van de lancering in 2015 hadden we een aantal rassen met Knox beschikbaar voor bijna alle slasoorten - momenteel zijn dat er in totaal tien. En we blijven werken aan meer. Zelf ben ik verantwoordelijk voor de Salanova Crispy soorten. Hier hebben we momenteel ongeveer zes van in de testfase. Elk jaar zullen er nieuwe worden toegevoegd tot onze belangrijkste slasoorten allemaal de Knox-eigenschap hebben." Schut: "We zijn blij dat dit zo'n succes is omdat we er zo lang aan hebben gewerkt. Maar ons werk is nooit af. We proberen onze rassen steeds verder te verbeteren. Dat is het geweldige aan veredelaar zijn."
Martine Boekestein
Rijk Zwaan Distribution
Burgemeester Crezéelaan 40
PO Box 40 2678 ZG De Lier, The Netherlands
Tel: +31 174 53 23 00
Fax: +31 174 51 21 66
info@rijkzwaan.com
www.rijkzwaan.com